ایران جزو معدود کشورهای جهان است که تمام ابزار، ظرفیت‌ها و
منابع مورد نیاز برای یک صنعت پتروشیمی سودآور و فعال را در اختیار دارد.
صنعت پتروشیمی ایران، دارای مزیت‌های بی‌نظیری است که دارای مشابهت با هیچ
کشور دیگری نیست.
وجود مخازن بزرگ گازی و خوراک فراوان، دسترسی به منابع آبی در سواحل جنوبی و قرار گرفتن در کنار مسیرهای حمل و نقل دریایی از جمله مزیت‌هایی است که ایران را به مکانی جذاب برای سرمایه‌گذاران صنعت پتروشیمی تبدیل می‌کند.
مزایای مزبور می‌تواند ایران را به قطب بزرگ صنعت پتروشیمی در آینده تبدیل و سرمایه‌گذاران را به سوی خود جلب کند. اما در پیش روی این بهشت صنعت پتروشیمی، موانعی وجود دارد که علاوه بر مشکلات و موانع قانونی، تحریم نیز مانعی عمده‌ای به شمار می‌رود.
محمدحسن پیوندی، معاون شرکت ملی صنایع پتروشیمی در این خصوص می‌گوید: ایران در سطح جهان، تنها کشوری است که تمام ابزار، ظرفیت‌ها و منابع موردنیاز برای یک صنعت پتروشیمی سودآور و فعال را در اختیار دارد، به طوری که هیچ کشوری در جهان این وضعیت را یکجا در اختیار ندارد.
توجه ویژه هیات‌های خارجی به پتروشیمی
در ماه‌های اخیر تعداد زیادی هیات از کشورهای اروپایی و آسیایی به ایران سفر کرده و به مذاکره با طرف‌های ایرانی پرداختند، اما نکته مهم و قابل توجه این بوده است که همه آنها به صنعت پتروشیمی نگاه ویژه‌ای داشتند.
این هیات‌ها معمولا علاوه بر دیدار و مذاکره با مقامات و مسئولان سیاسی و اقتصادی، با فرصت‌های سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی آشنا شده و چشم‌انداز سرمایه‌گذاری در این صنعت را رصد می‌کنند.
تا چندی پیش، شرکت‌های اروپایی و آسیایی علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در ایران، مجبور بودند که مخفیانه به کشورمان آمده و مذاکراتی را انجام دهند. این شرکت‌ها به ارزیابی وضعیت این صنعت در ایران پرداخته و توانمندی‌های خود در عرصه سرمایه‌گذاری و فناوری را به طرف ایرانی معرفی می‌کردند، اما هیچ‌گاه جرات علنی کردن این رایزنی‌ها را نداشتند. بر این اساس، این شرکت‌ها معمولا حضور قطعی خود در صنعت پتروشیمی ایران را به لغو تحریم‌ها موکول می‌کردند.
تکمیل طرح‌های نیمه‌کاره در انتظار سرمایه‌گذاری و فناوری
ده‌ها طرح نیمه‌تمام پتروشیمی در کشورمان وجود دارد که با بهره‌برداری از آنها ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی با جهش چشمگیری مواجه خواهد شد. براساس گزارش‌ها، حدود 60 طرح نیمه‌تمام باقیمانده صنعت از پیشرفت 10 تا 90 درصدی برخوردار هستند که با راه اندازی آنها، ظرفیت تولید سالانه محصولات پتروشیمی به 120 میلیون‌تن در سال افزایش خواهد یافت.
همچنین برای احداث 36 طرح جدید به 41 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز است که با بهره‌برداری از آنها ظرفیت تولید سالانه از 180 میلیون تن در سال فراتر خواهد رفت.
حضور شرکت‌های معتبر جهانی در 2015 IPF
برگزاری دوازدهمین همایش بین‌المللی پتروشیمی ایران (IPF) در ایران، نخستین گردهمایی بزرگان پتروشیمی جهان در پساتحریم به‌شمار می‌رود. این همایش بین‌المللی، گام بزرگ ایران برای معرفی فرصت‌ها و ظرفیت‌های صنعت پتروشیمی و جذب سرمایه‌گذاری به‌شمار می‌رود.
به گفته محمدحسن پیوندی، معاون مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی، 368 شرکت ایرانی و 97 شرکت خارجی از 25 کشور در این همایش حضور یافته‌اند.
کانادا، دانمارک، فرانسه، آلمان، ایتالیا، اسپانیا، ژاپن، سوئیس، روسیه، انگلیس، استرالیا و هند از جمله کشورهایی هستند که نمایندگان خود را برای شرکت در این همایش روانه تهران کرده‌اند.
ویژگی این دوره از همایش بین‌المللی پتروشیمی نسبت به دوره‌های پیشین، همزمانی آن با لغو تحریم‌هاست. با توجه به موفقیت مذاکرات هسته‌ای و لغو تحریم‌ها در هفته‌های آینده، شرکت‌های خارجی برخلاف دوره‌های پیشین با انگیزه بیشتری در این همایش شرکت کرده‌اند.
