نوید تحول صنعت حمل و نقل در دوره پسابرجام

به گزارش ایران اکونومیست؛ در اواخر سال گذشته همزمان با سفر رئیس جمهوری اسلامی ایران به فرانسه پیش قرارداد خرید 118 فروند هواپیمای مسافری به ارزش 10.5 میلیارد دلار با شرکت ایرباس امضا و مقرر شد ایرباس بتواند در سال 2016 بین 5 تا 8 فروند از این هواپیماها را به ایران ایر تحویل دهد.
پس از آن شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران موفق شد با امضای پیش قراردادی دیگری با شرکت هواپیمای سازی بوئینگ خرید بیش از 100 فروند هواپیما به ارزش 17 میلیارد دلار را در دستور کار قرار دهد.
همزمان با این پیش قرارداد، ایران ایر قرارداد دیگری را با شرکت هواپیما سازی «ای. تی. ار» ایتالیا به امضا رساند تا همه این هواپیماها به صورت اجاره به شرط تملیک به ایران ایر تحویل شود.
از طرفی ایران ایر اواخر سال گذشته برای خرید 20 فروند هواپیمای سبک 70 نفره ای.تی.آر-72، با این شرکت هواپیماسازی به توافق رسید تا بتواند از این هواپیماها برای پروازهای کوتاه برد، استفاده کند و قرار است تا پایان سال جاری میلادی دو تا چهار فروند از این هواپیماها تحویل ایران شود.
 
**امکان سوخت گیری هواپیماهای ایرانی در فرودگاه های اروپا
با اجرایی شدن برجام و پس از 40 ماه، هواپیماهای ایرانی بار دیگر توانستند در فرودگاه های کشورهای اروپایی سوختگیری کنند و از پشتیبانی های خدمات فرودگاهی و فنی و مهندسی برخوردار شوند.
خودداری از تحویل سوخت مورد نیاز به هواپیماهای مسافری ایران در فرودگاه های اتحادیه اروپایی سبب شده بود که شرکت های هوایی از جمله هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران یک سوم هزینه های بیشتری را متحمل شوند، زیرا این هواپیماها مجبور بودند برای سوختگیری از فرودگاه های کشور ثالث استفاده کنند.
از دی ماه سال گذشته که اجرایی شدن برجام آغاز شد، برخی از شرکت های هوایی در ایران موفق شدند 12 فروند هواپیمای مسافری با عمر کمتر از 15 سال را وارد ناوگان هوایی کنند و متعاقب این اقدام ظرفیت ناوگان هوایی کشور بیش از 2 هزار صندلی افزایش یافت.
همزمان با لغو تحریم های ظالمانه و افزایش پروازهای هوایی شرکت فرودگاه های کشور خرید 250 میلیون دلار تجهیزات هدایت ناوبری هوایی و رادارهای مور نیاز را از شرکت های معتبر اروپایی در دستور کار خود قرار داد که بخشی از این تجهیزات وارد کشور شده و مورد استفاده قرار می گیرد.
 
