سال‌های زیادی است که موسساتی در حاشیه بازار پولی کشور شکل گرفته و فعالیت می کنند. این موسسات معمولا ابتدا از طریق ایجاد یه موسسه تک شعبه ای در شهرستان ها آغاز به کار کرده و سپس به صورت قارچ گونه ای گسترش یافته و صدها شعبه در سراسر کشور تشکیل می دهند.
کارشناسان بانکی مشخصه فعالیت موسسات غیرمجاز را اقدام در خارج از چارچوب های نظام بانکی، جذب سپرده و تسهیلات دهی متفاوت با شیوه متداول در نظام بانکی کشور می دانند. این موسسات معمولا هم نرخ سود بالاتری نسبت به شبکه بانکی کشور به سپرده ها می پردازند و هم اینکه نرخ سود کمتری بابت تسهیلات از مشتریان می گیرند و این رمز موفقیت آنها است.
از سوی دیگر، وقتی به دنبال چرایی تشکیل و گسترش اینگونه موسسات تا ایجاد صدها شعبه باشید به این نتیجه خواهید رسید که در سایه غفلت دستگاه های نظارتی و بانک مرکزی، بنگاه هایی در بازار پولی کشور به صورت زیرزمینی شکل گرفته، رشد کرده اند و حالا با راه اندازی شعب متعدد و تبلیغات فراوان، هم کارهای خود را به روی زمین آورده و هم نقدینگی فراوانی را جمع کرده اند.
رشد قارچ گونه موسسات غیرمجاز در حاشیه بازار پول
اینکه چرا مردم نقدینگی و پول های خود را به این موسسات می برند نیز احتمالا به آسانتر بودن دریافت تسهیلات، دریافت نرخ سود بالاتر از شبکه بانکی کشور و مسائلی از این دست باز می گردد. برخی مشتریان بانکی می پرسند آیا هزینه تمام شده پول در این موسسات از شبکه رسمی بانکی کشور پایین تر است که می توانند هم سود بالاتری به سپرده ها بدهند و هم سود کمتری بابت تسهیلات بگیرند؟
با این حال، نادیده گرفتن فعالیت های غیرمجاز پولی در کشور و یا به عبارتی جدی نگرفتن فعالیت موسسات غیرمجاز از سوی بانک مرکزی و بانک ها، باعث شده تا آنها امروز به رقبایی جدی با شبکه بانکی کشور تبدیل شوند. برخی از این موسسات از بسیاری بانک ها سپرده بیشتری جذب می کنند و حالا به یک رقیب تمام عیار برای بانک ها تبدیل شده اند.
جذابیت های لازم و کافی نیز برای مشتریان جهت سپرده گذاری فراهم شده و از اینرو، حالا بانک ها چشم انتظار اقدامات بانک مرکزی برای حذف رقبای غیرحرفه ای از فعالیت در بازار پولی هستند. اما اینها چیزی از انتقاد مردم نسبت به عملکرد ضعیف شبکه بانکی کشور در پرداختن تسهیلات خُرد، سخت گیری های بیش از حد و ایجاد هفت خوان های مصنوعی برای تسهیلات دهی کم نمی کند.
در هر صورت، در حالی امروز بانک مرکزی جمع آوری و حذف موسسات غیرمجاز از بازار پولی کشور را مطرح و بر آن پافشاری می کند که سال ها از زمان تشکیل برخی از این موسسات و ایجاد شعب متعدد در شهرهای مختلف کشور می گذرد. آنها از مردم پول گرفته و به برخی نیز تسهیلات داده اند؛ بنابراین هرگونه اقدامی در رابطه با ساماندهی این موسسات نیازمند دقت و حساسیت بالایی است.
انتقادها از شبکه بانکی کشور پابرجاست
خبرنگار مهر برای بررسی بهتر این موضوع با یکی از مشتریان این موسسات گفتگو کرده و از او پرسید چرا با وجود بانک های خصوصی و دولتی و موسسات مجاز، نقدینگی خود را در موسسه ای فاقد مجوز فعالیت سرمایه گذاری کرده است؟ این مشتری بانکی گفت: در این موسسات هم سود بیشتری به وی می پردازند و هم اینکه بسیار آسانتر می تواند وام بگیرد.
