تازه‌واردها چگونه در بورس حضور پیدا کنند؟

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌محمدحسن ابراهیمی سروعلیا در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس، در پاسخ به این پرسش که تاکنون مشتری برای 18 شرکت دولتی که در بورس و فرابورس قرار است عرضه شوند، پیدا نشده است، گفت: این امر که چرا سرمایه‌گذاران سهام شرکت‌های دولتی را نمی‌خرند، دلایل مختلفی دارد. یکی از مهم‌ترین مشکلات این است که شرکت‌های دولتی مانند شرکت‌های خصوصی سودده نیستند، چون با مدیر دولتی اداره شده است؛ بنابراین ممکن است شرکت‌های دولتی مشکلاتی داشته باشند که بعد از واگذاری هم دولت برای این شرکت‌ها مسئله ایجاد کند.
* تکلیف بدهی مالیاتی شرکتهای دولتی قابل واگذاری روشن شود
وی در مورد مشکلات شرکت‌های دولتی گفت: مشکلاتی مانند این که مثلا بدهی مالیاتی شرکت‌های دولتی بعد از اینکه واگذار شوند، ممکن است پیدا شود. تا زمانی که این شرکت‌ها دولتی هستند، کسی در مورد بدهی مالیاتی آنها حرفی نمی‌زند، اما به محض اینکه واگذار شوند، مشکلات عدیده مالیاتی پیدا می‌کنند و یکی از نگرانی‌های سرمایه‌گذاران همین مسئله است؛ بنابراین باید دولت تکلیف خریداران شرکت‌های دولتی را مشخص و خیال آنها را راحت کند.
* قیمت‌گذاری شرکتهای دولتی منصفانه باشد
رئیس هیات مدیره فرابورس ایران دومین نکته در مورد شرکت‌های دولتی را قیمت‌گذاری سهام آنها برای عرضه در بورس و فرابورس عنوان کرد و گفت: ممکن است این قیمت توسط کارشناس رسمی دادگستری یا کارگزاری‌ها تعیین شده باشد، اما قیمت آن قدر بالا است که خریدار رغبتی نمی‌کند و از طرفی کارشناس رسمی هم ترس از این دارد که اگر قیمت منصفانه برای شرکت دولتی ارائه کند، چون این شرکتها جزو اموال دولتی است، ممکن است، بعدا درگیر نهادهای نظارتی شود.
به گفته وی، هیات واگذاری تصویب کرده، قیمت سهام دولتی بر اساس نرخ تابلوی بورس یا فرابورس، به علاوه 20 درصد به خاطر بلوک مدیریتی یا همان صندلی هیات مدیره باشد که اگر در مورد یک شرکت سهام حاکمیتی بالای 50 درصد باشد، قیمت سهام نسبت به تابلو هم افزایش می‌یابد. مثلا اگر قیمت یک سهم بر روی تابلو 400 تومان باشد، با بلوک 50 درصدی قیمت آن به علاوه 50 درصد یعنی 600 تومان خواهد شد. چون با واگذاری سهام مدیریت شرکت نیز واگذار می‌شود.
وی افزود: یکی از نگرانی‌های متقاضیان شرکت‌های دولتی این است که بعد از خرید این شرکت‌ها درگیر نهادهای نظارتی شوند؛ بنابراین وزارت اقتصاد باید اطمینان خاطر بدهد که بعد از واگذاری مشکلی برای خریدار پیش نمی‌آید. در مورد بدهی مالیاتی شرکت‌ها نیز باید یک تیم تشکیل شود و تکلیف مالیات‌های شرکتی که می‌خواهد واگذار شود، مشخص شود که این تیم می‌تواند از نهادهای نظارتی، شرکت‌های دولتی و متولی آنها که وزارت اقتصاد است یا وزارتخانه مربوطه تشکیل شود و روی بحث نظارت بر شرکت‌ها بعد از واگذاری تاکید می‌کنم که باید یک واحد نظارتی باشد،.
