راهکارهایی که می تواند جای توزیع پول در بسته های حمایتی را بگیرد

به گزارش ایران اکونومیست؛ با کاهش ارزش پول ملی کشورمان در برابر دلار و افزایش ناگهانی قیمت ها، قدرت خرید مردم به ویژه اقشار کم درآمد به شدت تضعیف شد. آمارهای رسمی می گویند که نرخ تورم شهریور ماه به 6.5 درصد رسیده که این رشد نرخ تورم ماهانه در اقتصاد ایران کم نظیر بوده است.
اولین اثر سوء سیل نقدینگی در بازارها این بود که کالاهای مصرفی به سرعت به کالاهای سرمایه ای تبدیل شدند و زمزمه احتکار در بازار پیچید که مجموعه این عوامل به گرانی غیر منطقی اقلام مصرفی دامن زد. هر چند که دولت در مهار این نقدینگی برنامه موفقی را به اجرا نرساند اما از همان ابتدا طرح حمایت از اقشار مختلف برای حفظ قدرت خرید در این شرایط را مطرح کرد.
از تیر ماه بحث بسته های حمایتی برای اقشار مختلف از کم درآمدها،‌ کارمندان و پیمانکاران به میان آمد تا اینکه چند روز گذشته بخشی از جزییات نهایی شده آن از سوی دولت و مجلس اعلام شد.
در ابتدا بحث کارت خرید کالا مطرح شد و برنامه ریزی ها بر این اساس بود که 9 میلیون نفر از افراد تحت پوشش کمیته‌امداد و بهزیستی، به ازای هر نفر 35 هزار تومان کارت خرید کالا دریافت کنند. طبق آخرین سیاست گذاری های دولت بسته‌ های حمایتی شامل یک بسته برای همه اقشار جامعه، یک بسته مختص اقشار ضعیف و کم درآمد، یک بسته برای اقشار تحت پوشش سازمان‌های حمایتی کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی، یک بسته خاص اقشار حقوق‌بگیر، کارمندان و کارگران و یک بسته شامل افزایش توزیع کالای غیرنقدی از دو به چهار بار در سال است و در عین حال، بسته‌ های حمایتی از تولید و پیمانکاران به اجرا می رسد.
در حال حاضر جزییات یکی از بسته های حمایتی مشخص شده و براساس اعلام سخنگوی هیات رییسه مجلس، مقرر شده 20 میلیون نفر از اقشار آسیب پذیر جامعه که زیر 3 میلیون تومان درآمد دارند و ممکن است بخشی از آنها کارمندان، کارگران، و افراد تحت پوشش کمیته امداد و یا تحت پوشش سازمان بهزیستی باشند در دو مرحله بسته حمایتی بگیرند. هر مرحله حدود 300 هزار تومان است که مجموع پرداختی 12 هزار و 500 میلیارد تومان خواهد بود.
«بهروز نعمتی» گفته است: دولت مکلف است که 25 قلم کالا را تامین و به مردم نیازمند ارایه دهد . آنها شامل شش میلیون حقوق بگیر و 14 میلیون اقشار مختلف هستند که زیر 3 میلیون تومان درآمد دارند. این کالاها مربوط به اقلام روزمره و نیازمندی‌های مردم همچون کره، ماست، تخم مرغ و غیره است.
طبق تصمیات گرفته شده ؛ در شش ماهه دوم سال در دو نوبت این اتفاق بیفتد. محل پرداخت و عدد آن مشخص است که مجموعه پرداختی 12 هزار و 500 میلیارد تومان است. افراد مشمول این بسته‌های حمایتی مشخص و بانک اطلاعاتی آنها تشکیل شده است که از طریق آن اقدام صورت می‌گیرد. فرض کنیم فردی که پرداخت کننده به بیمه تامین اجتماعی باشد اگر کمتر از سه میلیون تومان دریافتی داشته باشد خانواده‌اش تحت پوشش قرار می‌گیرد.

