«روابط نزدیک اقتصادی و سیاسی میان دو کشور ترکیه و ایران و همچنین برخی
جذابیتهای اجتماعی ترکیه برای گردشگران ایرانی، در سالهای گذشته این کشور
را به نخستین مقصد گردشگران ایرانی تبدیل کرده بود؛ اما در سال 2015
میلادی بنا به دلایل مختلف از اقبال ایرانیها به این مقصد توریستی کاسته
شده است.»
این تحلیل
«المانیتور» از رابطه توریستی ایران و ترکیه است. این رسانه در گزارشی به
کاهش سفرهای ایرانیها به ترکیه پرداخته و علل آن را بررسی کرده است.
براساس این گزارش، کسانی که در گذشته راهی اروپا میشدند، پس از تحریمها و
سخت شدن گرفتن ویزای اروپا، ترکیه را جایگزین این مقاصد کردند؛ مقصدی که
برای ایرانیها نیاز به ویزا ندارد. اما در سال ۲۰۱۵ رشته حوادثی موجب شد
که سواحل ترکیه از چشم گردشگران ایرانی بیفتد. شرایط بد امنیتی، جنگ داخلی،
برخورد نامناسب با گردشگران و لحن بعضا ضدایرانی مقامات ترکیه در قبال
ایران، موجب شده ایرانیهای کمتری به‌عنوان توریست وارد ترکیه شوند و در
ازای آن راهی مقاصد دیگر شوند.
واکنش توریسم در برابر تروریسم
المانیتور اضافه میکند: «اگر انفجار ۲۳دسامبر فرودگاه صبیحه گوکچن
استانبول را هم نادیده بگیریم، وضعیت امنیتی ترکیه با سال گذشته که آتش‌بس
دولت ترکیه با حزب کارگران کردستان هنوز لغو نشده بود قابل مقایسه نیست.»
یک دانشجوی ایرانی دکترای اقتصاد گردشگری در دانشگاه ازمیر ترکیه در
این‌باره به این رسانه گفته است که وضعیت امنیتی ترکیه و اخبار مربوط به
جنگ داخلی در شرق این کشور در مطبوعات و رسانههای ایرانی بازتاب زیادی
دارد و در ماههای اخیر به‌ویژه پس از عملیات نظامی ارتش ترکیه در
استانهای کردنشین شرق این کشور حساسیت گردشگران ایرانی نیز بسیار بیشتر
شده است. به گفته وی، خانوادههای ایرانی که سالهای پیش برای گردشگری به
ترکیه میآمدند، مقاصد دیگری همچون ارمنستان یا دبی را انتخاب
میکنند.همچنین یک کارشناس گردشگری نیز در این خصوص به المانیتور گفته: «از
آغاز جنگ سوریه و تنشهای مربوط به آن به مرور تمایل ایرانیان برای سفر به
ترکیه کاهش پیدا کرد؛ به صورتی که حتی تخفیفهای ویژه و ارزانتر کردن
تورهای گردشگری به مقصد ترکیه هم چندان نتوانسته گردشگران را مثل سابق جذب
کند.
در کنار اینها، اظهارات ضدایرانی مقامات ترکیه بازتاب بسیار منفی در افکار
عمومی ایرانیان داشته است؛ تا جایی که بسیاری از ایرانیان به دنبال مقاصد
گردشگری جایگزین هستند.» براساس تحلیل این کارشناس، در این میان کشورهایی
همچون ارمنستان یا تاجیکستان و گرجستان به عنوان مقاصد جایگزین در میان
گردشگران ایرانی در سالهای اخیر جایگاه بالاتری پیدا کرده است. بنا به
آمار منتشر شده نیمی از گردشگران ورودی به کشور ارمنستان از ایران هستند.
او تاکید کرده که این روند در آینده ادامه خواهد یافت و ترکیه دیگر مقصد
جذابی برای ایرانیان نخواهد بود و دیگر کشورها جایگزین آن میشوند.طبق
گزارش المانیتور، این کارشناس ایرانی همچنین با اشاره به انتشار اخبار بد
حمله به اتوبوس گردشگران ایرانی در شرق ترکیه یا دوبار حمله به قطار تهران -
آنکارا در بهار و تابستان امسال این اخبار را برای گردشگری ترکیه
فاجعهآمیز خوانده و افزوده است: «در گردشگری اصل اولیه وجود امنیت است.
