به گزارش ایران اکونومیست؛ نسبت جمعیت روستایی کشور در سال 1335 ، 70 درصد و شهری 30 درصد بود که اکنون این نسبت معکوس شده است.
گیلان بعنوان یکی از استان های دارای بیشترین نسبت جمعیت روستایی دارای دو هزار و 754 آبادی است که از این تعداد، دو هزار و 434 روستا دارای سکنه و 320 آبادی فاقد سکنه اند.
شهرستان انزلی از نقاط گردشگری و سکونتگاه های محبوب مردم با حدود 140 هزار نفر جمعیت تنها 21 هزار نفر جمعیت روستایی دارد. در سال های اخیر 11 مدرسه در غرب شهرستان انزلی به دلیل کمبود دانش آموز تعطیل شدند.
**فقدان برنامه ریزی توسعه پایدار روستاها
رئیس شورای بخش مرکزی انزلی که از بدو تولد تاکنون یعنی 60 سال در روستای علی آباد این شهرستان ساکن بوده، علت اصلی پدیده مهاجرت از روستا به شهر را نداشتن برنامه ریزی توسعه پایدار روستا عنوان کرد.
محمد هادی نژاد روز چهارشنبه با اشاره به توجه دولت تدبیر و امید به روستا و تلاش برای جلوگیری از روند مهاجرت از روستا به شهر، توزیع ناعادلانه خدمات و امکانات و منابع، عدم سرمایه گذاری پایدار در کشاورزی، خدمات و صنعت و فراهم نبودن بازار کار برای اقشار آسیب پذیر ساکن روستا را از دلایل مهاجرت از روستا به شهر برشمرد.
وی افزود: کاهش رشد جمعیت و زادآوری و اشتغال افراد در شهر نیز از دیگر عوامل کاسته شدن از جمعیت روستایی است.
به گفته هادی نژاد، گرچه در سال های اخیر ساخت و ساز در برخی روستاها افزایش یافته اما این مربوط به گردشگران دارای اقامت موقت در روستاست.
**کمبود امکانات در روستاها
مینا محمدی کارشناس گرافیک محیطی با 22 سال سابقه سکونت در روستای سنگاچین انزلی نیز کمبود امکانات بهداشتی، آموزشی، فرهنگی، ورزشی و رفاهی را از دلایل ترک روستا و اقبال مردم به شهر می داند.
وی امکانات ضعیف مراکز بهداشت ، نبود بانک یا یک دستگاه خودپرداز ، نداشتن سالن ورزشی ، نبود پل عابر پیاده ، وجود مرغداری نزدیک محل سکونت مردم و گرانی آب آشامیدنی تامین شده از محل آب شیرین کن را از مشکلات این روستای دو هزار نفری عنوان کرد.
وی خاطرنشان کرد: از زمانی که بنیاد مسکن در این منطقه زمین واگذار کرد، عده ای از شهر و اطراف در اینجا ساکن شدند اما این منطقه نیز هنوز فاقد امکانات است.
**کاهش کیفیت زندگی در شهرها
آلن پطروسیان مسئول دوچرخه سواری همگانی کشور که اکنون در یکی از روستاهای گیلان سکونت دارد، گفت : من بعنوان یک تهرانی نزدیک به سه سال است برای ساده زیستی ، بهره وری اصولی و خدمت به بخشی از طبیعت به یکی از روستاهای حومه بندر زیبای انزلی کوچ کرده ام.
وی اظهار کرد: کلانشهرها دیگر جایی برای زندگی سالم انسان و طبیعت در خود باقی نگذاشته اند و با افت فاحشی در کیفیت فاکتورهای اقتصادی ، اجتماعی ، محیط زیستی ، رفاهی و سلامتی روبه رو هستند .
پطروسیان توسعه ناپایدار زندگی شهری و شهرسازی بی رویه سال های اخیر در ایران و همچنین تعطیلی بخش عمده ای از مشاغل روستایی همچون کشاورزی ، دامپروری ، شیلات و صنایع دستی را موجب کوچ اجباری روستائیان به کلانشهرها و مخصوصا پایتخت ایران می داند.
وی خاطرنشان کرد: در پی آن، زندگی متعادل گذشته شهری به ناچار جای خود را برای اسکان به مهاجران با سطح گسترده ای از تراکم ناپایدار به مرتفع سازی بی رویه ، ساخت بزرگراه های متعدد و توسعه شهرهای خودرو محور داده است.
