كيسه‌دوزي قاچاقچيان براي عيدي مردم

با شروع زمستان و از همان نخستين روز‌هاي دي‌ تب و تاب بازار براي خريد‌هاي نوروزي آغاز مي‌شود. به نظر مي‌رسد سال 94 بازار خريد عيد روز‌هاي متفاوت‌تري نسبت به سال‌هاي پيش پشت سر گذارد، زيرا امسال به دليل گشايش‌هاي بين‌المللي مردم پيش‌بيني مشخصي از آينده بازار ندارند و به‌دليل ترس از گراني، زودتر از سال‌هاي گذشته به بازار‌ها شتافته‌اند. اما گذشته از استقبال زود هنگام مردم از بازار عيد، قاچاقچيان خشكبار، پوشاك، ميوه‌جات و... نيز خيلي زود فعال و دست به‌كار شده‌اند.

 اينها قاچاقچيان فصلي هستند كه نه فقط براي مايحتاج ايام عيد، بلكه در هر فصل با توجه به نياز‌ها و احتياجات آن ايام از طرق غيرقانوني و زيرزميني كالا و محصولاتي مقتضي را وارد كشور مي‌كنند. قاچاقچيان فصلي همانطور كه ماه‌هاي پاياني سال را فرصت مناسبي براي قاچاق آجيل و ميوه مي‌يابند، ششمين ماه سال را بهترين زمان براي قاچاق لوازم‌التحرير مي‌دانند و ماه‌هاي ديگر هم درخور همان بازه زماني اقلام قاچاق را روانه بازار مي‌كنند.
 
در هر فصل سال بنابر اقليم يا مناسبات خاص بازار يك سري از كالا‌ها و محصولات رونق مي‌يابد و ميزان تقاضا در اين بازار‌ها افزايش پيدا مي‌كند. در همين حال افرادي از موقعيت سواستفاده كرده و به واردات اجناس ارزان از راه‌هاي غيرقانوني دست مي‌زنند و محصولات قاچاق را وارد بازار مي‌كنند. اين اتفاق صرفا مربوط به روز‌هاي خاصي از سال نمي‌شود، بلكه قاچاقچيان فصلي همواره بازار خود را دارند و در هر بازه زماني با توجه به شرايط بازار و ميزان تقاضا، كالاي قاچاقي خود را تغيير مي‌دهند. به عنوان مثال قبل از شروع سال تحصيلي و در شهريور ماه موقعيت بازار را براي فروش لوازم‌التحرير مناسب مي‌دانند و در حوزه قاچاق لوازم‌التحرير فعاليت مي‌كنند يا از اواسط دي ماه باتوجه به نزديك شدن عيد نوروز، به بازار خشكبار و پوشاك نفوذ مي‌كنند و با ورود به اين بازار‌ها عرصه را براي توليدكنندگان داخلي تنگ مي‌كنند. اين موضوع نه تنها تنظيم قيمت‌ها را در پي ندارد، بلكه نابودي توليد ملي و ضربه به قدرت خريد مصرف‌كننده نهايي را نيز به دنبال دارد. اما مساله اساسي مربوط به نظارت ورود اجناس قاچاق به كشور است كه به نظر مي‌رسد مسئولان در اين زمينه كوتاهي مي‌كنند. گواه اين سخن گسترش هر ساله قاچاقچيان فصلي است. حتي زماني كه بسياري از كارشناسان و رسانه‌ها رواج قاچاق فصلي را هشدار مي‌دهند، مسئولان اين موضوع را ناديده مي‌گيرند و در صورت برخورد هم چندان سختگيرانه عمل نمي‌كنند. اما مساله تامل برانگير و تاسف‌بار اين است كه در برخي گزارش‌ها مشاهده مي‌شود حتي گاهي اين قاچاقچيان با نفوذ در برخي دستگاه‌ها بدون هيچ ريسكي به قاچاق كالا مي‌پردازند.

توانمندسازي قاچاقچيان فصلي

اگرچه دولت يازدهم در اين چند سال سعي بر اين دارد تا با تامين مركبات مورد نياز مصرف‌كنندگان، مشكل وكمبودي براي مصرف‌كنندگان در ايام نوروز به‌وجود نيايد و كشور به حدي از توليد مركبات رسيده كه حتي واردات مركبات از مبادي رسمي مممنوع است، اما همچنان شاهد ورود مركبات از مبادي غيرقانوني به كشور هستيم. در حالي اين مركبات وارد كشور مي‌شود كه به گفته معاون وزير كشاورزي براي بازار شب عيد هيچ نگراني وجود ندارد و پيش‌بيني مي‌شود 30 هزار تن مركبات خريداري و ذخيره‌سازي شود. اما در شرايط نامساعد كنترلي و نظارتي، فرصت طلباني كه تجارت خود را بر پايه واردات زيرزميني و قاچاق بنا كرده‌اند، به دليل به حاشيه رفتن واردكنندگان قانوني، بيشترين بهره برداري را از نابه‌ساماني بازار دارند. هر چند ذات واردات قاچاق و پنهاني، اندازه‌گيري مستقيم آن را با مشكل رو به‌رو مي‌سازد و معمولا بيشتر روش‌هاي اندازه‌گيري ميزان كالاهاي قاچاق، روش‌هاي تخمين غيرمستقيم اينگونه فعاليت‌ها است، اما واقعيت اين است كه وقتي فعاليت رسمي به‌ويژه در شرايط ركود با هزينه بسيار بالا و دست‌اندازهاي مستمر روبه‌رو مي‌شود، بسترهاي فعاليت اقتصاد غيررسمي گسترش مي‌يابد. آنچه امروز به‌طور مستقيم در بازار و از گزارش‌هاي كميسيون‌هاي مختلف مجمع واردات مشاهده مي‌شود، ضعيف شدن واردكنندگان قانوني و شناسنامه‌دار و در مقابل توانمند شدن افرادي است كه بدون هيچگونه محدوديتي و بدون رعايت ضوابط و استانداردهاي لازم و بدون ارائه خدمات پس از فروش و ضمانتنامه‌هاي معتبر، اقدام به واردات غيرقانوني كالاهاي مورد نياز مردم مي‌كنند و علاوه بر اينكه حقوق گمركي و ساير حقوق دولت را پرداخت نمي‌كنند، مصرف‌كنندگان را نيز با مخاطرات جدي مواجه مي‌سازند.

