آب مروارید مهمترین عامل نابینایی درایران

آب مروارید (کاتاراکت) نوعی بیماری چشمی وابسته به سن است که با تار شدن عدسی چشم آغاز می شود و با افزایش تیرگی و کدر شدن عدسی، بینایی را مختل می کند. این بیماری در بیشتر موارد در صورت مراجعه به موقع (زمانی که به آن 'زمان رسیدن' می گویند) با یک جراحی ساده برطرف می شود.
حدود سه میلیون نابینا در جهان وجود دارند که از این تعداد یک و نیم میلیون نفر کودک هستند. 60 میلیون نفر در جهان دچار بیماری آب سیاه (گلوکوم) و در معرض ابتلا به نابینایی هستند، همچنین 135 میلیون نفر مبتلا به عیوب انکساری چشم هستند که ممکن است دچار کم بینایی شوند.
سالانه دو میلیون نفر در جهان در اثر ابتلا به بیماری دیابت نابینا می شوند و یک و نیم میلیون نفر در اثر آب سیاه نابینا می شوند.
میزان شیوع نابینایی در ایران نیز همانند جهان است به طوری که به گفته عضو هیات مدیره انجمن اپتومتری ایران و رییس انجمن اپتومتری خراسان، 450 هزار نابینا و تقریبا حدود 90 هزار کم بینا در ایران هستند.
دکتر عباس عظیمی  اظهار کرد: معیار کم بینایی در آمارها و تحقیقات مختلف متفاوت است اما در ایران آمار نابینایی و کم بینایی بالا است.
وی افزود: یکی از مهمترین عوامل نابینایی در ایران، بیماری آب مروارید است که به رغم اینکه پیشرفت های زیاد در حوزه چشم پزشکی در کشور صورت گرفته و از تکنولوژی ها و فناوری های بالایی برخوردار هستیم اما مشخص کردن افرادی که دچار آب مروارید هستند به ویژه در مناطق دوردست و روستاها بسیار مشکل است.
عظیمی ادامه داد:شناسایی نشدن به موقع بیماران سبب افزایش شمار نابینایان در اثر بیماری آب مروارید در کشور شده است؛ بیماری که به راحتی و با هزینه بسیار اندک می توان در صورت تشخیص به موقع آن را درمان و از نابینایی و معلولیت افراد پیشگیری کرد.

** لزوم غربالگری در مورد بیماری آب مروارید
عضو هیات مدیره انجمن اپتومتری ایران با یادآوری اینکه سالانه تعداد زیادی از افراد مبتلا به آب مروارید به دلیل شناسایی نشدن برای معرفی به مراکز بیمارستانی در ایران نابینا می شوند، خواستار اجرای طرح غربالگری بیماری آب مروارید در سراسر کشور شد.
عظیمی اظهار کرد: توصیه اکید ما به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و متولیان امر بهداشت این است که طرح غربالگری را به ویژه در زمینه تشخیص بیماری آب مروارید در سطح ایران برای پیشگیری از افزایش نابینایی ها اجرایی کنند.
وی افزود: اگر غربالگری اصولی و سراسری در تمام نقاط کشور به ویژه نقاط دوردست صورت گیرد، می توان به میزان قابل توجهی از بروز نابینایی پیشگیری کرد.
عظیمی با بیان اینکه درحال حاضر در برخی مناطق کشور کم و بیش این طرح انجام می شود اما به صورت کامل و جامع در سراسر کشور اجرا نمی شود، ادامه داد: اجرای سراسری این طرح نیازمند همکاری تعداد زیادی نیروی انسانی متخصص حوزه سلامت بینایی است.
به گفته وی، انجمن علمی اپتومتری ایران و اپتومتریست های سراسر کشور این آمادگی را دارند که در سراسر کشور با کمک چشم پزشکان و با برنامه ریزی که از سوی وزارت بهداشت،طرح جامع غربالگری آب مروارید را در ایران اجرایی کنند.

** عوامل آب مروارید
عضو هیات مدیره انجمن اپتومتری ایران در مورد عوامل بروز آب مروارید گفت: عوامل متعددی سبب بروز آب مروارید می شوند که در سه گروه 'آب مروارید سنی' که معمولا در سنین بالای 50 سال بروز می کند، 'آب مرواردید ضربه ای و آب مروارید ناشی از مصرف داروها' و'آب مروارید ژنتیکی' طبقه بندی شده اند که همگی قابل تشخیص و درمان هستند.
عظیمی اظهار کرد: آب مروارید ضربه ای و دارویی و آب مروارید ژنتیکی معمولا به موقع تشخیص داده و درمان می شوند اما آب مروارید سنی معمولا مورد بی توجهی قرار می گیرد زیرا افراد سالمند و اطرافیان آنها تصور می کنند که کاهش بینایی ایجادشده، در اثر افزایش سن و طبیعی است و به همین دلیل این بیماری به موقع تشخیص داده نمی شود و ممکن است به نابینایی فرد منجر شود.
به گفته دکتر فرزاد محمدی رئیس دفتر هماهنگی پیشگیری از نابینایی و سلامت چشم وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سالانه 6 هزار جراحی آب مروارید به ازای هر یک میلیون نفر (معادل 500 هزار جراحی) در ایران انجام می شود که این رقم نشان دهنده توسعه یافتگی کشور در حوزه خدمات چشم پزشکی است.
وی اظهار کرده است که انجام سالانه این میزان جراحی آب مروارید، یک شاخص بسیار کیفی در بحث توسعه یافتگی در حوزه خدمات چشم پزشکی در دنیا به شمار می آید.
سازمان بهداشت جهانی توصیه می کند که سالانه باید بیش از 3 هزار عمل جراحی آب مروارید در کشورها انجام شود تا اطمینان حاصل شود که فرد نیازمند جراحی آب مرواریدی وجود ندارد که جراحی نشده باشد. هرچه نرخ جراحی آب مروارید در کشورها بالاتر باشد، نشانه توسعه یافتگی بیشتر کشورها در زمینه خدمات چشم پزشکی است.
هرچه جمعیت جوامع بیشتر باشد، شیوع آب مروارید نیز بیشتر می شود چراکه آب مروارید یک بیماری وابسته به سن و ابتلای به آن اجتناب ناپذیر است.
بنابراین با توجه به افزایش سن جوامع و امید به زندگی به ویژه در جامعه ایرانی که در حال حاضر متوسط امید به زندگی در آن بالای 75 سال است، شیوع آب مروارید نیز رو به افزایش است به گونه ای که بسیاری از افراد بالای 75 سال کشور به درجاتی از آب مروارید مبتلا هستند.
بر این اساس و با توجه به استاندارهای سازمان بهداشت جهانی، جوامعی در حوزه خدمات سلامت چشم توسعه یافته به شمار می آیند که نرخ جراحی آب مروارید در آن جوامع رشد افزاینده داشته باشد.
حداقل نرخی که سازمان جهانی بهداشت برای کشورهای توسعه نیافته، کمتر توسعه یافته یا درحال توسعه تعیین کرده است، عددی بالای 2 هزار و 500 است.