خال به معناي تجمع سلول‌هاي رنگدانه‌ساز است كه به طور طبيعي در بدن وجود دارد. خال در زمان تولد هم ممكن است وجود داشته باشد، ولي 99 درصد آن بعد از تولد ظاهر مي‌شود.
خال ضايعه پوستي مسطح يا برجسته پوست است كه از بهم خوردن تركيب طبيعي بافت‌هاي پوست ناشي از افزايش يا عملكرد غيرطبيعي سلول‌هاي رنگدانه‌ساز پوست ايجاد مي‌شود.
علت وجود خال مشخص نيست لذا هر فرد در بزرگسالي به طور متوسط حدود 20 تا 30 خال در بدن خود دارد كه در شروع مسطح است و رنگ قهوه‌اي يا مشكي دارد و با بالاتر رفتن سن برجسته مي‌شود و ممكن است رنگ خود را از دست بدهد و به صورت يك توده نرم برجسته درآيد.
قطعا عوامل ژنتيكي در به وجود آمدن خال نقش دارد كه خيلي در اين عوامل نمي‌توانيم تداخلي ايجاد كنيم. البته دوران بلوغ و بارداري مي‌تواند با افزايش خال‌ها همراه باشد كه جاي نگراني از بابت آن وجود ندارد.
هر قدر پوست روشن‌تر باشد، خال‌ها بيشتر بروز پيدا مي‌كند. مطالعات حاكي از ارتباط مستقيم ميان ميزان تماس كودكان با نور آفتاب و خال‌هايي است كه در بزرگسالي به‌وجود مي‌آيد. توصيه ما براي پيشگيري از ايجاد خال دور نگه‌داشتن كودكان از آفتاب است.
زماني خال نگران‌كننده مي‌شود كه به طور ناگهاني بزرگ يا رنگ آن عوض شود و حاشيه آن نامنظم و زخمي گردد. اينها علائم خطر است و نشانگر اين است كه خال از مرحله معمولي خارج و به سمت سرطاني شدن پيش مي‌رود. در اين صورت بايد به پزشك مراجعه شود تا از آن نمونه‌برداري صورت گيرد.
ولين گام اين است كه تشخيص دهيد يك خال مادرزادي است يا بتازگي روي بدن‌تان ظاهر شده است. براي خال‌هاي تازه ظاهر شده حتما به پزشك مراجعه كنيد. اما خال‌هاي مادرزادي را چطور بايد تشخيص داد؟ براي اين كار، يك روش ساده وجود دارد. عكس‌هاي نوزادي‌تان را پيدا و با دقت وارسي‌شان كنيد. خال‌هاي مادرزادي يا ملانوسينيك‌ها، همان‌طور كه از اسمشان پيداست همان خال‌هايي هستند كه از بدو تولد با شما همراه مي‌شوند و البته به ندرت ممكن است پس از تولد نيز در يكي دو سال اول زندگي به‌وجود آيند كه در اين صورت به آنها ملانوسينيك‌هاي تاخيري گفته مي‌شود.
خال ملانوسينيك در واقع تكثير حاصل خوش‌خيم سلول‌هاي رنگدانه‌اي اپيدرم است كه امكان دارد در نواحي سطحي اپيدرم، درم يا هر دو و در ناحيه تنه، سر، گردن يا هر جاي ديگر بدن اتفاق بيفتد.
خال بزرگ يعني چقدري؟
پزشكان خال‌هاي مادرزادي را بر اساس اندازه آنها تقسيم‌بندي مي‌كنند. دكتر رقيه شمس‌الديني، متخصص پوست و مو درباره شيوه تقسيم بندي خال‌ها بر اساس اندازه مي‌گويد: اگر اندازه اين خال‌ها، زير 5/1 سانتي‌مترمربع باشد، خال كوچك و اگر بين 5/1 تا 20 سانتي‌مترمربع باشد، خال متوسط و اگر بزرگ‌تر از 20 سانتي‌مترمربع باشد، خال‌هاي مادرزادي بزرگ ناميده مي‌شود.
به گفته اين متخصص زمينه به وجود آمدن اين خال‌ها معمولا تا 6 ماهگي جنين وجود دارد. علاوه بر نقش پر‌رنگ وراثت در بروز خال‌هاي مادرزادي، استفاده از برخي داروها و بروز عفونت در بدن منجر به يك جهش ژنتيكي و در نتيجه پيدايش اين خال‌ها مي‌شود. در بسياري از موارد مشاهده شده است كه اين افراد، سابقه فاميلي داشته و مي‌توان كسي را در خانواده يا بستگان وي يافت كه خال مادرزادي داشته باشد.
