مجله سیب سبز: چای سبز، کارنیتین، قرص slim quick، قرص سرکه سیب، قرص ونوستات، زنولیپ و... این اسم‌ها برایتان آشنا هستند؟ شما هم چاق هستید یا اضافه وزن دارید و دنبال راهی برای کاهش وزن می‌گردید؟
مطالعات انجام شده در کشورمان نشان می‌دهد که 50 درصد مردان و 66 درصد زنان بالای 40 سال کشور دچار اضافه‌وزن و چاقی هستند. پس خیلی دور از ذهن نیست که همه دورو بری‌هایمان مدام دنبال بهترین و البته کوتاه‌ترین راه لاغری باشند؛ چربی‌سوزها!
قرص لاغری غیر ممنوع را به شما معرفی می کنیم
شاید شما هم این نوع داروها را بدون مراجعه به پزشک و با اعتماد به تعریف‌های دهان به دهان اطرافيان مصرف کرده و هیچ‌وقت هم به مورد تایید بودن‌شان دقت نکرده باشید اما بد نیست بدانید که بیشتر چربی‌سوزها حاوی آمفتامین هستند و عوارض جانبی فراوانی مانند پریشانی افکار، تمایل به خودکشی، اختلالات دریچه قلب و مشکلات کبدی را در برخی مصرف‌کنندگان ایجاد می‌کنند؛ بنابراین به سادگی نمی‌توانند مجوز تولید انبوه و عرضه در بازار مصرف را بگیرند. پس بهتر است کمی محتاط‌تر عمل کنید و حداقل دنبال مصرف داروهای مجاز باشید.
مدتی پیش سازمان غذا و داروی ايالات‌متحده (FDA) بعد از 13سال به قرص چربی‌سوزی به نام «بلویک» (Belvic) مجوز داد؛ البته این اولین باری بود که یک داروی لاغرکننده توانست از هفت خان صدور مجوز سازمان دولتی غذا و داروی ايالات متحده بگذرد.
با انتشار این خبر، ما هم بی‌مناسبت ندیدیم که نظر چند تن از متخصصان کشورمان را در مورد قرص‌های لاغری یا به اصطلاح «چربی‌سوزها» بدانیم.سراغ دکتر محمد هاشمی، متخصص تغذیه و دبیر انجمن پیشگیری از چاقی، دکتر رضا راست‌منش، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی و دکتر حسین دلشاد، فوق تخصص غدد درون‌ریز و متابولیسم رفتیم.
چه کسی باید چه قرصی مصرف کند؟
به گفته‌متخصصان علم تغذیه و رژیم درمانی‌دسته بندی مصرف قرص‌های لاغری بر اساس تشخیص نوع بیماری یا مشکل افراد صورت می‌گیرد. بعضی از قرص‌ها سوخت و ساز را بالا برده و یک قرص دیگر جذب غذا یا حتی اشتها را کاهش می‌دهد و... با این حال مصرف هر کدام از این قرص‌ها به شرایط جسمی هر فرد بستگی دارد. برای مثال فردی که ذاتا کم‌اشتهاست اما به چاقی مبتلا شده، نباید از قرص‌های کاهنده جذب استفاده کند، زيرا دچار کمبود ویتامین خواهد شد. پس نباید فراموش کنیم که تشخیص نوع قرص و میزان استفاده آن به عهده متخصص تغذیه است که بعد از معاینه کامل فرد صورت می‌گیرد. همچنین فراموش نکنید که مصرف بی‌رویه قرص‌ها و همچنین اقدام‌های خودسرانه ممکن است باعث بروز مشکلات گوارشی نظیر دل درد، نفخ و سوء هاضمه شود که اغلب موقتی بوده و با قطع مصرف آنها یا درمان علامتی برطرف می‌شوند.
