تراکنش های خرید و مانده گیری بانکی در بستر ussd ممنوع شد

به گزارش روز یکشنبه روابط عمومی بانک مرکزی، داوود محمد­بیگی در پاسخ به این پرسش که اخیرا از ورود شرکت شاپرک به موضوع ussd (ارسال پیام با کدهای دستوری)و برقراری محدودیت­هایی برای شرکت­های ارایه خدمات پرداخت در این زمینه صحبت می­شود. این محدودیت­ها کدامند و به چه دلیل اعمال شدند؟، افزود: دلیل این محدودیت­ها تامین امنیت پرداخت­های بین­بانکی موبایلی است. به دلیل انحرافات پیش آمده در حوزه پرداخت و ورود نهادها و سازمان­های غیرمرتبط با موضوع پرداخت، ممکن است اطلاعات کارت مشتریان نظام بانکی در دسترس دیگران و مورد سوء­استفاده قرار گیرد.
وی ادامه داد: ما تلاش می­کنیم امکان هرگونه سوء­استفاده در فرایند پرداخت­های الکترونیک به حداقل برسد و اگر سوء­استفاده­ای صورت گیرد، میزان خسارت مشتری حداقل باشد؛ ما به خوبی به این موضوع آگاه هستیم که اعمال این محدودیت ها تنها ریسک استفاده از این خدمت را کاهش داده و راه­حلی موقت است تا بتوانیم فرصت ارایه راه­حل های امن و مطلوب را به بانک­ها و شرکت­های ارایه­دهنده خدمات پرداخت بدهیم. اصولاً محافظت وصیانت از اطلاعات مشتریان نظام بانکی کشور دغدغه همیشگی بانک مرکزی و نظام بانکی کشور بوده و خواهد بود. همواره رصد و پایش شبکه پرداخت و نظام بانکی و اصلاح روال ها و رویه ها از موضوعات مورد توجه و اساسی در حوزه پرداخت است؛ محدودیت وضع شده در تراکنش­های خرید پایانه های فروش به میزان 500 میلیون ریال در ابتدای امسال توسط بانک مرکزی نیز در همین راستا بود.
وی در پاسخ به این پرسش که در مورد خدمات بانکداری که در حال حاضر از طریق تلفن همراه در نظام­های پرداخت کشور ارایه می­شود، توضیح کوتاهی ارایه کنید، اظهار داشت: خدمات خرید، پرداخت قبض، خرید شارژ و مانده­گیری، اعلام گردش حساب (واریز یا برداشت)و سایر پیام­های اطلاع­رسانی از طریق پیامک، خدماتی هستند که در شبکه بانکی از طریق تلفن همراه ارایه می­شوند البته برای برخی از این خدمات بین­بانکی محدودیت­هایی وضع شده ولی خدمات پیش­گفته به صورت درون­بانکی همچنان به مشتریان ارایه می­شود. توضیح دیگر اینکه از طریق دستگاه تلفن همراه و اتصال به اینترنت نیز خدمات پرداخت الکترونیک درون­بانکی و بین­بانکی انجام می­شود که در رده اینترنت ­بانک قرار می­گیرد.
وی تصریح کرد: به طور کلی می­توان خدمات بر بستر تلفن همراه را به دو دسته خدمات پرداخت و خدمات بانکی تقسیم کرد. محدودیت هایی که اخیراً در این حوزه اعمال شده مربوط به خدمات پرداخت است.
این مقام مسوول در بانک مرکزی در پاسخ به این پرسش که محدودیت های جدید باعث نارضایتی برخی از مشتریان بانک­ها شده است. لطفا حجم این تراکنش­ها به چه میزانی بود و چه جایگزینی برای آن در نظر گرفته­اید؟، گفت: هدف از اقداماتی که برای امنیت بانکداری الکترونیک انجام می­شود، کسب رضایت و اعتماد مشتریان در بلند­مدت است. نمی­توانیم برای سهولت مبادلات و رضایت کوتاه­مدت برخی مشتریان خاص، رضایت بلند­مدت، احساس امنیت در پرداخت­های الکترونیک و اعتمادی که حاصل سال­ها تلاش است را خدشه­دار کنیم. در پنج ماهه نخست منتهی به مرداد سال جاری حجم مبادلات موبایلی بین­بانکی پردازش شده در شاپرک از نظر تعداد کمتر از 19 درصد و از نظر مبلغ کمتر از یک درصد (حدود نیم درصد) کل تراکنش­های شاپرک است لذا این تراکنش­ها حجم بالایی در مبادلات بین­بانکی کارتی نداشته و مشتریان می­توانند از خدمات درون­بانکی در بستر ussd استفاده کنند.
