روابط عمومی بانک مرکزی، وضعیت چک های مبادله شده از نظر تعداد و مبلغ در
دوره زمانی یادشده به ترتیب 267 میلیون فقره و 36 هزار و 560 هزارمیلیارد
ریال با میانگین مبلغ 137 میلیون ریال است. از این تعداد، در مجموع 7.8
میلیون فقره چک به مبلغ 940 هزارمیلیارد ریال با میانگین مبلغ 120 میلیون
ریال، چک برگشتی بوده است.
سهم چک های برگشتی اشخاص حقیقی به کل چک های
مبادله شده از نظر تعداد 2.8 درصد و از نظر مبلغ 2.2 درصد و سهم چک های
برگشتی اشخاص حقوقی از نظر تعداد 0.1 درصد و از نظر مبلغ 0.4 درصد است.
چک
های برگشتی از نظر تعداد و مبلغ، نسبت به کل چک های مبادله شده شبکه بانکی
(به خصوص برای اشخاص حقوقی) سهم بسیار کوچکی دارد و این امر نشان می دهد
عمده چک های شرکت ها، وصول شده است.
در 10 ماهه منتهی به مهرماه امسال،
تعداد 2.5 میلیون فقره چک برگشتی از سوی صاحبان حساب رفع سوءاثر شده و بر
این اساس 7.8 میلیون فقره چک برگشتی به 5.3 میلیون فقره کاهش یافته است.
این امر موجب کاهش نسبت مانده چک های برگشتی به کل چک های مبادله شده از نظر تعداد و مبلغ به ترتیب به 2.0 و 1.7 درصد شده است.
وضعیت
چک های برگشتی کشورهای ترکیه، امارات و تایلند در سال های 2009 تا 10 ماهه
منتهی به سال 2015 است. در آمار اخذ شده از وب سایت بانک مرکزی، این سه
کشور که اطلاعات همه چک ها را به صورت مرتب منتشر می کنند، نسبت تعداد چک
های برگشتی به تعداد کل چک های مبادله شده آنها در 10 ماهه منتهی به سال
2015 میلادی به ترتیب 3.3، 4.1 و 1.1 درصد بوده است.
تعداد چک های
مبادله شده در ایران چند برابر کشورهای یاشده بوده است؛ با این وجود میزان
سهم چک های برگشتی از کل چک های مبادله شده در ایران در مقایسه با کشورهای
مورد بررسی، تفاوت چندانی ندارد.
مجموع کل تراکنش های شبکه بانکی از
طریق خودپرداز، ساتنا و پایا، پایانه شعب و فروشگاهی، اینترنت بانک و تلفن
بانک از دی ماه 1393 تا مهرماه امسال از نظر تعداد 11 هزار و 568 میلیون،
تراکنش به مبلغ 49925 هزار میلیارد ریال (میانگین هر تراکنش انجام پذیرفته
4.3 میلیون ریال) انجام شده و این آمار نشان می دهد بانکداری الکترونیکی در
سال های اخیر در کشور ما رشد مناسبی داشته است.
از مجمع نقل و انتقال
وجوه از طریق چک ، خودپرداز، ساتنا و پایا، پایانه شعب و فروشگاهی، اینترنت
و تلفن، باوجود آنکه سهم چک از نظر تعدادی 2.3 درصد است، از نظر مبلغی سهم
قابل توجه 42.3 درصد را به خود اختصاص داده که این امر حاکی از اهمیت و
مقبولیت چک در جامعه است.
اداره آمار اقتصادی بانک مرکزی تا پایان
آذرماه پارسال اطلاعات اسناد مبادله و برگشت داده شده دریافتی از اتاق
پایاپای اسناد بانکی را در قسمت شاخص های ماهانه اقتصادی پایگاه اطلاع
رسانی بانک مرکزی منتشر می کرد که با راه اندازی سامانه چکاوک و توقف
فعالیت اتاق پایاپای اسناد بانکی، این آمار منتشر نشد. اما برای بهره
برداری از اطلاعات چک های برگشتی و با در نظر داشتن نقایص اطلاعات ارائه
شده توسط اتاق پایاپای اسناد بانکی (این آمار مربوط به اطلاعات چک های
مبادله شده در تهران بود و فقط اطلاعات چک های واگذار شده از طریق اتاق
پایاپای را شامل می شد)، اداره اطلاعات بانکی بانک مرکزی به جمع آوری و
پالایش آمار همه چک های مبادله شده (شامل چک های وصولی و برگشتی) در سطح
کشور اقدام کرده، پس از تجزیه و تحلیل داده ها، نسبت چک های برگشتی به کل
چک های مبادله شده از نظر تعداد و مبلغ را بررسی و منتشر کرده است.
با
توجه به ضرورت شفافیت و انتشار منظم آمار و اطلاعات، بانک مرکزی در نظر
دارد آمار چک های برگشتی و سایر اطلاعات مرتبط با این موضوع را به صورت
فصلی و سالانه منتشر کند.
