همکاری سه جانبه خودرویی ایران، ترکیه و روسیه؛ از حرف تا عمل

همکاری های سه جانبه نزدیک سیاسی و اقتصادی ایران، روسیه و ترکیه در ماه های گذشته، مطرح شدن مباحثی همچون استفاده از ارز رایج سه کشور در مبادلات پولی، استفاده از پیام رسان بانکی بومی بجای سویفت بین ایران و روسیه و مواجهه این دو کشور با تحریم ها، زمزمه هایی در برخی محافل مبنی بر تعریف یک برند خودرویی بین این کشورها در ادامه همکاری های فی ما بین مطرح کرد. موضوعی که شاید در وهله نخست با توجه به بازار بزرگ این کشورها و منطقه و همسایگان آنها، همچنین توانمندی ها و پتانسیل های هر یک از آنها جذاب به نظر می رسد، اما باید دید در عمل می تواند رنگ واقعیت به خود بگیرد یا خیر؟
در این زمینه، با تنی چند از کارشناسان صنعت خودرو به گفت وگو نشستیم.
«محمدرضا نجفی منش»‌ رئیس انجمن صنایع همگن نیرو محرکه و قطعه سازان کشور ‌در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی ایرنا می گوید: پیشنهاد تولید خودروی مشترک با همکاری ایران، روسیه و ترکیه، نخستین بار دو سال پیش از سوی ترک ها مطرح شد.
وی یادآور شد:‌آن زمان روابط ترکیه و روسیه ناشی از مسائل سیاسی به سردی گراییده بود و این پیشنهاد عملیاتی و اجرایی نشد، اما امروز و با بهبود روابط سیاسی و اقتصادی این کشورها می توان به آن بیشتر فکر کرد.
به گفته این مقام صنفی، این سه کشور با داشتن جمعیت حدود ۴۰۰ میلیون نفری، بازار بزرگی در همین حدود جمعیتی در منطقه CIS و همسایگان خود دارند که پتانسیلی مناسب برای تولید و صادرات محسوب می شود.
وی یادآور شد:‌ در سال‌های گذشته در حالی محصولات رنو، پژو و سایر خودروسازان بین المللی را در کشورمان تولید و مونتاژ می کردیم که مجاز به صادرات آنها به بازارهای دلخواه یا اعمال تغییرات در خودروها نبودیم.
نجفی منش معتقد است اگر سران کشورها در این زمینه به یک تفاهم و توافق مشترک برسند، آنگاه متخصصان و کارشناسان قادر به طراحی و تولید خودروی سواری در بازه قیمتی پنج تا ۱۰ هزار دلار در گام نخست خواهند بود.
وی بیان داشت:‌ می توان این پروژه را به گونه ای تعریف کرد تا طراحی خودرو با حضور متخصصان هر سه کشور انجام شده و تولید قطعات نیز بین قطعه سازان سه کشور تقسیم شود تا هر قطعه تنها از سوی یکی از کشورها تولید و توزیع شود.
رئیس انجمن صنایع همگن نیرو محرکه و قطعه سازان کشور ادامه داد:‌ همچنین هر یک از سه کشور می توانند محصول تولیدی خود را در بازار خود به فروش رسانده و در سایر بازارها به صورت توافقی حضور داشته باشند.
وی خاطرنشان کرد:‌ ساخت همه قطعات این خودرو با توان و پتانسیل این سه کشور، نیاز نداشتن تامین قطعات به تبادل پول و وجود بازارهای مناسب صادراتی، از جمله مزایای چنین پروژه ای است که ترک ها پیشنهاد دهنده آن بودند و روس ها نیز به آن تمایل دارند.
نجفی منش گفت:‌ ترکیه با صادرات سالیانه بیش از ۱۲ میلیارد دلاری قطعه، از پتانسیل بسیار خوبی در صنعت قطعه سازی برخوردار است، روس ها توانایی فنی و تکنولوژی بالایی بویژه در خودروهای سنگین دارند و وجود کارخانجات و خطوط تولید و مونتاژ مختلف خودرو و قطعه در ایران همراه با توانایی طراحی، از جمله مواردی است که می توان برای تبدیل این ایده به پروژه اجرایی دلگرم کننده باشد.
وی افزود:‌ راه عملیاتی چنین پروژه ای نیز، تشکیل یک شرکت مشترک سه جانبه است و حتی در طراحی چنین خودرویی می توان از ظرفیت طراحان بین المللی نیز استفاده کرد.
 این مقام صنفی تاکید کرد:‌با توجه به مشکلاتی که تحریم‌ها در سال‌های گذشته برای صنعت خودروی کشور به وجود آورد، به نظر می رسد این پروژه بتواند راهکاری برای تامین تقاضای روزافزون جامعه به خودروهای روز با قیمت مناسب باشد و انتظار می رود مسئولان نیز واکنشی به این ایده داشته باشند.
اولویت همکاری های خارجی تامین قطعه برای خودرهای داخلی باشد
«سعید مدنی»‌ مدیرعامل اسبق سایپا در این زمینه می گوید:‌ سالهاست صنعت خودروسازی ایران با صنعت خودروی فرانسه عجین شده و ۶۰ تا ۷۰ درصد زیرساخت های آن با فناوری فرانسه گره خورده است.
وی در گفت وگو با ایرنا، به صحبت های اخیر وزیر صنعت، معدن و تجارت درخصوص اینکه حتی اگر تحریم ها برداشته شود دیگر فرانسوی ها جایی در صنعت خودروسازی ایران ندارند اشاره کرد و افزود:‌ با وجود چندین سال همکاری با فرانسوی ها، اما حلقه های مفقوده نظیر منتقل دانش و فناوری، ارتقا نیافتن قطعه سازان، مشکلات صادراتی و غیره در این همکاری ها زیاد بود.
