در نخستین سال آغاز به کار سازمان تجارت جهانی تجارت، درخواست عضویت ناظر ایران به تاریخ 25 ژوییه 1995(3 مرداد 1374) تسلیم دبیرخانه این سازمان گردید. درخواست ایران، نخستین درخواست عضویت ناظر از سازمان جهانی تجارت محسوب می شود. در این درخواست، ایران با اشاره به برخورداری خود از عضویت ناظر در گات و مطابق با پیوست دوم آیین نامه شورای عمومی و به همراه ارائه یادداشتی از سیاست های اقتصادی و تجاری خود، خواستار عضویت ناظر در سازمان جهانی تجارت شد و بعلاوه سازمان را مطلع ساخت که درخواست الحاق خود را تحت بررسی دارد. یک سال بعد در ژوییه 1996 (28 تیر 1375)، درخواست الحاق ایران تسلیم مدیر کل سازمان شد. درخواست عضویت ناظر ایران در 26 مه سال 2005 (1384)پس از 10 سال مورد توافق قرار گرفت .
کنفرانس وزرای WTO
کنفرانس وزیران بالاترین رکن سازمان تجارت جهانی تجارت و متشکل از وزیران بازرگانی و یا وزیرانی که مسئولیت امور تجارت خارجی در کشورهای عضو سازمان جهانی تجارت را بر عهده دارند تشکیل شده و دست کم هر دو سال یکبار برگزار می شود. در نشست کنفرانس وزیران دستور کار تهیه شده توسط شورای عمومی مورد بررسی قرار می گیرد و در خصوص تمامی مسائل مربوط به امور سازمان جهانی تجارت در چارچوب موافقت نامه های تجاری چند جانبه تصمیم گیری می شود. اولین نشست وزیران سازمان جهانی تجارت پس از تاسیس این سازمان، در دسامبر1996 در سنگاپور برگزار شد. نشست دوم در ماه مه 1998 در شهر ژنو نشست سوم در دسامبر 1999 در سیاتل آمریکا برگزار شد. چهارمین نشست کنفرانس وزیران نیز در نوامبر 2001 در دوحه قطر برگزار گردید و متعاقب آن وزیران با شروع دور جدیدی از مذاکرات تجاری چند جانبه موافقت کردند. دو نشست بعدی کنفرانس وزیران هم به ترتیب در سپتامبر 2003 و دسامبر 2005 در شهرهای کانکون (مکزیک) و هنگ کنگ (چین) برگزار شد. همچنین شهر ژنو برای دو سال متوالی و بالی- اندونزی در سال 2013 میزان این کنفرانس بوده اند.
دهمین کنفرانس وزرای WTO / کنیا
کنیا از کشور های مهم و درحال توسعه در منطقه شرق آفریقا و در ساحل اقیانوس هند است که از موقعیت ژئوپولیتیک و آب و هوای متبوعی بر خوردار می باشد. این کشور که در گذشته انگلیس شرق نامیده می شد هم اکنون راه عبور کالا برای چندین کشور آفریقایی محصور در خشکی از جمله اوگاندا، روندا، بوروندی، جنوب سودان و کنگو دموکراتیک محسوب می شود و از این طریق در آمد قابل ملاحظه ای کسب می کند .
کنیا صنعتی ترین کشور در جامعه شرق آفریقا محسوب می شود که در آن شرکت های بزرگ چند ملیتی همچون شرکت های انگلیسی، آلمانی ،فرانسوی ،هلندی ،آمریکائی و ژاپنی با بیشترین سرمایه گذاری مشغول فعالیت می باشند.
صادرات اصلی کنیا چای و قهوه است که با نوسان قیمت و خشکسالی دوره ای بر در آمد های تجاری این کشور تاثیر می گذارد. مشتقات نفتی و گل و ماهی نیز از دیگر محصولات صادراتی می باشد.واردات اصلی کنیا انواع ماشین آلات ،تجهیزات و قطعات حمل و نقل ، وسایط نقلیه ، آهن و فولاد و مواد پلاستیک می باشد .همچنین شرکای اصلی تجاری کینا، چین، هند، ایالات متحده، انگلیس، اوگاندا و امارات متحده عربی می باشند.
دهمین کنفرانس وزیران سازمان تجارت جهانی به عنوان بالاترین رکن تصمیم‌سازی سازمان به میزبانی کشور کنیا از تاریخ 24 لغایت 27 آذرماه (برابر با 15 تا 18 دسامبر) در شهر نایروبی برگزار خواهد شد. این کشور اولین کشور آفریقایی است که میزبان کنفرانس وزرای WTO است. تمرکز اصلی این کنفرانس بر روی نتایج و مباحث به جامانده از برنامه کاری پسابالی (کنفرانس نهم وزیران در اندونزی) و در سطحی بالاتر بر روی مسائل اساسی مورد اختلافی است که از شروع طرح مذاکرات توسعه دوحه (DDA) در سال 2001 حل نشده باقی مانده است. این مراسم همچنین محلی برای تبادل نظر در زمینه آخرین چالش‌های پیش‌روی نظام تجارت جهانی و همه جانبه و بطور خاص بازتاب عملکرد سازمان در 20 سالگی آن خواهد بود.
ایران و دهمین کنفرانس وزرای WTO
حضور ایران در این کنفرانس بسیار حائز اهمیت است. از یک جهت ایران به عنوان بزرگترین اقتصادی است که هنوز به این سازمان ملحق نشده است و از سوی دیگر توافق ایران و 1+5 راهی را برای حضور هر چه بیشتر کشورمان در مجامع بین المللی گشوده است. حضور ایران در این کنفرانس در سطح وزیر صنعت ، معدن وتجارت بیانگر اهمیت حضور در فضای بین المللی برای گسترش مبادلات تجاری و منافع حاصل از آن برای اقتصاد ایران است. اقتصادی که هم اکنون با رکودی بی سابقه دست و پنجه نرم می کند و نیاز مبرم به سرمایه گذاری های خارجی و ایجاد بازار های جدید در سطح منطقه و جهان می تواند مرهمی بر اقتصاد ناخوش احوال امروز ایران باشد.
هیئت ایرانی با سرپرستی وزیر صنعت، معدن و تجارت دکتر نعمت زاده در این کنفرانس شرکت خواهد کرد. مهمترین موضوعات مورد بررسی هیئت ایرانی گسترش همکاری های اقتصادی – تجاری دو جانبه، ارائه آخرین وضعیت الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی و مذاکرات دو جانبه و چند جانبه تجارت ترجیحی – آزاد به موازات انجام مذاکرات دسترسی به بازار با کشورهای هدف صادراتی خواهد بود.
همچنین در این کنفرانس برنامه و ملاقات های گسترده ای من جمله دیدار با سران و هئیت های تجاری کشورهای اروپایی، آسیایی و آمریکایی تدارک دیده شده است. همچنین دیدار دکتر نعمت زاده با وزرای آب، راه ،محیط زیست و نیروی کنیا در حاشیه کنفرانس فراهم شده است.
*ایمان پیراینده
دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد دانشگاه تهران
