شباهت مغز ماهی خرطومی با مغز انسان

 پیشتر تصور می‌شد که این توانایی صرفا مخصوص پستاندارانی نظیر میمون‌ها، دلفین‌ها، موش‌ها و انسانها است زیرا این کار نیاز به یک مغز بزرگ و پیچیده برای پردازش اطلاعات دارد. اما این فرضیه با بررسی توانایی ماهی‌های خرطومی کمی تامل برانگیز شد.
ماهی‌های خرطومی در رودخانه‌های غرب آفریقا به وفور یافت می‌شوند و در آنجا لارو حشرات را درست قبل از سپیده دم و پس از غروب آفتاب شکار می‌کنند.

آنها بسیار حساس بوده و دارای الکتریسته مناسب برای یافتن کرم‌های ریز در آب‌های تیره و تاریک می‌باشند.

این ماهیها همچنین یکی از ماهی‌هایی هستند که به یک عضو الکتریکی مجهز بوده و با تولید یک میدان الکتریکی ضعیف می‌توانند خیلی سریع وجود موجودات زنده در اطراف را تشخیص دهند.

اندام تولید این جریان اکتریکی در کنار بدن و پایه دم این ماهی قرار دارد. اما در همین نقاط جریانی دیده نمی‌شود و پالس‌های الکتریکی در کل ناحیه سر و قسمت پشتی بدن به جریان می‌افتد. این ماهی همچنین دارای چشمانی پرقدرت است که برای ردیابی غذا بسیار کمک کننده است.

آنچه که تیم محققان دانشگاه بن دریافتند این است که خرطوم فیلی‌ها با وجود داشتن یک مغز کوچک می‌توانند بین این دو حس تغییر ایجاد کنند.

انسانها و حیوانات یک اتاق تاریک را با لمس حرکت، شنیدن و یا حتی بو کردن تشخیص داده و در زمان روشن شدن برق بلافاصله بین حس لامسه و بینایی تغییر ایجاد کنند. این کار نیازمند داشتن قشری در مغز است که در مغز پستانداران  وجود دارد اما نکته جالب توجه در این پژوهش این است که ماهی خرطومی بدون داشتن این قشر از مغز موفق به انجام این کار می‌شوند.

برای مطالعه این پدیده، جانورشناسان 10 ماهی را گرفته و به آنها آموزش دادند تا برای تشخیص اجسام موجود در محیط اطرافشان از هر دو حس بینایی و الکتریکی خود استفاده کنند. آنها این کار را با استفاده از یک آکواریوم که دارای  دو اتاق مجزا است انجام دادند که یک کره و یک شی مکعب در آن وجود دارد. هر ماهی به یک آکواریوم وارد شده و در ازای تشخیص اجسام به آنها لارو جایزه داده می‌شد.


آنچه که محققان این پژوهش دریافتند این بود که این ماهی‌ها برای تشخیص اجسام اطراف خود درست مانند انسانها از هر دو حس بینایی و لامسه استفاده می‌کردند.

محققان این آزمایش را در ابتدا در روشنایی انجام دادند که در آن از  هر دو حس استفاده می‌شد آنها سپس همین کار را در تاریکی انجام دادند. محققان دریافتند که به محض تاریک شدن محیط،  این ماهی‌ها از حواس الکتریکی خود استفاده می‌کنند.

این که این ماهی‌ها چطور این کار را انجام می‌دهند هنوز مشخص نیست اما چیزی که واضح است این است که ماهی‌ خرطومی از یک الگوریتم یا سیستم تخصصی پردازش برای انجام این کار استفاده می‌کنند.

انجام این محاسبات پیچیده نشان دهنده این است که این ماهی‌ها موجودات فوق العاده باهوشی هستند.

این پژوهش در نشریه PNAS منتشر شده است.