**دولت دستمزدها را افزایش دهد
«ناصر موسوی» نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس  با بیان اینکه تاکنون هر چند اطلاعات خامی از سوی مسوولان درباره بسته های حمایتی منتشر شده اما هنوز دولت جزییات بسته ها را اعلام نکرده و با نمایندگان مجلس هم در کمیسیون اقتصادی یا اجتماعی درباره آن مذاکرات و نظر خواهی انجام نشده است،‌ گفت: گفته شده که قرار است کارت خرید کالا بین مخاطبان 9 تا 11 میلیون نفری توزیع شود که در روند اجرای این طرح ابهامات زیادی وجود دارد.
وی ادامه داد: در ابتدا این موضوع مطرح است که اگر قرار است کارت اعتباری در اختیار شهروندان قرار بگیرد، سقف اعتبار این کارت ها برای هر قشر چقدر خواهد بود،‌ گفته می شود هر چند ماه یک بار 300 هزار تومان ارایه شود. این در حالی است که قیمت اقلام اساسی و خوراکی ها نسبت به چند ماه گذشته به دو برابر و حتی سه برابر رسیده است به طور قطع با این ارقام نمی توان تاثیر مثبتی در زندگی مردم به ویژه دهک های کم درآمد ایجاد کرد.
موسوی با بیان اینکه در شرایطی قیمت ها به صورت جهشی افزایش پیدا کرده است نمی توان با توزیع هر چند ماه 300هزار تومان اثر این افزایش نرخ ها را جبران کرد،‌ گفت: طبق اخبار منتشر شده دولت در حال تدارک 5 بسته حمایتی است که تمام آنها مختص دهک های کم درآمد نیست و پیمانکاران و فعالان اقتصادی هم مخاطبان بسته های حمایتی هستند.
نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس افزود: موضوع دیگر بحث مخاطبان این بسته های حمایتی در بخش دهک های کم درآمد است. هنوز آمار دقیقی از جمعیتی که قرار است مخاطب کارت های خرید کالا باشند منتشر نشده است و برخی از مسوولان آن را 9 میلیون نفر و برخی دیگر 30 میلیون و عده ای هم 11 میلیون نفر اعلام می کنند.
موسوی ادامه داد: عده ای دیگر می گویند که هر فردی که یارانه نقدی دریافت می کند شامل حال دریافت کارت خرید کالا می تواند باشد حال اینکه نسبت به شناسایی افراد مستحق دریافت یارانه نقدی انتقادات زیادی وجود دارد و حتی اعلام شد که 500 هزار نفر از کسانی که یارانه دریافت می کنند، فوت شده بودند. بنابراین باید مخاطب دریافت این بسته های حمایتی به درستی شناسایی شوند.
وی تاکید کرد: معتقدم راهکار بهتر برای حمایت از دهک های کم درآمد در این شرایط، افزایش نرخ حقوق و دستمزدها است چرا که با ارایه این کارت ها حتی به صورت موقت هم نمی توان مشکل این اقشار را برطرف کرد. باید بررسی و مطالعات کامل انجام شود که هزینه ها و درآمد مردم با یکدیگر مطابقت داشته باشند.
نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس ادامه داد: در بودجه سال جاری قیمت هر بشکه نفت 55 دلار محاسبه شده بود که این رقم امروز به بیش از 70 دلار رسیده است از سوی دیگر قیمت دلار در بودجه امسال 3750 تومان در نظر گرفته شده اما امروز قیمت دلار دولتی 4200 تومان است. بنابراین درامد دولت در حدی افزایش یافته است که بتواند در این شرایط از اقشار ضعیف حمایت کند.

**به جای توزیع پول،‌ اقلام مصرفی توزیع شود
همچنین «عزت الله یوسفیان ملا» عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس  با بیان اینکه اطلاعات دقیقی از سیاست و برنامه های دولت درباره هر 5 بسته های حمایتی منتشر نشده است،‌ گفت: گویا برنامه دولت برای اقشار کم درآمد پرداخت 300 هزار تومان در هر مرحله است که معتقدم باید به جای توزیع پول اقلام مصرفی توزیع شود.