وی با انتقاد از بی میلی بانک های کشور به پرداخت تسهیلات خُرد گفت: از بانک ها حتی نمی توان یک وام کوچک چند میلیون تومانی دریافت کرد و آنها برای وام های کوچک، تضامین سخت گیرانه ای را طلب می کنند، اما موسسات دارای عملکرد آسانتری در تسهیلات دهی هستند.
این مشتری نظام بانکی در این باره که آیا اطلاعی از فعالیت بدون مجوز برخی موسسات نداشته است؟ اظهارداشت: چگونه یک موسسه مالی اعتباری می تواند در اغلب شهرهای کشور اقدام به تاسیس شعبه کرده و از طریق رسانه های گوناگون نیز تبلیغ و جذب مشتری می کند، ولی بانک مرکزی و یا هر نهاد دیگری اطلاعی از آن ندارد و جلوی فعالیت آن را نمی گیرد؟
وی افزود: بنابراین کوتاهی دستگاه های ناظر بر فعالیت موسسات در بازار پول ممکن است به زیان مردم و از دست رفتن نقدینگی آنها شود. آیا نمی توان نظارت قوی تری بر عملکردها در این بخش داشته باشند و تنها زمانی که موسسه ای ۱۰۰ تا ۲۰۰ شعبه راه اندازی می کند، آنگاه به دنبال بستن دفاتر آن موسسه می روند؟
آیا هر شخص و گروهی می تواند با ایجاد یک تعاونی اعتباری و یا ثبت یک بنگاه مالی، اقدام به جمع آوری نقدینگی از سطح جامعه نماید؟ یک بار در چند سال گذشته بانک مرکزی اقدام به حذف تعاونی های اعتباری از بازار پولی کشور کرد و تقریبا حضور بخش تعاون در این بخش را متوقف کرد.
تا ۲۰۰ شعبه غیرمجاز ایجاد نشود، تعطیل نمی‌شوند!
حالا رئیس کل بانک مرکزی می گوید، قضیه جدی تر از این حرف ها است و دیگر اجازه فعالیت غیرمجاز در بازار پولی کشور داده نخواهد شد و با همکاری پلیس برخورد قاطعانه ای با تمامی فعالیت های غیرمجاز و حتی موساتی که ده ها شعبه در کشور راه اندازی کرده اند، خواهد شد.
ولی الله سیف رئیس کل بانک مرکزی بار دیگر درباره ادامه فعالیت موسسات غیرمجاز در کشور هشدار داد و درباره ضرورت برخورد با موسسات مالی اعتباری غیرمجاز گفت: ما در سایت رسمی بانک مرکزی اسامی موسسات مالی اعتباری دارای مجوز از بانک مرکزی را منتشر می‌کنیم و در همین راستا انتظار داریم که به زودی صداهایی در این زمینه شنیده شود.
رئیس کل بانک مرکزی خطاب به روسای پلیس آگاهی استان‌های کشور تاکید کرد: نباید اجازه دهیم، چنین موسساتی از ابتدا نطفه شان در نقطه ای از کشور بسته شود و اگر از همان اول با این قبیل موسسات برخورد شود، دیگر کشور و شهروندان در آینده دچار چنین مشکلاتی نخواهند شد و نیروی انتظامی باید با این پدیده برخورد قاطع کند.
سیف به تبلیغات این قبیل موسسات در اماکن عمومی، برخی رسانه ها و ورزشگاه های کشور هم اشاره و از آن انتقاد کرد و افزود: این قبیل تبلیغات موجب انحراف اذهان شهروندان و مشروعیت بخشیدن به فعالیت بدون مجوز این موسسات و ارائه اطلاعات غلط در این زمینه می‌شود. بانک مرکزی آمادگی دارد در این زمینه ضمن اطلاع رسانی شفاف و به هنگام با نیروهای انتظامی در سطح کشور همکاری بیشتری داشته باشد.
وی تاکید کرد: این قبیل موسسات مُخل اقتصاد است و بانک مرکزی با همکاری ناجا باید هرچه سریع تر فعالیت این قبیل موسسات را ساماندهی کند؛ چرا که روز به روز هزینه های کشور در این زمینه چند برابر می شود و اکنون بهترین فرصت برای پایان بخشیدن به فعالیت های غیرمجاز در بازارهای پول و ارز است.