چرا قرص لاغری؟
کارشناسان معتقدند به طور کلی هیچ راهی جز رعایت رژیم غذایی و فعالیت بدنی برای کاهش وزن وجود ندارد. تجویز داروها فقط و فقط به عهده پزشک است و در کنار رژیم و ورزش توصیه می‌شود؛ مثلا ممکن است پزشک برای فردی که شاخص توده بدنی‌اش بالاتر از 30 است یا کسی که به‌‌رغم رعایت رژیم غذایی، به میزان قابل انتظار، وزن کم نمی‌کند دارو تجویز کند. چربی نوعی ذخیره انرژی است که برای از بین بردن آن، طبق قانون معروف بقای جرم و انرژی، باید آن را به انواع دیگر انرژی‌ها تبدیل کرد. مثلا با ورزش کردن می‌توان از انرژی نهفته در چربی‌ها استفاده کرد. با رعایت رژیم غذایی، بدن انرژی مورد نیاز برای اعمال حیاتی را از طریق تبدیل مولکول‌های چربی به مولکول‌های حامل انرژی در بدن به دست آورده و باعث کاهش توده چربی و کاهش وزن می‌شود. بنابراین واژه‌ای به نام«چربی سوز» واقعی نیست. متخصصان در این زمینه هشدار می‌دهند که مصرف خودسرانه این قرص‌ها به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود و مصرف آنها باید زیر نظر یک متخصص صورت گیرد؛ زيرا هر قرص فایده‌های مشخصی دارد و ممکن است برای بعضی‌ها اصلا مناسب نبوده و حتی عوارض جانبی داشته باشد. بنابراین تشخیص اینکه این قرص‌ها چگونه، در چه زمان و با کدام رژیم غذایی مصرف شوند و چه افرادی کاندیدای مصرف این قرص‌ها هستند به عهده متخصص تغذیه است. مثلا ممکن است فردی برای مصرف یک قرص مشخص کاندیدای خوبی باشد اما به علت مراجعه نکردن به پزشک یا متخصص تغذیه به اشتباه قرصی را انتخاب و سال‌ها مصرف کند که با شرایط جسمانی‌اش تطابق کامل نداشته و تاثیرگذاری کمی داشته باشد. در ادامه 6 قرص لاغری نسبتا بی خطر و عوارض و ملاحظات مصرف آن را با هم مرور می کنیم.
قرص لاغری غیر ممنوع را به شما معرفی می کنیم
قرص سرکه سیب(CIDER VINEGAR)
این قرص با قرص چای سبز در یک ردیف قرار می‌گیرد. در واقع قرص سرکه سیب با افزایش متابولیسم بدن، می‌تواند در کنار رژیم غذایی صحیح و ورزش و البته با توصیه متخصص تغذیه، به کاهش وزن کمک کند. دکتر دلشاد در مورد قرص سرکه سیب نیز می‌گوید: «سرکه سیب هم مانند سرکه‌های دیگر دارای اسید استیک است و به‌طور کلی مصرف سرکه از جمله سرکه سیب باعث کاهش جذب مواد چرب از روده‌ها می‌شود. اما نباید تصور کرد که این ماده به خاطر خاصیت اسیدی چربی‌های ذخیره بدن را از بین می‌برد. مصرف مقدار کم سرکه سیب به‌صورت چاشنی غذاها یا همراه سالاد سبزیجات می‌تواند مفید باشد اما مصرف بیش از حد و بی‌رویه آن می‌تواند مشکلات گوارشی زیادی را برای فرد ایجاد کند.»
سیبوترامین: قرص ممنوعه!
دسته ای از قرص‌های لاغرکننده هستند که مصرف آنها نه تنها نتیجه بخش نبوده بلکه موجب ایجاد بیماری‌های مختلف می‌شوند. این داروها با کاهش اشتهای فرد منجر به لاغری می‌شوند. یکی از معروف‌ترین داروهای این گروه «سیبوترامین» است که با نام‌های «ریداکیتل» و «مریداکتیل» هم در بازار به فروش رسیده است. این دارو سال‌ها نیز فروش بالایی در بازار دارویی داشته اما این دارو می‌تواند مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی را افزایش دهد. همچنین تعداد زیادی از داروهای این گروه حاوی مواد مخدری هستند که باوجود کاهش اشتها و کاهش وزن اثرات زیانباری برای فرد در پی دارند. گروه دیگری از داروهای کاهنده اشتها به نام فن فلورامین سال‌هاست مصرف آنها ممنوع شده و به شکل قانونی در بازار موجود نیست؛ این دارو می‌تواند سبب اختلالات خلقی و نیز حملات قلبی- عروقی شود.بنابراین به جرات می‌توان گفت که همه داروهای کاهنده اشتها غیرمجاز هستند.
قرص ارلیستات
هر یک از داروهای کاهش وزن از راه مختلفی اثر خود را اعمال می‌کند. دکتر هاشمی در این زمینه از داروی «ارلیستات» به عنوان مثال یاد می‌کند و می‌گوید: «یکی از این داروها که موثرترین داروی مجاز در بازار دارویی جهان و مورد تائید سازمان غذا و داروی آمریکاست «ارلیستات» است که با برندهای مختلف توسط شرکت‌های داروسازی داخلی هم تولید می‌شود. این دارو با تاثیر بر جذب چربی‌های موجود در مواد خوراکی موجب کاهش کالری دریافتی و نهایتا کاهش وزن شده که البته مورد مصرف آن باید توسط پزشک تعیین شود تا از عوارض احتمالی آن بر کبد پیشگیری شود. چراکه اخیرا مشخص شده مصرف طولانی مدت این دارو باعث چرب شدن کبد می‌شود.»
