به گزارش ایران اکونومیست، روزنامه همشهری نوشت: «تاریخ ایران مملو از نام زنانی است که در عرصههای مختلف زمینههای رشد جامعه را فراهم کردهاند. در فهرست زنان نامدار تاریخ ایران اما نام «طوبی آزموده» کمتر شنیده شده است؛ بانویی که نامش با تاسیس نخستین مدرسه دخترانه تهران گره خورده و آغازگر راهی پرفروغ برای تحصیل دختران این سرزمین بوده است. داستان زندگی پربرکت این بانوی دلسوز را بخوانید.
اطراف چهارراه حسنآباد در خیابان حافظ فعلی را که بگردید، کوچه «طوبی» را پیدا میکنید اما کمتر کسی میداند پشت این اسم روی تابلو چه داستانی نهفته است و این اسم به نام چه بانوی بزرگی اشاره دارد. نخستین مدارس دخترانه تهران در دوران قاجار و بعد از نهضت مشروطه تاسیس شدند. اما پاگرفتن مدرسهای که ویژه تحصیل دختران باشد، کار آسانی نبود. در روزگاری که نه مکتب و مدرسه به اندازه کافی وجود داشت و نه در باور عامه تحصیل برای دختران امری پسندیده محسوب میشد، راهاندازی مدرسهای ویژه دختران گامی مهم و البته پردردسر بود. در آن دوران، خانوادههایی که به تحصیل دختران خود اهمیت میدادند با استخدام معلم سرخانه زمینه باسوادشدن آنها را فراهم میکردند. «طوبی آزموده» هم خوشاقبال بود که در یکی از همین خانوادهها متولد شد.
پدرش «میرزا حسنخان سرتیپ» که از درجهداران ارتش بود، معلمی برای دخترش استخدام کرد تا او زیر نظر معلمهای سرخانه تحصیلاتش را آغاز کند. پیش از پرداختن به سرگذشت طوبی آزموده، بررسی چند نکته درباره دلیل مخالفت برخی با تاسیس مدرسه دخترانه اهمیت دارد. پس از انقلاب مشروطه، گفتوگوهایی بین نمایندگان موافق و مخالف این مدارس درگرفت. برخی چون ناظمالاسلام از تاسیس مدارس دخترانه حمایت کردند و گفتند: «در تربیت بنات و دوشیزگان وطن بکوشیم و به آنها لباس علم و هنر بپوشیم، چه تا دخترها عالم نشوند، پسرها بهخوبی تربیت نخواهند شد.» و برخی دیگر همچون «میرزا سیدمحمدصادق»، رئیس مدرسه اسلام، نبودن اداره نظمیه، نداشتن پلیس مرتب برای حمایت از این مدارس و کمبود معلم زن را دلیل مخالفت با تاسیس مدارس دخترانه عنوان کردند.
ماجرای تاسیس
القصه، در همین دوران که نمایندگان درگیر جدلها و بحثهای بیپایان درباره راهاندازی مدارس دخترانه بودند، «طوبی آزموده» که اکنون بانویی ۲۹ساله بود و با تحصیل در خانه به زبانهای فارسی، فرانسوی و عربی هم تسلط داشت، به همراه چند بانوی دیگر آستین همت بالا زد تا نخستین مدارس دخترانه تهران برای تحصیل فرزندان این سرزمین راهاندازی شود. طوبی آزموده که خود در خانهای در محله سنگلج تهران باسواد شده بود و پس از ازدواج هم با کمک معلمهای خصوصی چند زبان خارجی را فراگرفت، پیشگام تاسیس مدرسهای برای تحصیل آسانتر دختران شد. او نام نخستین دبستان دخترانه تهران را «دبستان ناموس» گذاشت. این مدرسه سال ۱۲۸۶ هجری شمسی در خیابان حافظ کنونی، جایی در حوالی چهارراه حسنآباد تاسیس شد و به دلیل استقبال خانوادهها کمی بعد با تلاش بیوقفه این بانوی اثرگذار تعداد مدارس دخترانه تهران به عدد شش رسید. معروف است هشت سال پس از تاسیس نخستین دبستان دخترانه تهران و زمانی که شمار این مدارس به شش رسید، حدود سه هزار و ۵۰۰ دختر تهرانی در مدارس دخترانه او ثبت نام کردند و از نعمت سواد بهرهمند شدند.
توسعه مدرسه
دبستان ناموس کمکم به قدری توسعه یافت که توانست به یکی از مهمترین و مجهزترین مدارس تهران تبدیل بشود و تا پایان دوره دبیرستان هم دختران را آموزش دهد. سال ۱۳۰۷ نخستین گروه دختران از این مدرسه مدرک دیپلم گرفتند؛ توران آزموده، فخرعظمی ارغون، بیبیخانم خلوتی، گیلان خانم، فرخنده خانم و مهرانور سمیعی اعضای این گروه بودند.
تاسیس مدرسه دخترانه ناموس، پایان کار بزرگ این بانوی فرهیخته نبود. مدارس او بهتدریج آنقدر توسعه پیدا کردند که شرایط تحصیل دختران تا پایان دوره دبیرستان هم در آنها فراهم شد. سال ۱۳۰۷ وقتی نخستین گروه از دختران از این مدرسه مدرک دیپلم گرفتند، روزی بزرگ و غرورآفرین برای این بانوی دلسوز رقم خورد.»