حضور نمایندگان شرکت‌های ایرانی و خارجی در این همایش، فرصتی را برای تعامل رودررو و چهره به چهره و رایزنی میان دو طرف فراهم می‌کند و بر این اساس، می‌تواند نقطه جهشی برای این صنعت باشد.
علاقه شرکت‌های خارجی به ماهشهر و عسلویه
شرکت‌های خارجی که به ایران می‌آیند به‌وجود زیرساخت‌ها توجه ویژه‌ای دارند، به طوری که عسلویه و ماهشهر در صدر علاقه‌مندی‌های آنها قرار دارد. هرچند ایران برنامه‌هایی را برای توسعه صنعت پتروشیمی در چابهار، ایرانشهر و جاسک در دستور کار دارد، اما همچنان قطب‌های پیشین صنعت پتروشیمی یعنی ماهشهر و عسلویه بیشترین جذابیت را دارا هستند. علت اصلی علاقه شرکت‌های خارجی به عسلویه و ماهشهر، وجود تاسیسات و زیرساخت‌های لازم برای احداث واحدهای جدید است. ماهشهر که قدیمی‌ترین قطب پتروشیمی ایران است از تاسیسات بسیار خوبی برخوردار بوده اما موضوع مهم این است که ماهشهر به نقطه اشباع و تکامل خود رسیده و امکان توسعه بیشتر ندارد. در واقع، به دلیل عدم وجود خوراک مازاد، امکان توسعه صنعت پتروشیمی در منطقه ماهشهر فراهم نیست، مگر این‌که تولید نفت به روزانه پنج میلیون بشکه افزایش یافته و از طریق آن خوراک NGL فراهم شود. اما عسلویه به دلیل قرار گرفتن در کنار فازهای رو به گسترش پارس جنوبی، چشم‌انداز مطلوبی را برای جذب سرمایه‌گذاری در بخش پتروشیمی داراست و بر این اساس، طرح‌های جدیدی برای احداث مجتمع‌های جدید پتروشیمی در این منطقه در نظر گرفته شده است.
جذابیت‌های سواحل جنوبی کشور برای سرمایه‌گذاری‌های جدید
همان‌طور که اشاره شد، قطب‌های دیگری نیز برای جذب سرمایه‌گذاری در چابهار، جاسک و ایرانشهر تعریف شده که چندان با استقبال مواجه نشده‌اند. هرچند طرح‌های بزرگ پتروشیمی در چابهار در حال احداث است، اما برای رسیدن به نقطه مطلوب، راهی طولانی در پیش رو دارد. سواحل دریای عمان به دلیل نزدیکی به بازار مصرف از ظرفیت بسیار خوبی برای استقرار مجتمع‌های پتروشیمی برخوردار هستند. مناطق چابهار و ایرانشهر به دلیل قرار گرفتن در نزدیکی خط لوله صادرات گاز به پاکستان و ساحل عمان از ظرفیت تبدیل شدن به قطب پتروشیمی ایران برخوردار است. عباس شعری مقدم، معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی با تشریح برنامه‌های وزارت نفت برای توسعه صنعت پتروشیمی می‌گوید: برای جلوگیری از تمرکز بیش از حد در عسلویه تصمیم گرفته شده که مناطق دیگری برای احداث مجتمع‌های پتروشیمی در نظر گرفته شود. وی با بیان این‌که سواحل دریای عمان از ظرفیت بسیار خوبی برای استقرار مجتمع‌های پتروشیمی برخوردار هستند، گفت: قرار است در مناطقی مانند جاسک، چابهار و ایرانشهر که در حاشیه و یا نزدیک به دریای عمان قرار گرفته‌اند، قطب‌های پتروشیمی احداث شود. چابهار، قطب دیگر صنعت پتروشیمی در ایران است که به گفته شعری مقدم، قرار است با برنامه‌ریزی‌های انجام شده 21 مجتمع پتروشیمی در آن استقرار یابد.
توسعه پتروشیمی نیازمند جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید
هم‌اکنون ظرفیت تولید سالانه 60 میلیون تن انواع محصولات پتروشیمی در کشور وجود دارد که البته به دلایل مختلف، بخشی از آن بدون استفاده مانده و حدود 45 میلیون تن محصول تولید می‌شود.
ایران در نظر دارد با جذب منابع جدید سرمایه‌گذاری و تکمیل واحدهای نیمه‌کاره، ظرفیت تولید را به120 میلیون تن در سال افزایش دهد. همچنین قرار است در افق چشم‌انداز سال 1404 حجم تولید محصولات پتروشیمی به 180 میلیون تن در سال افزایش یابد که برای تحقق این اهداف، باید حدود 70 میلیارد دلار منابع مالی جدید از محل سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی جذب شود.