مدنی اظهار داشت:‌ همین مسائل سبب شد تا به دنبال پلتفرم ملی برای صنعت خودروسازی خودمان برویم، اما هرچند توانمندی و طراحی لازم در طراحی آن وجود داشت، اما کمی کند عمل کردیم.
وی بیان داشت: اکنون هم که برخی همکاری با ترک ها یا روس ها را پیشنهاد می کنند، باید بررسی کنیم و ببینیم صنایع خودروسازی شان در چه حد است؟
این کارشناس صنعت خودرو ادامه داد:‌ترک ها سیاست خاص خودشان را در خودروسازی دنبال می کنند و در سال های گذشته به مونتاژکار تولیدات اروپایی و ژاپنی تبدیل شدند، اما در صنعت قطعه سازی رشد خوبی داشته اند، به طوری که امروز بسیاری قطعات را مونتاژ و صادر می کنند.
وی یادآور شد:‌ ایران نیز توانمندی ها و پتانسیل های خوبی در خطوط تولید، خطوط رنگ، طراحی و غیره دارد و به نظر می رسد در یک فضای رقابتی با ترک ها، آنها بتوانند به ما کمک کنند.
مدنی، اما در مورد روسیه گفت:‌بسیاری شرکت های خودروساز اروپایی در این کشور فعالند و شرکتی نظیر رنو همان برنامه ای که در ایران دنبال می کرد را در روسیه پیاده کرده است.
وی تاکید کرد:‌ باید بررسی کنیم و ببینیم روس ها و ترک ها تجارب خود در زمینه انتقال دانش را برای چه کشورهایی و در چه سطح انجام داده اند و در این صورت، شاید به مونتاژکار آنها تبدیل شویم.
مدیرعامل اسبق سایپا اظهار داشت:‌در شرایط فعلی تحریم که برخی ظرفیت های خطوط تولیدی مان خالی مانده، این قبیل همکاری ها می تواند برای صنعت خودروی کشورمان مفید باشد، همانطور که زمانی به دلیل تحریم های اقتصادی در اوایل دهه ۹۰ به سراغ چینی ها رفتیم.
وی گفت:‌ اگر روس ها بتوانند فناوری خودروسازانی خارجی حاضر در کشورشان را تحت لوگوی خودشان به ایران منتقل کنند، برای صنعت کشورمان مفید خواهد بود.
مدنی متذکر شد که در شرایط کنونی تامین قطعات برای خودروهای داخلی در اولویت است و پس از آن اگر همکاری با ترک ها و روس ها منجر به انتقال دانش و فناوری شود، مفید خواهد بود.
همکاری با روس ها در تامین قطعه و فناوری
«امیرحسن کاکایی»، عضو هیات علمی‌گروه مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت در این زمینه معتقد است:‌ روسیه و ترکیه برند موفق خودرویی ندارند و اگر تولید یا صادراتی هم داشته اند، تحت لیسانس اروپایی ها بوده است.
وی در گفت وگو با ایرنا اظهار داشت: در ماه های گذشته و با اعمال تحریم ها، حتی خودروسازان ایرانی تلاش کردند تا از طریق فعالیت رنو در روسیه و همکاری تنگاتنگ ایران با روس ها، به نوعی تحریم ها را دور بزنند اما نتوانستند.
کاکایی تاکید کرد: بر این اساس اگر چشم اندازمان ایجاد یک برند جدید از طریق همکاری با این دو کشور باشد، معنی نخواهد داشت.
وی ادامه داد:‌این در حالی است که می توان روی دریافت فناوری یا قطعه از آنها حساب کرد تا برخی مشکلات مان را به این ترتیب حل کنیم و در این سطح همکاری، پتانسیل بسیار بالایی وجود دارد.
 این کارشناس صنعت خودرو یادآور شد:‌ از نظر سیاسی، مواضع هر سه کشور به هم نزدیک است، اما برای همکاری خودرویی به شرط ارائه یک برنامه راهبردی و بلندمدت و پیش بینی تمهیداتی در بخش های سیاسی و کلان اقتصادی، شاید بتوان پروژه هایی تعریف کرد.
وی گفت:‌ در این راستا، معاونت امور اقتصادی وزارت امور خارجه باید فعالتر شده و باید برخی قوانین را تسهیل کرد.
کاکایی یادآور شد: فراموش نکنیم شاید تا چند صباح دیگر روابط سیاسی مان با سایر کشورها بهبود یابد و در این صورت روابط سه جانبه با ترکیه و روسیه باید طوری طراحی شده باشد که نتوان به راحتی از این همکاری خارج شد.
وی گفت: به نظر می رسد پخته شدن چنین ایده ها و پیشنهاداتی نیازمند صرف وقت و انرژی بیشتر و بسترسازی است و دولت و بویژه وزارت امور خارجه باید تمرکز بیشتری روی آن داشته باشند.
این استاد دانشگاه، همکاری خودرویی با چینی ها را یادآور شد و گفت: امروز چینی ها حاضرند خودرو به کشورمان صادر کنند، اما قطعه یا فناوری در اختیارمان قرار نمی دهند و شاهدیم خودروسازان داخلی وابسته به آنها با پایین ترین عمق ساخت داخل کار کرده و حیاتشان بدون حضور چینی ها امکانپذیر نیست؛ باید مراقب باشیم دیگر اشتباهاتی از این دست مرتکب نشویم.

 

محمد ملک‌دار

 ایرنا