* جرات تصمیم‌گیری در مدیران ایجاد شود
ابراهیمی گفت: در حال حاضر بسیاری از مدیران می‌ترسند که در مورد واگذاری یک شرکت دولتی تصمیم بگیرند که مبادا بعد از تصمیم‌گیری در مورد واگذاری یک شرکت دولتی مجبور باشند تا پایان عمر به نهادهای نظارتی پاسخگو باشند که چرا اموال دولت را ارزان فروخته‌ای؟
به گفته ابراهیمی اگر بخواهیم 10 هزار میلیارد تومان دارایی دولت را به صورت نقد بفروشیم، کسی نمی‌خرد؛ بنابراین مجبور هستیم به صورت بلوکی ارائه کنیم که بلوک مدیریتی برای برخی خریداران ارجحیت دارد.
رئیس هیات مدیره فرابورس ایران در پاسخ به این پرسش که مگر دولت نمی‌خواهد تعداد بیشتری از مردم در شرکت‌های دولتی سهیم باشند و چرا تاکید دارد، سهام به صورت بلوکی و یکجا عرضه شود، گفت: برخی از این شرکت‌ها در مقیاس بزرگی هستند؛ مثلا شرکت سرمایه‌گذاری گروه توسعه ملی با نماد «وبانک» زیر مجموعه بانک ملی اگر بخواهد پتروشیمی اراک یا صنایع بهشهر را بخواهد بفروشد، پول زیادی به شرکت مادر یعنی «وبانک» می‌آید که ممکن است این دارایی دوباره تبدیل به سهام شده و یا تبدیل به اسناد خزانه شود. ‌‌‌یا گاهی ممکن است خود وبانک را بخواهیم بفروشیم، در بحث عمده‌فروشی‌‌‌‌‌‌‌ که مثلا 50 درصد سهام بخواهد به صورت یکجا فروش رود، معلوم است قیمت ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سهام بلوکی گران‌تر از سهام خرد است، تنها به خاطر اینکه صندلی هیات مدیره نیست، بلکه قدرت تعیین مدیرعامل نیز همراه شرکت واگذار می‌شود.
این کارشناس بورس تاکید کرد: خرده‌فروشی سهام تاثیراتی در بازار دارد و اگر بخواهیم هر روز بخشی از سهام «وبانک» را بفروشیم، سهام ارزشمند باقی نمی‌ماند و سهام تاثیرگذار در بازار از بین می‌رود که هم مشکلی برای بازار ایجاد می‌شود و هم ارزش سهام از بین می‌رود؛ بنابراین از نظر فنی باید سهام به صورت بلوکی یعنی با اختیار تعیین هیات مدیره و حتی مدیرعامل فروخته شود.
* لزوم ایجاد جرات در مدیر دولتی برای واگذاری یک شرکت
به گفته ابراهیمی برای واگذاری تصدی‌های دولتی باید در مدیران جرات ایجاد شود که در آن صورت حتما یک شرکت واگذار می‌شود، همچنین یک مدیر باید اطمینان داشته باشد، وقتی یک دارایی دولت فروخته شد، ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اتفاقی برای او نمی‌افتد. در آن صورت واگذاری موفق می‌شود. ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
* شرایط واگذاری شرکتهای دولتی بهتر شود
رئیس هیات مدیره فرابورس ایران در مورد اینکه دولت می‌خواهد 20 درصد باقیمانده سهام خود در پالایشگاه‌های بزرگ مثل تهران، تبریز و اصفهان را یکجا واگذار کند، گفت: نمی‌توان این سهام ارزشمند و مدیریتی را به صورت خرد به مردم واگذار کرد. سرمایه‌گذاران بزرگ و حرفه‌ای را باید این سهام را خریداری کنند که آنها هم پول کافی دارند. مثلا 4000 میلیارد تومان که ارزش 20 درصد سهام یک پالایشگاه می‌شود، این رقم عدد بزرگی در بازار سرمایه نیست؛ بنابراین امکان واگذاری سهام به صورت بلوکی به بخش خصوصی وجود دارد و دولت باید زمینه واگذاری را آسان کند؛ مثلا بخشی از قیمت شرکت را به صورت نقد و بخشی به صورت قسطی باشد که به نفع اقتصاد کشور است و سرمایه بخش خصوصی هم افزایش می‌یابد.