دكتر شمس‌الديني درباره مشخصه‌هاي ظاهري اين خال‌ها توضيح مي‌دهد: خال‌هاي كوچك و متوسط اغلب گرد يا بيضي شكل و قرينه هستند و در زمان تولد كمي برجسته‌اند.
وي در گفت‌وگو با ايسنا مي‌افزايد: خال‌هاي بزرگ معمولا سطح بيشتري از بدن را مي‌پوشاند و به طور شايع در ناحيه كمر و باسن قابل مشاهده است. حتي مي‌توان ظهور اين خال‌ها را در ناحيه مودار سر نيز ديد. البته در بسياري از موارد تعدادي خال كوچك نيز در اطراف ضايعه بزرگ وجود دارند. اين متخصص پوست و مو تاكيد مي‌كند: احتمال بروز خال‌هاي مادرزادي زير 3 درصد در كل جمعيت است.
خال‌هاي بزرگ، پرخطر و غافلگيركننده
به گفته دكتر شمس‌الديني اگر خال‌هاي بزرگ در ناحيه سر و گردن و خط وسط كمر بويژه روي ستون فقرات واقع شده باشند، خطر درگيري بافت‌هاي اطراف مغز و نخاع بيشتر شده و انجام ام.آر.آي ضروري مي‌شود.
وي ادامه مي‌دهد: خال‌هاي بزرگ پتانسيل تبديل به بدخيمي از نوع ملانوم را دارند. حتي در سنين بالاتر بحث درگيري بافت مغز و نخاع مطرح نيست بلكه ممكن است بالا رفتن فشار مايعات مغز و نخاعي نيز در اين افراد ديده شود.
اين متخصص پوست و مو، درباره ايجاد ملانوم بدخيم ناشي از خال‌هاي مادرزادي مي‌گويد: احتمال بروز ملانوم با اندازه خال ارتباط نزديكي دارد و احتمال ابتلا در كساني كه خال‌هاي كوچك و حتي متوسط مادرزادي دارند، بسيار ضعيف است.
وي علت اصلي اقدام براي عمل جراحي در خال‌هاي مادرزادي را رفع خطر تبديل خال‌هاي بزرگ به ملانوم و حفظ زيبايي عنوان مي‌كند و مي‌گويد: سن فرد فاكتور مهمي براي انجام عمل جراحي است. در خال‌هاي كوچك به اين علت كه بيشتر جنبه زيبايي مطرح است، اقدام اورژانسي لازم نيست و معمولا فرد را پس از رسيدن به سن بلوغ عمل مي‌كنند.
دكتر شمس‌الديني ادامه داد: اما در موارد ابتلا به خال‌هاي بزرگ چون خطر ملانوم وجود دارد، اقدام درماني هرچه سريع‌تر بايد انجام شود، البته جراحي را بلافاصله پس از تولد انجام نمي‌دهند زيرا بدن نوزاد تحمل بيهوشي را ندارد.
اين متخصص پوست و مو درباره خال‌هاي ملانوسينيك اكتسابي توضيح مي‌دهد: خال‌هاي معمولي كه پس از 5 سالگي ظاهر مي‌شوند در بين اكثر افراد عموميت دارند. وي ادامه مي‌دهد: اين كه در برخي موارد پس از برداشت اين خال‌ها، گوشت اضافه يا كلوئيد حاصل مي‌شود يا خال‌ها مجدد برمي‌گردد، بيشتر بستگي به سن فرد و محل برداشتن خال دارد. به عنوان مثال اگر خال در گردن، پشت و ناحيه تحتاني چانه واقع باشد، احتمال كلوئيد يا گوشت اضافه پس از عمل بويژه در جوانترها بيشتر است.
اين متخصص پوست و مو استفاده از روش‌هاي غيرجراحي دربرداشتن خال‌هاي اكتسابي را دليل ديگر برگشت خال‌ها مي‌داند و مي‌گويد: تا زماني كه سلول‌هاي رنگدانه‌اي خال در ناحيه چربي پوست به طور كامل از بين نرود، خطر عود عارضه وجود دارد. وي اضافه مي‌كند: استفاده از ليزر و روش‌هاي سطحي چون RF نتيجه زيبايي بهتري دارد اما معمولا با خطر بازگشت خال‌ها همراه است.
با تشكر