**تلاش دولتمردان برای حفظ جمعیت روستاها
گیلان با افزون بر 14 هزار کیلومتر مربع وسعت و قریب به دو و نیم میلیون نفر جمعیت، یک میلیون و 76 هزار نفر یعنی 40 درصد جمعیت روستانشین دارد این در حالیست که متوسط جمعیت روستایی در کشور کمتر از 30 درصد است.
با این همه و برغم تلاش های دولت گرچه روند مهاجرت از روستا به شهر کند شده، اما همچنان باقی است.
استاندار گیلان در مورد اقدامات برای جلوگیری از روند مهاجرت روستانشینان به شهر گفت: انجام فعالیت های عمرانی، افزایش درآمد و در نتیجه بهبود معیشت روستائیان، ایجاد اشتغال در محیط های روستایی ، اقدامات دولت تدبیر و امید بویژه در زمینه دو محصول عمده تولیدی استان یعنی برنج و چای از قبیل افزایش نرخ خرید تضمینی و کنترل واردات باعث کند شدن سرعت مهاجرت روستائیان به شهرها، تثبیت جمعیت در روستاها و بعضاً مهاجرت معکوس شده است.
محمدعلی نجفی اظهار کرد: از مهم ترین برنامه های استان برای اشتغالزایی در روستاها می توان به توسعه صنایع دستی متنوع، انجام کشت دوم در شالیزارها، اشتغال خانگی و خرد ، احیاء و توسعه تولید پیله ابریشم، توسعه فضاهای گردشگری روستایی و بوم گردی و ایجاد واحدهای صنعتی کوچک در روستاها با مشارکت روستاییان اشاره کرد.
وی افزود: ایجاد طرح های بوم گردی، قالی بافی، پرورش ماهی، پرورش زالو، تولید و بسته بندی سبزیجات محلی، رستوران سنتی، توسعه واحد تولید شمع و لوازم تزیینی مستقر در روستاها با تسهیلات قرض الحسنه صندوق کارآفرینی امید به مبلغ 40 میلیارد ریال، زمینه اشتغال 200 نفر از ساکنان روستا را فراهم آورده است.
استاندار گیلان خاطرنشان کرد: شاخص بهره مندی استان در آسفالت راه روستایی در ابتدای دولت یازدهم 41 درصد و هم اکنون 51 درصد، شاخص بهره مندی از گاز در ابتدای دولت 63 درصد و هم اکنون 93 درصد، شاخص بهره مندی جمعیت روستایی استان از آب سالم و بهداشتی در ابتدای دولت 64 درصد و هم اکنون 74 درصد است.
به گفته نجفی، این اقدامات زیربنایی رغبت سرمایه گذاران برای انجام پروژه های اقتصادی در سطح روستاها را افزایش داده است .
استاندار گیلان ادامه داد: نرخ مشارکت اقتصادی بویژه در جامعه روستایی بالاست و از این حیث استان در سال های اخیر همواره رتبه 1 تا 5 بالاترین نرخ مشارکت را داشته است.
**راهکار
توجه بایسته و به دور از شعار به توسعه پایدار و همه جانبه روستاها ، بهسازی شرایط و امکانات رفاهی آبادی ها ، ترویج شیوه های نوین بهزراعی و ارائه تسهیلات مناسب به تولیدکنندگان محصولات کشاورزی ، ایجاد صنایع کوچک متناسب با منطقه از جمله مواردی است که می تواند موجب حفظ جمعیت روستایی بعنوان تولید کنندگان اصلی محصولات کشاورزی و مواد غذایی شود.
تعیین روزی به نام روز روستا و تخصیص اعتبار برای توسعه بخش کشاورزی ، تعیین سرفصلی برای روستا ، امید به توسعه روستا و جلوگیری از روند مهاجرت از روستا به شهر را افزایش داده است.
جلوگیری از مهاجرت جمعیت از روستا به شهر و تشویق مردم به زندگی در روستاها، علاوه بر افزایش تولید محصولات کشاورزی و خودکفایی در این زمینه عاملی برای حفظ بهتر محیط زیست، کاهش ترافیک و آلودگی هوای شهرها و سلامت بیشتر جمعیت می شود.
فرضیه های تاریخی عامل انقراض تمدن های بزرگ را ازدیاد جمعیت شهری ، کاهش جمعیت روستایی و به تبع آن کمبود تولیدات کشاورزی و مواد غذایی می دانند.
گیلان با دو و نیم میلیون جمعیت، قریب 984 هزار نفر جمعیت روستانشین در دو هزار و 434 آبادی دارد.
مبادا که آبادی های پر برکت در جغرافیای ایران جای خود را به شهرهای بی حاصل و روزگار سبز روستا، جای خود را به سرنوشت خاکستری کلانشهرهای دود و سیمان و آهن دهد.
