همه اما و اگرهای سفر مریخی/ آیا «اژدها» سلامت به مریخ می‌رسد

مهدی پیرگزی: شرکت اسپیس ایکس که در رأس آن یک سرمایه گذار ماجراجو و البته ثروتمند یعنی الون ماسک قرار گرفته از مدتها پیش برای سفر به اعماق فضا و رساندن انسان به مریخ برنامه ریزی کلانی انجام داده است. این شرکت که هم اکنون عصای دست ناسا در انتقال تجهیزات و محموله های باری به ایستگاه فضایی بین المللی محسوب می شود در ماههای اخیر دست به کار بزرگی زده به طوریکه برای نخستین بار در تاریخ مأموریتهای فضایی موفق شد راکتی را پس از پرتاب به فضا بازیابی کند.

این موفقیت تاریخی که چند روز پیش بار دیگر تکرار شد حالا اسپیس ایکس را در جایگاهی قرار داده که بیش از هر زمان دیگری به برنامه ریزی از پیش تعیین شده خود برای رسیدن به مریخ فکر کند یعنی انجام نخستین مأموریت بدون سرنشین به سوی این سیاره. الون ماسک اخیرا اعلام کرده که تا سال ۲۰۱۸ و به عنوان نخستین گام جدی در راه تحقق یک رؤیای بزرگ، مأموریت بدون سرنشینی را به سوی سیاره سرخ انجام خواهد داد.

با این حال سفر به مریخ با پرتاب راکت و کپسول فضایی به مدار زمین، زمین تا آسمان تفاوت دارند. در حال حاضر شرکت اسپیس ایکس از کپسول فضایی Dragon (اژدها) به همراه راکت Falcon ۹ برای انجام مأموریتهای فضایی به مدار زمین استفاده می کند اما قطعا قرار نیست انسان با همین تجهیزات راهی مریخ شود. شرکت اسپیس ایکس اعلام کرده که با نسل بعدی کپسول اژدها یعنی Dragon ۲ و راکت پیشرفته تری یعنی Falcon Heavy انسان را بر روی مریخ خواهد نشاند.

اما حتی به رغم چنین به روزرسانی هایی باز هم سؤالهای زیادی درخصوص عملیاتی شدن این پروژه وجود دارد. اینکه آیا اصولا چنین کپسولی قابلیت رساندن انسان به مریخ را دارد؟ و یا اینکه مراحل مختلف این مأموریت چگونه خواهد بود و در نهایت یک پرسش مهم: سلامت فضانوردان چگونه تأمین می شود؟

خبرگزاری مهر برای ارایه پاسخی روشن به این پرسشها به سراغ دو تن از برجسته ترین دانشمندان حوزه علوم فضایی رفته تا از نقطه نظرات آنها در این زمینه آگاه شود. این دانشمندان در روزهای اخیر و همزمان با بالاگرفتن تب رفتن به مریخ، مهمان رسانه های علمی مهم جهان از جمله «نیوساینتیست» و «ساینتفیک آمریکن» بوده اند و حالا به پرسشهای مهر درباره ابعاد مختلف برنامه شرکت اسپیس ایکس برای سفر به مریخ پاسخ می دهند.

دکتر «جان رامل» که از باسابقه ترین دانشمندان عرصه اخترشناسی و توسعه اکتشافات فضایی برای شناخت هرچه بهتر از سیارات به شمار می آید، می گوید: آنچه که اسپیس ایکس درخصوص سفر به اعماق فضا اعلام کرده می تواند سرآغاز خوبی برای یک آزمایش بزرگ باشد.

دکتر جان رامل از انستیتو SETI

به باور دکتر رامل، از این آزمایش می توان به عنوان گام نخست جهت رسیدن به مریخ یاد کرد.

وی هم اکنون به عنوان مدیر انستیتو سیاست و علوم ساحلی دانشگاه کارولینای شرقی مشغول به کار است. او طی بیش از دو دهه گذشته همکاری تنگاتنگی با آژانس فضانوردی آمریکا داشته و موضوع توسعه اکتشافات فضایی را از منظر زیست شناسی مورد بررسی قرار می دهد. وی در حد فاصل سالهای ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۸ به عنوان دانشمندان عالی رتبه ناسا در زمینه زیست اخترشناسی مطرح بوده و مرد شماره یک تمامی پروژه های ناسا با رویکرد زیست اخترشناسی به شمار می آمده است.

