به نقل از ستاد ویژه توسعه فناوری نانو، «داکسوروبیسین» (DOX) یکی از داروهای ضد سرطان است که به طور گسترده برای درمان انواع مختلف تومورهای بدخیم به کار می‌رود. عوارض ناشی از مصرف این دارو یک هفته بعد از تزریق آن بروز می کند.
این عوارض شامل تهوع، استفراغ و کاهش موقت تعداد گلبول‌های سفید و قرمز و پلاکت‌هاست. این امر سبب افزایش خطر ابتلا به عفونت، کم خونی یا خونریزی می‌شود. از طرفی این دارو سمیت شدیدی بر سیستم تولید مثل ایجاد کرده و منجر به برهم زدن باروری فرد تحت مداوا می شود.
سارا راستگو، یکی از محققان این طرح گفت: در این طرح به بررسی اثر حفاظتی نانوذرات سلنیوم و اکسید روی بر سیستم تولید مثل و باروری و تغییرات بافتی رحم و تخمدان موش‌های ماده بالغ بعد از تیمار با داکسوروبیسین پرداخته شده است.
وی افزود: از آنجا که نانوذرات مختلف از اشکال جدید مواد با خواص زیستی برجسته و سمیت کم هستند، لذا به نظر می‌رسد پتانسیل بالایی در عبور از سدهای فیزیولوژیک بدن و دسترسی به بافت‌های هدف را دارا باشند.
به گفته وی، نتایج آزمایش‌های انجام شده در این طرح نیز حاکی از عملکرد مؤثر نانوذرات سلنیوم و اکسید روی در کاهش آثار جانبی نامطلوب داروی داکسوروبیسین و محافظت از سیستم تولید مثل موش‌ها بود که بسیار امیدوارکننده است.
راستگو افزود: یکی از مکانیسم‌های شناخته شده توسط داکسوروبیسین، تشکیل رادیکال‌های آزاد از جمله گونه‌های فعال اکسیژن (ROS) است؛ رادیکال‌های آزاد سبب صدمه به پروتئین‌ها و چربی‌های درون سلولی و در نهایت منجر به از بین رفتن سلول و بافت آسیب دیده می‌شود.
وی اظهار داشت: نتایج این مطالعات نیز نشان داده که داکسوروبیسین می‌تواند به علت ایجاد استرس اکسیداتیو، بر فراسنجه‌های آنتی اکسیدانی و نیز پارامترهای خونی که شامل هورمون‌های جنسی و شمارش سلول‌های خونی است، اثرات کاهشی بگذارد.
وی ادامه داد: این در حالی است که استفاده از دو عنصر نانوذرات اکسید روی و نانوذرات سلنیوم اثرات کاهشی ناشی از داکسوروبیسین را بر ویژگی آنتی اکسیدانی و نیز شاخص‌های تولید مثلی شامل هورمون‌های جنسی بر طرف کرده و آن‌ها را افزایش می‌دهد. همچنین در شمارش سلول‌های خونی مشخص شده که استفاده از این دو عنصر اثرات افزایشی مطلوبی بر گلبول‌های قرمز خونی دارد.
به گفته راستگو، البته نکته جالب این است که مصرف همزمان این دو عنصر اثرات مطلوب‌تری در مقایسه با مصرف جداگانه‌ی این عناصر داشته است.
نتایج این تحقیقات در مجله Nanoscale Research Letters (جلد ۷، شماره ۱، سال ۲۰۱۵، صفحات ۱۸۷ تا ۱۹۱) به چاپ رسیده است. دکتر علی اصغر صادقی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات و سارا راستگو فارغ التحصیل مقطع کارشناسی ارشد از این دانشگاه در انجام این پژوهش همکاری داشته‌اند.