** افزایش پروازها از آسمان ایران
همچنین پس از لغو این تحریم ها شاهد افزایش پروازهای عبوری از آسمان ایران هستیم؛ به طور متوسط تعداد پروازهای عبوری از آسمان ایران از 450 پرواز روازنه به بیش از 900 پرواز افزایش یافته است تا درآمدهای ارزی ایران از این محل به دو برابر افزایش یابد.
با اجرایی شدن برجام بسیاری از شرکت های هوایی جهان پروازهای هوایی خود را بار دیگر به ایران از سر گرفتند به طوری که طبق آخرین آماری که در این زمینه ارائه شده هم اکنون 41شرکت خارجی پروازهای خود را به ایران آغاز کرده اند که پیش از این به دلیل تحریم ها پروازهای خود را به ایران متوقف کرده بودند.
با افزایش رفت و آمد گروه های تجاری و اقتصادی به ایران برای نخستین بار اجلاس هوانوردی ایران 2016 صنعت هوانوردی جهان «کاپا» در تهران برگزار شد و نمایندگان بیش از 100 شرکت فعال در زمینه تامین هواپیما و قطعات آن، تجهیزات فرودگاهی و ناوبری، شرکت های لیزینگ خرید و یا اجاره هواپیما، تعمیر و نگهداری و نمایندگانی از ایگائو و یاتا در این اجلاس در تهران شرکت کردند.
همچنین با امضای قرارداد دیگری مدیریت دو هتل 4 و 5 ستاره فرودگاه امام خمینی (ره) بین گروه مالی گردشگری و گروه هتل داری آکور فرانسه، مدیریت 500 اتاق این دو هتل به مدت ۱۵سال به گروه آکور هتلز واگذار شد و اکنون این دو هتل در فرودگاه امام از نام های ایبیس و نووتل استفاده می کنند.
گروه «آکورهتلز» در حال حاضر مدیریت ۷۱ هتل را در ۱۰ کشور خاورمیانه برعهده دارد و ششمین گروه بزرگ هتل داری در جهان به شمار می رود.
 
** پهلوگیری کشتی های ایرانی در بنادر اروپا
از دیگر سو، با اجرایی شدن برجام تردد کشتی های تجاری ایرانی به بنادر اروپایی پس از چهار سال بار دیگر آغاز شد به طوری که برای نخستین بار یکی از کشتی های کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران موفق شد اوایل سال جاری در بندرهامبورگ آلمان پهلو بگیرد.
با لغو تحریم ها و رفع موانع تردد کشتی های تجاری جمهوری اسلامی ایران به بنادر کشورهای مختلف جهان، مشکلات بیمه و پرچم کشتی های ایرانی برای رفت و آمد در بنادر اروپایی برطرف شد و اکنون محدودیت های تردد کشتی های شرکت ملی نفتکش ایران نیز به بنادر مختلف جهان برداشته شده است.
همچنین تردد شرکت های بزرگ حمل کننده کالا به بنادر ایران از سر گرفته شده است به طوری که اکنون بیش از هفت لاینر بزرگ از کشورهای تایوان، چین، کره جنوبی و کشورهای اروپایی به بنادر ایران تردد خود را آغاز کرده اند.
 
** حضور سرمایه گذاران خارجی در طرح های راهسازی
وزارت راه و شهرسازی در اواخر سال گذشته به منظور افزایش سرمایه گذاری های خارجی در حوزه های مختلف حمل و نقل و مسکن و شهرسازی 122 پروژه سرمایه گذاری با 25 میلیارد یورو را به شرکت های داخلی و خارجی معرفی کرد.
همزمان با اجرای برجام شرکت آزادراه تهران - شمال موفق شد برای ساخت منطقه سه این آزادراه پیش قراردادی را با یکی از شرکت های زیرمجموعه دوو کره جنوبی به امضا برساند تا این شرکت کره ای بتواند یک میلیارد و 300 میلیون دلار برای ساخت این منطقه آزادراه به طول 46 کیلومتر از پل زنگوله تا سه راهی دشت نظیر سرمایه گذاری کند.
از طرفی شرکت ساخت و توسعه زیر بناهای حمل و نقل کشور از مذاکره با یک شرکت های ایتالیایی برای انجام سرمایه گذاری در آزادراه همدان و آزادراه اهواز - اندیمشک خبر داد.
تمایل شرکت های خارجی برای انجام سرمایه گذاری در حوزه های مختلف راهسازی نیز در یکسال اخیر افزایش قابل توجهی یافته است از جمله اینکه برای نخستین بار شرکت برگیز اینشاات ترکیه با امضای قراردادی ساخت آزاد راه بازرگان - تبریز به طول 255 کیلومتر در طی 40 ماه بر عهده گرفت.
شرکت برگیز اینشاات ترکیه در سال 1975 در ترکیه تاسیس و تاکنون چندین طرح بزرگ راهسازی در داخل ترکیه و چند طرح راه سازی در کشورهای مختلف از جمله اوکراین و عراق توسط این شرکت انجام شده و قرار است این شرکت سرمایه گذار ترک 65 درصد از منابع مالی ساخت آزادراه تبریز - بازرگان را تامین و 35 درصد بقیه از سوی وزارت راه و شهرسازی تامین شود.
در این قرارداد 48 ماهه طراحی، ساخت، مهندسی، تکمیل مطالعات، تاسیسات جانبی مورد نیاز، نگهداری و بهره برداری از آزادراه به صورت سه باند رفت و سه باند برگشت در دوران بهره برداری و تامین هزینه های مربوطه و انتقال آزادراه به وزارت راه پس از اتمام دوره مشارکت و بازگشت اصل و سود سرمایه گذار برعهده شرکت ترک خواهد بود.
 