پروژه Mars One

وی که پیشتر در خصوص پروژه Mars One گفته بود که این ابتکار عمل می تواند شانسی مهم به بشر بدهد تا در نزدیکی زمین خانه ای جدید برای خود پیدا کند حالا به مهر گفته است: رسیدن به مریخ یک چیز است و نحوه انجام این کار نکته مهم دیگری. اسپیس ایکس کپسول Dragon (اژدها) را برای انجام این کار در نظر گرفته است. بدون شک این شرکت تلاش می کند تا با نسخه پیشرفته ای از این کپسول فضایی به رؤیای خود دست یابد.

این دانشمند برجسته که نقطه نظرات کارشناسی چشمگیری در زمینه تأثیرگذای حضور طولانی مدت در فضا بر ژنوم فضانوردان دارد، درخصوص لزوم توجه به سلامت و آینده فضانوردان در سفر به مریخ گفت: باید به این نکته مهم هم توجه کرد که فضاپیمایی به کار گرفته شود که قابلیت بازگرداندن فضانوردان به زمین را داشته باشد.

کپسول Dragon در مدار مریخ

رامل به نکته مهم دیگری هم اشاره کرد و گفت: بهترین فرمول این است که مقر فضایی بزرگی در اطراف مریخ ساخته شده و از کپسول فضایی Dragon برای انتقال فضانوردان از آن به سطح این سیاره استفاده شود.

این دانشمند که در پروژه Mars One (سفر بی بازگشت به مریخ) به عنوان مشاور فنی هم حضور دارد در ادامه به خبرنگار مهر گفت: برای تحقق تمام برنامه ریزی ها در ابتدای امر باید آزمایشی را دنبال کرد که طی آن ساختار فضایی بزرگی (نظیر کپسول Dragon) را بر روی سطح فرود آورد و این همان چیزی است که در چشم انداز شرکت اسپیس ایکس دیده شده است.

در عین حال «جاناتان مک داول» به عنوان یکی از شناخته شده ترین دانشمندان حوزه اختر فیزیک هم نظرات جالب توجه خاص خود را در اختیار خبرگزاری مهر قرار داده است.

دکتر جاناتان مک داول از مرکز فیزیک اختر هاروارد – اسمیتسون

مک داول که هم اکنون یکی از دانشمندان پروژه رصدخانه بزرگ اشعه ایکس Chandra متعلق به ناسا است، درباره سفر به مریخ می گوید: کپسول فضایی Dragon با هدف رساندن فضانوردان به مریخ طراحی شده اما توجه داشته باشید که این روند مستقیما از زمین به مریخ در نظر گرفته نشده است.

وی در توضیح این نکته گفت:  شرکت اسپیس ایکس مدل قابل سکونت متفاوتی خواهد ساخت که فضای بیشتری داشته و در عین حال در برابر پرتوهای کیهانی مقاومت به مراتب بیشتری دارد.

مک داول که هم اکنون در مرکز اختر فیزیک هاروارد – اسمیتسون حضور دارد، نسبت به حفظ سلامت فضانوردان در این مأموریت توجه زیادی دارد. او در این خصوص می گوید: ابتکار عمل اسپیس ایکس موجب می شود تا فضانوردان در سفر به مریخ سالم بمانند. در واقع فضانوردان در بخش پایانی این سفر که یک تا دو ساعت زمان می برد سوار بر کپسول فضایی Dragon شده و از مقر فضایی که در نزدیکی مریخ قرار دارد راهی سطح این سیاره می شوند.

لحظه فرضی فرود کپسول Dragon بر روی مریخ

وی در پاسخ به اینکه تا چه حد برای موفقیت این پروژه شانس در نظر دارد گفت: هنوز زود است که ارزیابی دقیقی درباره برنامه اسپیس ایکس داشته باشیم چون هنوز جزئیات زیادی مطرح نشده  است.

مک داول برنامه اخیر این شرکت برای مأموریت بدون سرنشین به مریخ را منطقی دانست و گفت: اسپیس ایکس اینگونه برنامه ریزی کرده که در فاز نخست، مأموریتی بدون حضور انسانها به مریخ داشته باشد تا نحوه فرود در این سیاره را آزمایش کند. از دیدگاه من این برنامه ریزی منطقی به نظر می رسد.