تحریم‌های آمریکا روابط گازی ایران و روسیه را تقویت می‌کند

به گزارش ایران اکونومیست؛ حمیدرضا عراقی، معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران در سفر به مسکو در همایش «هفته انرژی روسیه» در مصاحبه با خبرگزاری اسپوتنیک، به بحث درباره چالش‌ها و چشم‌اندازهای تاثیرگذاری تحریم‌های آمریکا علیه صنعت نفت ایران پرداخت و گفت: تهدیدهای ترامپ و موضع‌گیری آمریکا علیه ایران و روسیه، چشم‌اندازهای توسعه در بخش انرژی بین ایران و روسیه را فراهم می‌آورد.

متن مصاحبه عراقی با اسپوتنیک را در ادامه بخوانید.

نظر شما درباره همکاری ایران و روسیه در صنعت گاز چیست؟  آیا طرح‌های اصلی اکنون در دستور کار قرار گرفته است؟

ایران و روسیه دو کشوری هستند که بزرگ‌ترین مخازن گاز دنیا را دارند. در بعضی از آمارهای سالانه که توسط شرکت انگلیسی بی‌پی منتشر می‌شود، می‌بینیم که روسیه از نظر ذخایر گاز با ۳۵ تریلیون مترمکعب مقام نخست را دارد و در بعضی از سال‌ها ایران با داشتن ۳۴ تریلیون مترمکعب گاز در رتبه نخست قرار می‌گیرد. طبیعی است که وجود این دو مخزن بزرگ گاز سبب نمی‌شود کشورهای ما رقابت گازی داشته باشند. این واقعیت به تشکیل مجمع کشورهای صادرکننده گاز (جی‌یی‌سی‌اف) انجامید، البته برخی به اشتباه از کلمه «اوپک گازی» استفاده می‌کنند که درست نیست، زیرا  این مجمع بر قیمت‌گذاری گاز تاثیر گذار نیست، بلکه این مجمع مقدمه‌ای بود برای آن‌که چشم‌اندازهای گاز، توسعه گاز، مصرف و تولید گاز و همچنین راهبردهای گاز در دنیا در سال‌های آینده مشخص شود.

همکاری ایران و روسیه و تشکیل مجمع کشورهای صادرکننده گاز سبب شد تمرکز اطلاعاتی در دنیا شکل گیرد و در همایش هفته انرژی ویک روسیه نیز کمیته‌ای درباره آینده گاز در سال ۲۰۳۰ تشکیل شد.

مجمع کشورهای صادرکننده گاز وارد مسائل سیاسی نمی‌شود، راهبردش بیشتر جنبه دادن مشاوره به دنیاست، اطلاعات را دریافت می‌کند، منابع تولید و مصرف را در نظر می‌گیرد و سرانجام این اطلاعات را به اعضای خود می‌دهد تا از نق گاز در آینده انرژی جهان آگاه شوند و بدانند چه حرکت‌هایی انجام خواهد شد و دنیا باید چه کاری باید انجام دهد تا بتواند حداکثر استفاده را از گاز ببرد، بنابراین جی‌یی‌سی‌اف نمی‌تواند هیچ نقشی در اعمال فشارهای ترامپ ایفا کند.

در یکی از نشست‌های تخصصی همایش «هفته انرژی روسیه» درباره آینده گاز مباحث بسیار جدی مطرح شد. آمارهای جی‌یی‌سی‌اف نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۴۰، حجم مصرف گاز و انرژی افزایش می‌یابد، اما این مصرف انرژی نشان می‌دهد که نفت تقریبا توسعه زیادی ندارد و مصرف آن ثابت باقی می‌ماند و مصرف گاز و برخی از انرژی‌های نو جایگزین می‌شود.

براساس آمار جی‌‌یی‌سی‌اف تا سال ۲۰۳۰، توسعه و مصرف گاز بیش از دیگر انرژی‌ها خواهد بود و بیشترین مصرف را در آینده، کشورهای چین و هند خواهند داشت.

تجربه گازرسانی به شهرها و روستاها و صادرات، ایجاب می‌کند که در زمینه حفظ و نگهداری، اجرای خطوط انتقال، صادرات گاز و به طور کلی فناوری صنعت گاز بین ایران و روسیه همکاری وجود داشته باشد. پیش از این، استانداردهای شرکت ملی گاز ایران براساس استانداردهای API آمریکا (انجمن نفت آمریکا) بود، اما پس از انقلاب اسلامی، به مرور سلسله تغییرهایی به وجود آمد.

در سال ۱۳۹۵، ایران با شرکت گازپروم روسیه تفاهم‌نامه‌ای امضا کرد که براساس این توافقنامه قرار شد در پنج کمیته به همکاری بپردازند.