وی افزود: معتقدم دولت به جای یارانه نقدی به ارائه کالاهای ضروری و امکانات اولیه زندگی به افراد ضعیف جامعه بپردازد که هم مانع از افزایش تورم در بازار شده و هم از طریق دسترسی مردم به کالا از احتکار جلوگیری شود.
یوسفیان ملا با تاکید بر اینکه هر چند که هنوز ابهامات بسیار زیادی برای اجرای این طرح وجود دارد اما حداقل می تواند یک اقدام مثبت در جهت رفع بخشی از مشکلات اقشار کم درآمد باشد، ادامه داد: در حال حاضر با بحران اقتصاد مواجه هستیم و باید برای اقشار کم درآمد برنامه های حمایتی به اجرا برسد. معتقدم مخاطب بسته های حمایتی باید افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی باشد نه اینکه تمام افرادی که یارانه نقدی دریافت می کنند در لیست دریافت کنندگان بسته های حمایتی هم باشند.
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس با بیان اینکه دولت هر چه سریع تر باید نسبت به کاهش شمار افرادی که یارانه نقدی دریافت می کنند اقدام کند تا بتواند برنامه های حمایتی مستمر برای اقشار نیازمند واقعی در دستور کار داشته باشد، گفت: یک بخش از برنامه های حمایتی دولت، توزیع کارت های خرید یا توزیع پول است هر چند معتقدم که سقف آن کفاف هزینه های خانوار را نمی دهد اما همین اقدام هم بهتر از آن است که دولت برنامه ای برای جبران هزینه خانوارهای کم درآمد نداشته باشد.
وی تاکید کرد: بهتر بود که دولت در این شرایط بتواند با تخصیص ارز 4200 تومانی به تولیدکنندگان و واردکنندگان کالاهای اساسی قیمت این اقلام را کنترل کند اما در شرایطی که قیمت کالاهای پر مصرف خانوار افزایش قابل توجه داشته تدوین بسته های حمایتی می تواند بخشی از فشارهای اقتصادی را از روی دوش مردم بردارد. باید دید برنامه دولت در اختصاص بسته های حمایتی برای اقشار مختلف چگونه به اجرا می رسد و جزییات آن چیست.

** توان افزایی اقتصادی راهکار بهبود معیشت خانوار
تجربه پرداخت یارانه نقدی از دوره دولت دهم نشان داده است که این روش نمی تواند مشکلات اقتصادی خانوار را حل کند از سوی دیگر هم از آنجایی که شناسایی دقیقی برای مخاطبان یارانه نقدی انجام نشد، پرداخت آن بار سنگینی را بر روی دوش دولت های بعد گذاشت.
به طور قطع پرداخت یارانه ماهیانه 45 هزار و 500 تومان یا پرداخت 300 هزار تومان در یک بازه زمانی طولانی تر نمی تواند مشکلات عمیق اقتصادی مردم را رفع کند و تنها قادر است قدرت خرید مردم را برای تهیه اقلام مصرفی روزانه افزایش دهد . آنچه که می تواند نیاز اقتصادی اقشار مختلف را مرتفع سازد بحث توان افزایی اقتصادی خانوار است که مهم ترین آنها ایجاد فرصت های شغلی در کشور و پیش بینی پذیری بازارها به معنای ثبات اقتصادی است وگرنه توزیع پول نه تنها مشکلات بنیادی اقتصاد خانواده ها را حل نمی کند بلکه باعث رشد نقدینگی در کشور می شود و سالانه 42 هزار میلیارد تومان نقدینگی را به اقتصاد تزریق می کند که تبعات فشار نقدینگی را در نیمه نخست امسال در بازارها مشاهده کردیم که چگونه منجر به رشد نرخ تورم شد.