فرصت‌طلبي قاچاقچيان فصلي

يك تجارت چه به صورت قانوني و چه به شكل غيرقانوني براساس يك معماري منطقي تشكيل مي‌شود و در قالب پردازش تحليلي لحظه به لحظه رويدادهاي داخلي و خارجي جريان پيدا مي‌كند. مسلما فرصت‌طلباني كه تجارت خود را بر پايه واردات زيرزميني و قاچاق بنا كرده‌اند، به دليل به حاشيه رفتن واردكنندگان قانوني، بيشترين بهره برداري را از نابه‌ساماني بازار گرفتار در ركود دارند. اين هشداري است كه به‌ويژه در زماني كه در حال نزديك شدن به ايام خريد پايان سال هستيم به مسئولان داده مي‌شود و بايد به‌شكل جدي مورد اهتمام دولت قرار گيرد. هر ساله تامين‌كنندگان كالاي قاچاق براي خريد شب عيد مردم كيسه دوزي مي‌كنند و به همين جهت تلاش واردكنندگان رسمي كشور براي تامين كالاي شب عيد دوچندان مي‌شود اما نشانگر‌هاي اقتصادي حاكي از آن است كه در شرايط فعلي كه اقتصاد در ركود به‌سر مي‌برد، تدارك قاچاقچيان هم مضاعف شده است و به همين جهت دولتمردان بايد فازهاي جديدي از تسهيل تجارت را عملياتي كنند كه خوشبختانه با اجرايي شدن برجام و سفر‌هاي اخير رئيس‌جمهور اميد مي‌رود در آينده‌اي نزديك بازرگانان كشور به آساني فعاليت تجاري انجام دهند. همچنين با قوانين جديد گمركي و الكترونيكي شدن اطلاعات گمركي به نظر مي‌رسد فعاليت‌هاي غيرقانوني گمركي كمتر شكل گيرد.

كشف محموله قاچاق ميلياردي گردو و بادام

با اين حال حدود دو هفته پيش فرمانده انتظامي نقده از توقيف محموله قاچاق سه تني گردو و مغز بادام چيني به ارزش يك ميليارد ريال در اين شهرستان خبر داد، به‌طوري‌كه ماموران انتظامي اين شهرستان در بازرسي از دو دستگاه خودرو، مقدار سه تن گردو و مغز بادام چيني كشف كردند و در اين زمينه چهار نفر متهم نيز دستگير شدند. طبق گزارش كارشناسان ارزش محموله بادام و گردو كشف شده مبلغ يك ميليارد ريال عنوان شده است. سودآوري بالاي قاچاق كالا، بيكاري و عدم وجود شغل پايدار از جمله مهم‌ترين عوامل مهم در گرايش برخي افراد به سوي قاچاق كالا محسوب مي‌شود. لازم است دولت و مسئولان دولتي در زمينه ايجاد اشتغال پايدار براي جوانان راهكارهاي اساسي را در پيش گيرند. به گفته ماموران انتظامي، گردو و بادام هندي از جمله محصولات كشاورزي هستند كه به صورت قاچاق وارد كشور مي‎شود و ميزان گردويي كه از طريق قاچاق وارد كشور مي‌شود، دو برابر توليد داخلي است. استان‌هاي مرزي همچون آذربايجان غربي از مهم‌ترين استان‌هايي است كه محور قاچاق كالا قرار گرفته و اگرچه بسياري از محموله‌هاي قاچاق در استان كشف مي‌شود اما اقدامات پيشگيرانه موثري در اين راستا انجام نمي‌شود. به هرحال دولت و مسئولان بايد توجه داشته باشند تا زماني كه كنترل و نظارت خود را به حد لازم نرسانند، شاهد اين اتفاقات هستيم. عدم نظارت و كنترل كافي در حوزه قاچاق كالا، باعث شده است قاچاقچيان فصلي بدون هيچ واهمه و نگراني بازار‌هاي كشور را مصادره كنند و اقتصاد كشور را با اخلال مواجه سازند. رواج قاچاق علاوه بر اينكه توليدكنندگان را به انزوا كشانده، باعث شده است كالاي بي‌كيفيت به دست مصرف‌كنندگان نهايي رسد كه اين امر اگر در حوزه خوزاك باشد، سلامت جامعه را با خطر مواجه مي‌سازد. چه بسا افرادي كه به‌دليل استفاده از برنج‌هاي نامرغوب كه به شكل قاچاق وارد كشور شد دچار بيماري‌هاي لاعلاج و كشنده شده‌اند. علاوه بر اين، امروزه كه در شرايط پساتحريم قرار گرفته‌ايم، براي اينكه بتوانيم در بازار‌هاي بين‌المللي با ديگر كالا‌ها رقابت داشته باشيم، بايد بساط قاچاق، چه از نوع فصلي و چه از هر نوع ديگر را از كشور برچينيم.