ایران در زمینه سی‌ان‌جی و تبدیل سوخت ماشین‌ها به گاز پیشرفت‌های قابل‌توجهی داشته است. امروز مصرف در ایران خودروها روزانه حدود ۲۰ میلیون مترمکعب گاز مصرف می‌کنند. نمایندگان شرکت گازپروم پیش‌تر به ایران آمدند و از کارخانه‌های تولید مخزن‌های گاز و نازل‌ها بازدید کردند و اکنون در حال تفاهم و امضای قراردادهایی در این زمینه هستند.

در ارتباط با فناوری، اجرای خطوط انتقال گاز، پگک‌های هوشمند و اودران در پنج سال گذشته، بین شرکت‌های ایرانی و روس کار مشترک پژوهشی در زمینه تولید مرکاپتان انجام شد که اکنون به عنوان یک دانش فنی در عسلویه شاهد رونمایی از آن ودیم و خوشبختانه امروز مرکاپتان در ایران تولید می‌شود. این فناوری اکنون در جهان در اختیار فرانسه، روسیه، ایران و شاید یک کشور دیگر است.

در باره توربین‌های گازی نیز با طرف روس مذاکراتی انجام شده است. در روسیه توانسته‌اند این موضوع را اقتصادی و در تجارت استفاده کنند. مذاکراتی بین شرکت توربوکمپرسور نفت (OTC) و شرکت‌های روس انجام شده، همچنین موضوع پیگ هوشمند نیز در حال انجام است.

در مجموع، ایران و روسیه برای عملیات کنونی می‌دانند چه کار باید بکنند، اما برای فناوری‌های پیشرفته، نوآوری‌ها و دانش فنی گاز این رابطه بین بخش‌های خصوصی ایران و روسیه که اکنون زیرمجموعه گازپروم قرار گرفته‌اند، نیز انجام می‌شود. ما چشم‌اندازهای خوبی برای این همکاری‌ها داریم. پنج کمیته‌ای که بین ایران و گازپروم قرار ملاقاتی در تهران گذاشتند و صورت‌جلسه‌ها تنظیم شد، کمیته‌ها و اسامی مشخص شدند و اکنون رابطه بین دو کشور از لحاظ انتقال فناوری وجود دارد. شرکت گازپروم علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در بخش نفت و گاز ایران است.

رابطه سیاسی که بین ایران و روسیه وجود دارد نیز روز به روز تحکیم بیشتری می‌یابد. موضع‌گیری آمریکا نسبت به ایران و روسیه، به اتحاد بیشتر دو کشور  کمک کرد تا بتوانند در ابعاد مختلف اعم از بانکی، نفتی، اجرایی و فناوری با هم همکاری بیشتری داشته باشند.

در تفاهم‌نامه‌ها به طور معمول یک ارزیابی برای بازگشت سرمایه انجام می‌شود. اکنون روسیه نیز در تفاهم‌نامه با ایران در پی بازگشت سرمایه گاز مخزن است که در این زمینه اگر با کشورهایی که این کار را انجام می‌دهند یا با دولت ایران به توافق برسد، در آینده می‌تواند یکی از پروژه‌های خوب بین ایران و روسیه باشد.

آیا تحریم‌های جدید ترامپ می‌تواند بر اجرای پروژه‌های مشترک ایران و روسیه و بر همکاری این دو کشور تاثیر بگذارد؟

حدود ۴۰ سال است که آمریکا ما را تحریم می‌کند. این تحریم‌ها هم بعد سیاسی و هم بعد فرهنگی دارد. گاهی اوقات تلاش‌های آمریکا شدت می‌یابد و گاهی مثل دوران ریاست جمهوری اوباما نزدیک‌تر می‌شود. ما به این رفتار عادت کردیم. حدود هشت تا ۱۰ سال پیش، نه تنها آمریکا بلکه سازمان ملل ما را تحریم کرد، اما خوشبختانه این نوع تحریم‌ها برداشته شد. بعد از برجام موقعیت تغییر کرد. همه دنیا دیدند که این آمریکا بود که از برجام خارج شد و تحریم‌های یکطرفه را اعمال می‌کند.

ما یک مثال در این رابطه داریم که می‌گوید: «عِــــرض خود می‌بری و زحمت ما می‌داری». یعنی آمریکا هم آبروی خودش را می‌برد و زحمت برای خودش ایجاد می‌کند و هم برای ما. به عنوان مثال، مدیرعامل توتال اعلام کرد از آنجا که در همه دنیا سرمایه‌گذاری کرده‌اند اکنون منفعت‌شان در این است که با ایران کار نکنند. پس این زحمت برای ما هم ایجاد می‌شود، یعنی برخی کشورها ممکن است در ایران سرمایه‌گذاری نکنند.

اما ما راه‌های مختلفی داریم، البته آقای پوتین این را تایید نکرد و گفت که ما سرمایه‌گذاری خودمان را انجام می‌دهیم و موضع محکمی در این زمینه داشت.  

