هفت صبح: در قانون جدیدی که اعلام شده، سینماگران باید از نمایش صحنه های سیگار کشیدن و فست فود خوردن پرهیز کنند.
«تبلیغ اقلام و کاراهایی که مصرف آنها مبین نمایش رفتارهای پرخطر است مانند مصرف فست فودها و فرآورده های غذایی صنعتی و استعمال دخانیات اعم از قلیان و سیگار نیز ممنوع است ونمایش استعمال و مصرف این کالاها و اقلام در رسانه های عمومی باید منحصرا محدود به نقش و کاراکترهای منفی بوده و جنبه تبلیغاتی نداشته باشد.»
این جملات بخش هایی از مصوبه جدید ممنوعیت های تبلیغات کالاها توسط وزارت بهداشت است و از این پس فیلمسازان علاوه بر رعایت معیارهای وزارت ارشاد باید فیلم های خود را به نظر وزارت بهداشت هم نزدیک کنند.
حالا با اعلام این قانون لابد این سوال پیش می آید که نقش های منفی چه جور نقش هایی هستند و با چه خط کشی قرار است این نوع کاراکترها سنجیده شوند؟ آیا شخصیت هایی که ضد قهرمان هستند و نمی توان آنها را نقش منفی به حساب آورد هم شامل این قانون می شوند؟ در سال های اخیر از این نمونه ها زیاد داشتیم.
مثلا باران کوثری در فیلم «خون بازی» یا طناز طباطبایی در فیلم «مرهم». اگر چنین باشد باید بگوییم دست کارگردانان برای نمایش شخصیت ها خالی تر از قبل شده است! از دورانی که فیلم هایی مثل سارا و شوکران تابوی سیگار کشیدن خانم ها در فیلم های پس از انقلاب را شکستند سال ها می گذرد و باید دید آیا با این قانون مسئله جدیدی به محدودیت های سینماگران اضافه شده است؟
محدودیت های وزارت بهداشت برای سینماگران!
سیگار در سینما
به تصویر کشیدن زنان سیگاری در سینما و تلویزیون ایران همیشه نمایشی نامتعارف محسوب می شود اما به هر حال در سینمای بعد از انقلاب هم این پدیده وجود داشته؛ باید دید با ابلاغ این قانون جدید واکنش سینماگران چه خواهد بود.
آیا برای پرداختن به شخصیت ها، دست کارگردانان خالی تر از قبل خواهد شد و این قانون تاثیری روی کار آنها خواهد داشت؟ ابتدا باید دید از سیگار در سینمای ایران به چه منظوری استفاده می شود و کارگردانان برای نمایش چه نوع کاراکترهایی آنها را در حال سیگار کشیدن به تصویر می کشند؟
در فیلم های تلویزیونی بیلیاردبازی کردن و کروات زدن به کلیشه هایی تبدیل شده برای نمایش کاراکترهای منفی و منفور؛ آیا سیگار کشیدن هم در سینما و تلویزیون ایران چنین کارکردی را دارد؟ حافظه تاریخی ما می گوید در مورد تلویزیون پاسخ این سوال مثبت است اما در مورد سینما نه.
در تلویزیون به ندرت می توان تصویری از سیگار کشیدن بازیگران را به خاطر آورد؛ اگر موردی هم باشد عمدتا برای نمایش نقش های منفی است. مثلا نمونه اخیر سریال «به کجا چنین شتابان» ابوالقاسم طالبی بود که بازیگر زن سریال سیگار می کشید.
در سینما کمی اوضاع فرق می کند. به تصویر کشیدن سیگار کشیدن زنان، لزوما به معنی نقش منفی داشتن آنها نیست. گاهی برای ترسیم تصویر درهم شکسته زنان به دلیل ضربه های عاطفی هم چنین صحنه هایی در فیلم ها گنجانده می شود.
محدودیت های وزارت بهداشت برای سینماگران!
مثلا مژده شمسایی در «سگ کشی»، بهرام بیضایی یا نیکی کریمی در «سارا»ی داریوش مهرجویی. این نمونه ها حداکثر نقش هایی خاکستری هستند که کارگردان ترجیح داده در بخشی از داستان برای نمایش درهم ریختگی شان سیگار بکشند.