** جذابیت شبکه ریلی ایران برای سرمایه گذاران خارجی
به طور کلی در دوران پسا تحریم شاهد درخواست حضور شرکت های مختلف در بخش ریلی ایران هستیم به طوری که ایجاد روابط مثبت و سازنده با شرکت های بین المللی جهت تهیه و خرید واگن، لوکوموتیو و سایر ماشین آلات و ملزومات مورد نیاز این صنعت و البته انتقال تکنولوژی به کشور محور گفت و گوها در یک سال اخیر بوده است.
در این راستا اقداماتی همچون تسهیل قوانین در عرصه ها و بخش های مختلف به منظور ورود سرمایه، آسان سازی فرایند اداری برای کسب و کار، شناسایی اولویت های فعالیت های اقتصادی در این بخش و استفاده از تمامی پتانسیل بخش خصوصی می تواند در افزایش تمایل به سرمایه گذاری در صنعت حمل و نقل ریلی بسیار موثر شود.
اختصاص 500 میلیون دلار تسهیلات از سوی جمهوری آذربایجان برای تکمیل خط آهن قزوین - رشت - آستارا را می توان یکی از موارد مورد علاقه سرمایه گذاری شرکت های خارجی در شبکه حمل و نقل ریلی ایران ارزیابی کرد.
همچنین قرارداد توسعه ایستگاه های اصلی راه آهن شهرهای تهران، مشهد و قم بین شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران و شرکت آرپ فرانسه به امضا رسیده و قرار است جانمایی ایستگاه های راه آهن چند وجهی این سه شهر با هدف افزایش دسترسی ریلی، درون و برون شهری و بهینه سازی محوطه ایستگاه های راه آهن یادشده توسط این شرکت بزرگ فرانسوی به مبلغ هفت میلیون دلار انجام شود.
در این قرارداد شرکت فرانسوی آرپ طی 20 ماه طراحی توسعه ایستگاه های چندوجهی حمل و نقل همگانی قطارهای تندرو، مترو و قطارهای حومه ای را در دستور کار قرار می دهد تا با احداث این طرح ها توسط شرکت های ایرانی تردد مردم در ایستگاه های تهران، مشهد و قم به سهولت انجام شود.
با لغو تحریم ها راه آهن اقداماتی برای جذاب تر شدن مشارکت و سرمایه گذاری بخش خصوصی و تقویت افزایش سهم حمل و نقل ریلی انجام داده است که می توان به ورود اولین قطار باری چین به ایستگاه راه آهن و احیای جاده ابریشم در بخش ریلی اشاره کرد.
اعلام آمادگی راه آهن ایتالیا برای حضور در پروژه های سریع السیر ریلی، آغاز عملیات اجرایی برقی سازی قطار تهران - مشهد و اتصال این مسیر به کربلا در سال آینده، برگزاری جلسه هم اندیشی با بازرگانان و صاحبان شرکت های حمل و نقل بین المللی در جهت توسعه ترانزیت ریلی، انعقاد توافق نامه با افغانستان در خصوص تکمیل قطعه 2 و 3 خواف - هرات، برنامه ریزی برای اتصال ریلی مسیر اینچه برون به ترکمنستان از دیگر مواردی است که در یکسال گذشته موضوع رایزنی مسئولان با سرمایه گذاران خارجی بوده است.
آغاز عملیات اجرایی برقی کردن قطار تهران - مشهد و اتصال این مسیر به کربلا در سال آینده و برنامه ریزی برای اتصال ریلی مسیر اینچه برون به ترکمنستان و بررسی قرارداد راه آهن ایران و روسیه در جهت برقی سازی محور اینچه برون به گرمسار از دیگر نتایج برجام در حوزه ریلی است.
از آنجا که صنعت حمل و نقل ریلی کشور نیازمند 10 هزار واگن باری، یک هزار واگن مسافری و 200 لکوموتیو است، یک شرکت روسی با امضای قراردادی با راه آهن جمهوری اسلامی ایران ساخت 500 واگن باری را در سه شرکت داخلی برعهده گرفته است تا این واگن ها با 220 میلیون منابع مالی در سه شرکت داخلی تولید شود.
 