* نباید اجازه دهیم بعد از واگذاری زمینهای شرکت فروخته شود
وی در مورد اینکه اگر بخش خصوصی سهام مدیریتی را خریداری کند و بعد به جای ارتقا شرکت، زمین‌های آن را بفروشد، چه باید کرد،‌ گفت: باید از خریدار تعهد بگیریم که اگر اموال دولتی را به صورت بلوکی خریداری کرد، اجازه نداشته باشد، زمین‌های شرکت را بفروشد و در عوض باید بهره‌وری در شرکت افزایش پیدا کند. باید برای بخش خصوصی اعتماد ایجاد کنیم و نظارت بیشتری از نظر فنی بر کار آنها داشته باشیم و نباید مدیری که می‌خواهد تصمیم بگیرد و سهام دولت را بفروشد او را بترسانیم.
ابراهیمی خاطرنشان کرد، باید یک چارچوب روشن قانونی باشد که مدیر تصمیم‌گیر نترسد و به راحتی تصمیم بگیرد. در بخش خصوصی اگر مدیری کار نکند، سهام‌داران او را کنار می‌زنند، اما در بخش دولتی آن قدر قانون و دستورالعمل متفاوت وجود دارد که دست و پای یک مدیر توانمند را هم می‌بندد تا برسد به اینکه یک مدیر ناتوان باشد، در آن صورت پشت دستورالعملهای متناقض مخفی می‌شود.
ابراهیمی همچنین در مورد این که تمایل به سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌به نحو قابل ملاحظه‌ای بالا رفته است، گفت: ما از این تمایل مردم استقبال می‌کنیم، اما چند توصیه به مردم داریم، کسانی که می‌خواهند تازه وارد بازار سرمایه شوند، با تحلیل سهام خریداری کنند، چون عده‌ای سفته‌باز وارد بازار می‌شوند و برخی سهام را خوب جلوه می‌دهند و صف‌های الکی برای خرید یا فروش سهام تشکیل می‌دهند که باید مردم مراقب باشند، فریب این افراد را نخورند و از افراد خبره تحلیل سهام را بخواهند که گاهی اوقات بسیاری از تقاضاها برای خرید یا فروش غیرواقعی است و بعد از اینکه سهام از دست مردم خارج شد، باعث می‌شود عده‌ای زیان کنند.
* نو سهامداران از طریق صندوقهای بادرآمد ثابت وارد بازار سرمایه شوند
رئیس هیات مدیره فرابورس ایران اظهار داشت: به مردم توصیه می‌کنیم از طریق خرید سهام صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت که سود این صندوق‌ها در بازار از میانگین سود بانک‌ها بالاتر و به طور میانگین 20 درصد در سال سود می‌دهند، وارد شوند و مستقیم وارد خرید و فروش سهام نشوند.
* لزوم فرهنگ‌سازی بازار سرمایه برای مردم
ابراهیمی این را هم گفت: البته باید رسانه‌ها برای فرهنگ‌سازی و یادگیری اصول بازار سرمایه به مردم کمک کنند و از طریق شرکت‌های رتبه‌بندی اعتباری و نهادهای مالی و مشاوران سرمایه‌گذاری ‌‌‌در بازار سرمایه حضور پیدا کنند و ما هم باید ابزارهای جدید مالی و نهادهای مالی را به مردم و اقتصاد معرفی کنیم.