برای نمایش زنان معتاد، سیگار کشیدن امری اجتناب ناپذیر به نظر می رسد. این ابتدایی ترین و دم دستی ترین ابزار یک کارگردان برای نمایش یک زن معتاد یا هنجارشکن در فیلم های ژانر اجتماعی است.
در سال های اخیر طناز طباطبایی در فیلم «مرهم» داودنژاد، باران کوثری در فیلم «خون بازی» رخشان بنی اعتماد و مهتاب کرامتی در فیلم «اسب حیوان نجیبی است» عبدالرضا کاهانی؛ چنین نقش هایی را برعهده داشتند.
بخش دیگری از تصویر سیگار کشیدن زنان در سینمای ایران به نمایش کاراکترهای اغواگر و فریبنده اختصاص دارد. احتمالا با این قانون جدیدی که اعلام شده کارگردانان برای نمایش اینگونه شخصیت ها به مشکل بخورند. هر چند در سینمای ایران هر چندسال یک بار چنین شخصیت هایی به داستان ها راه پیدا می کنند اما به هر حال چند نمونه انگشت شمار سراغ داریم که کارگردانان به تقلید از سینمای آمریکا و اروپا از این ابزار برای نمایش زنان اغواگر استفاده کرده اند. مثلا نیکی کریمی در «باج خور» فرزاد مؤتمن و هدیه تهرانی در «شوکران» بهروز افخمی وهانیه توسلی در «خصوصی» چنین نقش هایی را برعهده داشتند.
درجه بندی های سختگیرانه هالیوودی
شاید برای شما هم جالب باشد که بدانید فیلم جدایی نادر از سیمین به دلیل صحنه کوتاه سیگار کشیدن لیلا حاتمی در این فیلم درجه سختگرانه 13-PG را از انجمن درجه بندی فیلم ها در آمریکا دریافت کرده بود. منظور از چنین درجه بندی این بودکه فیلم جدایی نادر از سیمین شامل صحنه هایی است که برای افراد زیر 13 سال مناسب نیست و افراد زیر 13 سال باید به همراه والدین یا فردی که بالای 18 سال سن دارد وارد سالن سینما شوند!
محدودیت های وزارت بهداشت برای سینماگران!
درجه بندی سختگیرانه برای فیلم های هالیوودی سال هاست که اجرا می شود و همین نظام رتبه بندی سبب شده تا صحنه های سیگار کشیدن در فیلم های هالیوودی کاهش چشمگیری پیدا کند.
اگر فیلم های پخش شده در آمریکا کوچکترین سکانسی از سیگار کشیدن را نمایش دهند، جزو رده بندی 13-PG قرار می گیرند و قطعا بخش زیادی از مخاطبانشان ریزش خواهد کرد. این درجه بندی مخفف Parents Strongly Cautioned به معنی تذکر قاطع به والدین است که بعضی موارد برای بچه های زیر 13 سال نامناسب است و والدین باید برای اجازه دادن به بچه های جوانترشان به دیدن این فیلم ها دقت نمایند. این فیلم ها حاوی خشونت، صحنه های غیراخلاقی و برهنگی نیستند؛ فقط حاوی مقداری صحنه عشقی و مواد مخدر هستند.
در سریال های آمریکایی ماجرا سختگیرانه تر هم می شود و به دلیل آنکه سریال ها در اوج ساعت مخاطب از تلویزیون پخش می شوند باید از پخش صحنه های سیگار کشیدن و مواد مخدر پرهیز کنند.
سریال معروف 24 نمونه بارز این ماجرا است که با وجود آنکه به دلیل ساختار فیلم صحنه های زیادی از خشونت، سرقت، قتل و ... را در خود قرار داده اما از نمایش سیگار کشیدن خودداری کرده تا بتواند در ساعت پربیننده از تلویزیون پخش شود.
نمایش سیگار کشیدن در سریال های آمریکایی تقریبا هم رده با نمایش صحنه های غیراخلاقی به حساب آمده. این فیلم ها باید در ساعات خاصی از روز و با نمایش هشدار محدودیت سن پخش شوند.
جدول فیلم هایی که حاوی صحنه های سیگار کشیدن شخصیت های زن و مرد بوده اند