گردشگر به جایی سفر میکند که قطعا احساس امنیت داشته باشد. اگر در اخبار
بشنود که در کشوری بمب‌گذاری شده و تنش داخلی وجود دارد، آن کشور را از
لیست مقاصد گردشگری خود حذف میکند. در مورد سفر ایرانیان به ترکیه هم این
وضعیت آرام آرام دارد اتفاق میافتد. حتی حملات تروریستی به اتوبوسهای
حامل گردشگران ایرانی موجب ممنوعیت سفر زمینی از ایران به ترکیه شد.» او
تحلیل کرده که بر همین اساس بسیاری از ایرانیان با ایجاد این حس که ترکیه
ناامن شده، سفرهای خود را به این کشور کاهش خواهند داد و اگر وضعیت داخلی
کشور ترکیه به این شکل ادامه یابد و در اذهان گردشگران ایران، ترکیه
به‌عنوان یک کشور ناامن مطرح شود قطعا گردشگران ایرانی به آنجا نخواهند رفت
چون امنیت اصل اولیه و زیربنای هر نوع گردشگری است؛ هرچقدر هم سفر به
ترکیه ارزان باشد.این همه در حالی است که بنا به آمار منتشره گردشگران
ایرانی پیش از این حملات، پس از آلمانیها بیشترین گردشگران ترکیه بودند.
سختگیری ترکیه به آژانسهای ایرانی
المانیتور با اشاره به وضعیت دشوار امنیتی در شرق ترکیه، به نقل از یک
مدیر آژانس ایرانی تصریح کرده است: «به‌دلیل این ناامنیها برگزاری تورهای
حاشیه دریاچه وان که از مقاصد محبوب گردشگران ایرانی در سالهای گذشته بوده
به کلی منتفی شده است.»او اضافه کرده: «در کنار انتشار اخبار حملههای
مسلحانه و بمبگذاریها در استانبول و همچنین انتشار اخبار غرق شدن
پناهجویان در آبهای جنوبی ترکیه، سختگیری مقامات ترکیه به شرکت‌های ایرانی
در این کشور و اخبار برخوردهای بد با توریستهای ایرانی، بر دیگر مشکلات
ما افزوده شده است. از سوی دیگر، خبر برخورد تند با یک زن توریست ایرانی
نیز بازتاب بسیار زیادی در رسانههای ایرانی داشت.»این تورگردان ایرانی در
مورد نگرانی مسافران ایرانی از سرقت چمدانهایشان در پروازهای ترکیش
ایرلاینز هم افزوده: «در سال گذشته رسانههای مختلف گزارشهایی در مورد این
اتفاق منتشر کردند. این اخبار در کنار برخورد با مسافران ایرانی در
فرودگاههای ترکیه و بازداشت توریستهای ایرانی معترض به تاخیر پرواز،
موجبات نارضایتی گردشگران ایرانی را بیش از پیش فراهم آورده است. علاوه‌بر
این، مسمومیت غذایی ایرانیها و عدم رسیدگی درمانی و دریافت مبالغ بسیار
گزاف برای درمان هم یکی از اخبار بسیار بد بود.»
۱۵ دسامبر ۲۰۱۵ خبری در یک روزنامه ترکیه به چاپ رسید مبنی بر اینکه
مقامات ترکیه گفتهاند قصد دارند ۳۸۰۰ شرکت ایرانی فعال در این کشور را زیر
ذره‌بین قراردهند. این مدیر آژانس در این‌باره نیز به المانیتور گفته است:
«این سختگیریها تازگی ندارد. از هنگام ماجرای فساد اقتصادی دولت اردوغان و
استعفای وزرا و دستگیری رضا ضراب مقامات پلیس و اتباع خارجی این کشور،
سختگیریهای زیادی روی بازرگانان ایرانی و شرکت‌های ایرانی داشتند. این
کارشکنیها از تمدید نکردن ویزای کار گرفته تا ایجاد شرایط سخت برای بیمه
کارمندان، همه و همه نشاندهنده رفتار غیردوستانه پلیس ترکیه با ایرانیها
بود.» او اعتقاد دارد که سطح مناسبات اقتصادی، فرهنگی و پیوستگی دو کشور
آنچنان بود که تنشهای زودگذر سیاسی تاثیر چندانی بر آن نداشته باشد اما
رفتار خصمانه مقامات ترک در هفتههای اخیر و رویدادهای امنیتی در ماههای
گذشته شرایط دشواری را فراهم آورد.براساس این گزارش، برخوردها و تنش میان
روسیه و ترکیه فرصت خوبی را برای جذب گردشگران روس به ایران فراهم کرده
است. در واقع با توجه به اینکه روابط روسیه و ترکیه تیره شده و روابط دولت
ایران و روسیه خوب است، یک فرصت طلایی برای جذب گردشگران روس به ایران
فراهم می‌شود؛ آن هم در شرایطی که از دیرباز روسها علاقهمند به رفتن به
سواحل گرم خلیج‌فارس بودهاند و این سواحل برای گردشگران روس بسیار جذاب
است.به گزارش «دنیای اقتصاد»، در سال 2013، بیش از یک میلیون و 196هزار
گردشگر ایرانی به ترکیه سفر کردند و این درحالی است که گردشگران ورودی از
ترکیه به ایران، تنها کمی بیش از 8 درصد از سهم بازار گردشگری ایران را به
خود اختصاص میدهند و تعداد آنها در سال 2013، 391هزار نفر بوده است.
همچنین این کشور براساس نمایه آماری مرکز پژوهشهای مجلس، در جایگاه چهارم
کشورهای گردشگرفرست به ایران در سال 2013 قرار داشته است.
