ابداع محقق ایرانی برای رهاسازی داروهای سرطانی در مغز و کبد

به گزارش ایران اکونومیست؛ عبادالله اسدی دانشجوی دکتری شیمی کاربردی دانشگاه صنعتی امیرکبیر در مورد طرح تحقیقاتی خود با عنوان 'سنتز نانوحامل هایی بر پایه پلیمرهای قالب مولکولی' گفت: کار روی این موضوع را از حدود هفت سال قبل و از دوره کارشناسی ارشد آغاز و در دوره دکتری نیز پیگیری کرده ام که بخشی از آن در دانشگاه صنعتی امیرکبیر و بخشی نیز در دانشگاه میامی آمریکا انجام شده است.
وی افزود: این پروژه در مورد سنتز نانوکامپوزیت ها بود که در آن، از قندها که برای بدن کاملا بی ضرر هستند و همین طور از پلی فنول ها مانند تانیک اسید یک حامل هایی بر پایه پلیمرهای قالب مولکولی ساختیم و آنها را روی نانوذرات آهن قرار دادیم تا بتوانیم به صورت یک دارورسانی هدفمند به قسمت هایی از بدن که مدنظر است، بفرستیم.
اسدی، دو چالش عمده در رابطه با نانوحامل ها را شامل رساندن دارو به سلول های سرطانی و رساندن دارو به مغز عنوان کرد و گفت: به خاطر بافت خاص مغز، یکی از بحث های چالش برانگیز سیستم های نانوحامل دارورسان، دارورسانی به مغز است و ما برای غلبه بر این مشکل، از فروکتوز استفاده کردیم به خاطر اینکه این نوع قند در غلظت بالا در مغز استفاده می شود و قندها به طور کلی، مورد نیاز بدن هستند.
وی ادامه داد: با استفاده از این مواد قندی، یک 'عامل شبکه ساز' ساختیم و آنها را روی نانوذرات آهن گرفتیم و دارو را با یک آهن ربا، در بدن موش هدایت و به سمت مغز این حیوان برده و در آنجا آزاد کردیم.
این محقق جوان بیان داشت: در یک اقدام دیگر، ما با یک داروی ضد سرطان از تانیک اسید برای دارورسانی به کبد موش استفاده کرده و به مدت 72 ساعت، دارو را در بدن موش آزاد کردیم و نتایج مشاهدات نشان داد که این نانوحامل، دارو را دقیقا به همان نقطه از بدن موش که می خواستیم انتقال داده است.
به گفته وی، عکس های فلورسنس تهیه شده از این فرآیند رهاسازی دارو در بدن موش نشان می دهد تجمع نانوذرات در مغز و قسمت های داخلی بدن مثل کبد، برای آن چند ساعت باقی بوده است و نتیجه موثری نسبت به زمانی که از حالت مغناطیسی استفاده نکردیم و در بدن، پخش بودند به دست آمده است.
اسدی خاطرنشان کرد: این نانوحامل ها قابلیت حمل هر نوع دارویی را دارند ولی ما در ساخت نانوحامل ها از تانیک اسید که خاصیت دوگانه دارد استفاده کردیم؛ زیرا از یک طرف، دارو را حمل می کند و از طرف دیگر، تانیک اسید نوعی پلی فنول است که خودش توانایی کشتن سلول های سرطانی را دارد و این ویژگی را در مورد سرطان سینه آزمایش و نتیجه مثبت آن را مشاهده کردیم.
وی اضافه کرد: نانوحامل های بر پایه قند نیز می توانند برای درمان سرطان استفاده شوند زیرا سلول های سرطانی، مصرف غذایی بیشتری دارند و به این نوع نانوحامل ها علاقه نشان می دهند.
دانشجوی دکتری دانشگاه صنعتی امیرکبیر، قابلیت کنترل آهسته رهایش دارو را از دیگر ویژگی های نانوحامل های ساخته شده برشمرد و گفت: این نانوحامل ها بر پایه پلیمرهای قالب مولکولی ساخته شده است به این معنی که فقط برای یک دارو، الگوبرداری می شود و این دارو به مرور زمان در بدن آزادسازی می شود؛ با این کار، دارو در بدن به تدریج آزاد می شود که نسبت به داروهای سرطانی رایج که به یک باره وارد بدن می شود، عوارض جانبی بسیار کمتری دارد و همچنین رهایش دارو دقیقا در محلی که موردنظر ماست و نیاز دارد (محل تجمع سلول های سرطانی) صورت می گیرد تا به بدن، حتی المقدور کمترین آسیب ممکن را بزند.
وی در مورد جنبه نوآوری طرح تحقیقاتی خود و تفاوت آن با نمونه های رایج در دنیا اظهار کرد: دارورسانی هدفمند در دنیا بر پایه آهن در حال انجام است اما ما برای اولین بار ضمن استفاده از قندها، یک عامل شبکه ساز برای پلیمرهای قالب مولکولی که به صورت اختصاصی دارو را رهایش می کنند، ساختیم.
اسدی خاطرنشان کرد: نوآوری کار ما این بود که برای اولین بار از قندها و پلی فنول ها برای ساخت عوامل شبکه ساز استفاده کردیم که زیست تخریب پذیر هستند و بعد از انجام ماموریت و رهایش دارو، در بدن تخریب و به غذای سلولی تبدیل می شوند و مواد زائد ندارند که به بدن آسیب برسانند بنابراین می توان برای مقابله با سلول های سرطانی از آنها استفاده کرد.
آزمایش این نانوحامل های جدید روی نمونه حیوانی موش با موفقیت انجام شده و اسدی درصدد است در مرحله بعد، آزمایش ها را روی میمون انجام دهد.
استادان راهنمای این طرح تحقیقاتی، دکتر مجید عبدوس از دانشگاه صنعتی امیرکبیر و پروفسور راجر لبلانگ از دانشگاه میامی آمریکا هستند و دکتر جیمز ویلسون از دانشگاه میامی، دکتر داود کردستانی و دکتر سامان عضدی مشاوره طرح را برعهده داشته اند.
نتایج این تحقیقات به صورت مقاله علمی در ژورنال پلیمر که مجله معتبر بین المللی است و همچنین در مجله بین المللی RSC به چاپ رسیده و یکی دو مقاله دیگر نیز در مرحله داوری است.