اکنون هر سه کشور ایران، روسیه و ترکیه تحریم هستند، ما در این شرایط راه‌حل‌هایی را پیدا می‌کنیم که آمریکا نتواند همه چیز را تحریم کند.

از طرف دیگر، اروپا نیز از این وضعیت خشنود نیست و در تلاش است راه‌حل‌هایی بیابد تا اظهار وجود کند. این یک سرشکستگی برای اروپا است که مردمش سوال می‌کنند مگر شما کارمند ترامپ هستید؟!

این یک نکته خیلی مهم است که اروپا نیز از این موضوع بسیار ناراحت است که چگونه در یک تفاهم بین‌المللی که مورد تایید سازمان ملل است وقتی آمریکا از این تفاهم خارج می‌شود اروپا بسیار تلاش می‌کند تا روی قولی که به مردمش مبنی بر پایبندی به قراردادهایش داده، پایبند بماند وگرنه این سوال همیشه در ذهن مردم اروپا باقی خواهد ماند که اروپا کارمند ترامپ است.

آمریکا هر تحریمی را که می‌خواست اعمال کند، تاکنون اجرایی کرده است. به همه بانک‌ها دستور تحریم داده و بیمه‌ها، هواپیما و ... را تحریم کرده است. هر فشاری که توانسته به ایران وارد کرده است، اما ما یک کشور چند هزار ساله با فرهنگ عمیق هستیم و فکر می‌کنم با کمک دولت، رهبری و مردم ایران، این تهدیدها به فرصت تبدیل خواهد شد و ما شاهد شکوفایی کشور خواهیم بود. بدون تردید این شرایط سبب می‌شود که همکاری‌های بین ایران و روسیه افزایش یابد.

آیا ایران در این شرایط فشار آمریکا حاضر است در معاملات گازی با شریکان خود دلار را حذف کند؟

از آنجا که دلار در اقتصاد دنیا مربوط به آمریکاست و هر بانکی که با این ارز کار می‌کند اجازه فعالیت با این ارز را ندارد (زیرا همه اینها مرتبط با دستورهای بانک مرکزی آمریکا است)، بنابراین ما معاملات دلاری را با ارزهای دیگر انجام می‌دهیم. اما یک بحث مهم وجود دارد که چرا ترامپ هیچ وقت نخواهد توانست بخش صنعت گاز ایران را تحریم کند. گاز یک بحث محیط زیستی است و مانند نفت تنها یک تجارت نیست که آمریکا بتواند آن را تحریم کند. هر جا که گاز ورود می‌یابد به این معنی است که سوخت میان‌تقطیر، گازوییل، مازوت و… مصرف نمی‌شود. هم‌اکنون IGU که یک نهاد بین‌المللی است، به همه کشورها توصیه می‌کند که از سوخت‌های دیگر فاصله گرفته و به طرف گاز بیایید.

بنابراین اگر ترامپ در باره گاز هم بازی در بیاورد، یا آن را تحریم کند در این صورت برای همه دنیا مشکل ایجاد می‌شود، زیرا کشورها مجبورند به جای گاز، سوخت دوم مصرف کنند و هوا را آلوده سازند.

به همین دلیل است که آقای اردوغان، اعلام می‌کند که ما (دولت ترکیه) برای مردم کار می‌کنیم و تابع هیچ‌کسی نیستیم و گازی که از ایران دریافت می‌کنیم برای محیط زیست و رفاه مردم است و به هیچ عنوان نمی‌توانیم از این تحریم‌ها تبعیت کنیم.

از آنجا که ما گزینه‌های زیادی در ارتباط با مصرف گاز ایران داریم، بنابراین فقط صادرات گاز برای ما حیاتی نیست، بلکه کارهای مختلفی را می‌توانیم با گاز انجام بدهیم. نخست آنکه گاز را ذخیره می‌کنیم. دوم آن‌که گاز را به چاه‌های نفت تزریق می‌کنیم . سوم این‌که گاز را به صنایع کشورمان می‌دهیم.

کشور ما یکی از نادرترین کشورهایی است که ۱۰۰ درصد جمعیت شهری و ۹۵ درصد مردم روستایی آن از گاز بهره‌مند شده‌اند. مطابق آمار، ما در پنج سال گذشته توانسته‌ایم ۱۴ هزار روستا را گازدار کنیم، تعداد دیگری از روستاهای ایران مانده که امسال و سال آینده گازرسانی به آنها تمام می‌شود.

کشورهایی که از ما گاز دریافت می‌کنند، این سوخت پاک برایشان ضروری است، زیرا اگر از ما گاز دریافت نکنند باید به سوی سوخت دوم بروند که هم برایشان خیلی گران است و از نظر اقتصادی ضرر می‌کنند و هم محیط‌زیست آلوده می‌‌شود.