قرص اسلیم کوئیک(SLIMQUICK)
قرص SLIMQUICK که ترکیبی است از عصاره چای سبز و شوید، برای بیماری‌های قلبی- عروقی و کاهش وزن مفید است. مکانیسم این قرص هم کاهش جذب مواد غذایی در روده و افزایش دفع است. باز هم نباید فراموش کنید که مصرف هیچ یک از این داروها بدون تجویز متخصص تغذیه توصیه نمی‌شود. قرص‌هایی که با کاهش جذب روده‌ای و افزایش دفع باعث کاهش وزن می‌شوند، فرد را در معرض کمبود ویتامین‌هایی قرار می‌دهد که توسط روده جذب می‌شوند. با مصرف این قرص‌ها عمل دفع سریع‌تر انجام شده و روده فرصت کافی برای جذب ویتامین‌های مورد نیاز بدن را نخواهد داشت.
ونوستات و زنولیپ(Zenolip)
قرص‌های ونوستات و زنولیپ از مشتقات ارلیستات هستند که با مهار آنزیم لیپاز لوزالمعده مانع تجزیه چربی‌های موادغذایی در روده‌ها شده و در هر وعده غذا 30 درصد از چربی‌های مصرف شده جذب نخواهد شد. با ادامه این روند بدن برای تولید انرژی مورد نیاز خود از چربی‌های ذخیره استفاده کرده که این روند منجر به کاهش وزن می‌شود.معلوم است که این داروها در گروه چربی‌سوزها قرار نمی‌گیرند. بلکه با کاهش جذب چربی، به کاهش وزن کمک می‌کند. قاعدتا مصرف این داروها هم بدون مجوز پزشک متخصص تغذیه کار عاقلانه‌ای نیست چراکه مصرف این قرص‌ها هم مانند ارلیستات، در طولانی‌مدت باعث چرب شدن کبد می‌شود.همچنین باید بدانید که قرص‌های ونوستات و زنولیپ با جلوگیری از جذب چربی‌ها می‌تواند باعث نفخ شکم، اسهال چرب و کمبود ویتامین‌های محلول در چربی ازجمله ویتامین Aو D، E،K شود.
قرص چای‌سبز (Green tea)
دکتر راست‌منش در مورد قرص چای سبز می‌گوید: «قرص چای‌سبز متابولیسم را بالا می‌برد، برای بهبود کیفیت پوست خوب است و مصرف آن برای افرادی که مشکل افزایش وزن دارند، می‌تواند گزینه مناسبی باشد چراکه به از بین رفتن چربی‌ها کمک می‌کند. همچنین مصرف این دارو برای افرادی که مشکل افزایش چربی خون دارند مفید است. به هر حال تمامی این قرص‌ها موارد مصرف متعددی دارد که افراد غیرمتخصص نباید تنها به واسطه دانستن نام‌شان یا اینکه فلان داروی لاغری برای یکی از اقوام‌شان تجویز شده و کاهش وزن خوبی داشته، خودسرانه دست به مصرف‌شان بزنند زیرا ممکن است به جای کاهش وزن، بیمار شوند.»
البته دکتر دلشاد، توضیح بیشتری در مورد تاثیر مثبت چای سبز بر کاهش وزن می‌دهد: «چای سبز به خاطر ویتامین C و D فراوانی که دارد، سرشار از آنتی‌اکسیدان است و همین امر، روند اکسیداسیون چربی را افزایش داده و کاهش جذب روده‌ای مواد قندی و چرب را در پی دارد.»
دکتر دلشاد، فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم، معتقد است که مصرف چای سبز همزمان با فعالیت‌های ورزشی بر سرعت اکسیداسیون چربی افزوده و میزان انرژی بیشتری مصرف می‌شود و در مجموع کاهش وزن را به دنبال دارد. به همین دلیل بد نیست افراد بالغی که قصد کاهش وزن دارند، روزانه حداکثر 3 لیوان چای سبز بنوشند، زيرا چای سبز به‌علت داشتن کافئین ممکن است باعث بی‌خوابی و تکرر ادرار شود. البته افرادی که دچار اختلالات کبدی هستند، بهتر است اصلا سراغ چای سبز نروند. همچنین برای مثال افرادی که سرطان دارند، نباید همزمان با مصرف قرص‌های ضدسرطان از قرص‌های خانواده چای سبز هم مصرف کنند. زیرا نه تنها مشکل اضافه وزنشان حل نخواهد شد بلکه با افزایش متابولیسم، داروی ضدسرطان زودتر از تاثیر افتاده و فرد را دچار مشکلات حادتری می‌کند.