** توسعه شبکه ارتباطات زمینی در دوران پسابرجام
امروز در شبکه زیرساخت های حمل و نقل کشور دارای ١٠هزار و ١٧١ کیلومتر راه آهن، دو هزار و ٣١٦ کیلومتر آزادراه، ١٥ هزار کیلومتر بزرگراه و ٢٠ هزار کیلومتر راه اصلی هستیم که با اضافه شدن چهار هزار و ٧٣١ کیلومتر راه آهن در دست ساخت، یک هزار و ١١٦ کیلومتر آزادراه در حال احداث، چهار هزارو ٥٠٠ کیلومتر بزرگراه و سه هزار کیلومتر راه اصلی در دست اجرا به این میزان، شاهد تحولی عظیم در این حوزه خواهیم بود.
در همین راستا، اکنون بیش از یک هزار و صد کیلومتر آزادراه و بیش از سه هزار کیلومتر راه آهن آماده سرمایه گذاری در کشور وجود دارد که بسترهای لازم برای مشارکت سرمایه گذاران خارجی در این زمینه فراهم شده است.
در سایه لغو تحریم ها، تهران در اردیبهشت ماه امسال در بزرگترین نمایشگاه بین المللی حمل و نقل ریلی خاورمیانه، میزبان بیش از 130 شرکت خارجی و 180 شرکت داخلی بود تا این شرکت ها بتوانند آخرین دستاوردهای صنعت حمل و نقل ریلی جهان را در ایران عرضه کنند.
در این نمایشگاه خدمات مختلف ریلی بخش مسافری درون شهری، برون شهری و بخش باری، انواع واگن ها، واگن های نیرو محرکه، واگن مولد، واگن مانوری، لوکوموتیو برقی و دیزلی، قطعات مصرفی واگن های اتوبوسی، واگن های باری و خدمات تعمیر و نگهداری و خدمات بیمه ای توسط شرکت های فعال در حوزه حمل و نقل ریلی ارائه و در معرض دید علاقه مندان قرارگرفت.
با به نتیجه رسیدن سرمایه گذاری ها در صنعت حمل و نقل هوایی، ریلی و دریایی شاهد تحولات خوبی در این حوزه خواهیم بود که تامین رفاه عمومی مردم در خوزه های مختلف حمل و نقل از آثار مثبت آن خواهد بود.
حضور شرکت های خارجی در پروژه های مختلف سرمایه گذاری علاوه بر افزایش اشتغالزایی در بین جوانان متخصص و تحصیل کرده ایرانی زمینه انتقال دانش و فناوریهای جدید را به کشور فراهم می کند تا جمهوری اسلامی ایران بتواند به اهداف از پیش تعیین شده در برنامه ششم توسعه به آن دست پیدا کند.