محمد بیگی ادامه داد: مشتری می تواند علاوه بر استفاده از ussd بانک خود، با استفاده از روش های گوناگون نظیر مراجعه به سایت بانک یا تلفن­بانک، به صورت غیرحضوری از موجودی حساب خود مطلع شود. وی گفت: هرچند در حال حاضر بسیاری از بانک­ها با ارسال پیامک اطلاع­رسانی لازم را در این زمینه انجام می دهند. نکته قابل تامل دیگر توجه به استانداردهای حوزه پرداخت است یکی از وظایف نظام بانکی فرهنگ­سازی و تغییر رفتار مشتریان و متناسب­سازی آن با استانداردهای معتبر بین المللی است. البته ما به هیچ عنوان با گسترش خدمات مخالفتی نداریم اصولاً اگر شبکه پرداخت و نظام بانکی کشور طی مدت 10 سال توانسته جایگاه مناسبی بین مشتریان پیدا کند نتیجه تلاش همه­ی عوامل و ذینفعان و سیاست­گذاری مناسب بانک مرکزی است اما نباید فراموش کرد که ارایه خدمت به قیمت به خطر افتادن امنیت و منافع مشتریان مورد پذیرش و قبول نهاد سیاست­گذار نیست بنابر این توصیه ما حتی به بانک­ها، اعمال محدودیت تا رعایت استانداردهای امنیتی و مطابق با تجارب موفق بین المللی در این حوزه است.
مدیر اداره نظام های پرداخت بانک مرکزی در پاسخ به این پرسش که چرا تاکنون این محدودیت­ها اعمال نشده بود؟، گفت: امنیت موضوعی نسبی است اصولاً امنیت در دو بعد تکنولوژی و فرایندی مورد توجه و بررسی قرار می گیرد. ممکن است سیستمی امروز امن باشد ولی در آینده با تغییرات تکنولوژی و همچنین تغییر شیوه ها و فرایندهای اجرایی از امنیت آن کاسته شود. سرویس ussd را نیز می­توان با تغییر روش استفاده آن ایمن کرد هرچند که بنده معتقدم عمر این سرویس در شبکه پرداخت و نظام بانکی طولانی نخواهد بود اما مشکل اصلی روش استفاده از این سرویس در حال حاضر است. برای نمونه در کشور هندوستان ussd ملی برای پرداخت موبایلی راه­اندازی شده است. با بررسی این روش ها متوجه می شویم که فرایندها طوری دیده شده که از ارسال اطلاعات حساس پرداخت در تراکنش ها جلوگیری شود. بنابراین باید مانند تمام کشورهای دنیا همواره استانداردهای جدید و قابل اعتمادی را برای ارتقای امنیت شبکه پرداخت وضع کنیم و همیشه مراقب و به­روز باشیم.
وی درباره برنامه بانک مرکزی در حوزه پرداخت همراه در آینده چیست؟، تصریح کرد: بانک مرکزی چند سال است که موضوع کیف پول الکترونیک و سامانه پرداخت الکترونیک سیار (سپاس) را دنبال می­کند. امروزه وجود یک سیستم آفلاین به ویژه برای پرداخت­های ریز­ در کشور ضروری است ولی پرداخت­های همراه در دو سال اخیر دچار تغییرات اساسی در جهان شده و راه حل های نوینی ارایه و پیاده­سازی شده است. بانک مرکزی در حال بررسی این راه­حل­ها است تا برای دستیابی به این هدف دچار خطای راهبردی نشویم. نتایج این بررسی­ها و برنامه­های آینده بانک مرکزی در حوزه پرداخت همراه به زودی اعلام خواهد شد.
این مقام مسول در بانک مرکزی در پاسخ به این پرسش که موضوع دیگری که این روز­ها در رسانه­ها مطرح شده تاخیر در زمان واریز وجوه به حساب پذیرندگان (دارندگان پایانه­های فروش) است، دلیل این تاخیر چیست؟، ادامه داد:وجه کارت مشتریان توسط دستگاه­های کارتخوان فروشگاهی از طریق شاپرک و شتاب، بلافاصله کسر می­گردد و این مبالغ توسط سامانه پایا در 7 چرخه (تقریبا هر 2 ساعت یکبار) به حساب پذیرندگان (فروشندگان) واریز می­شود. عملیات تسویه بین­بانکی نیز توسط ساتنا انجام خواهد شد. در انتهای هر روز کاری (چرخه­های 6 و 7) پایا و سه چرخه آخر روزهای پنجشنبه همچنین دو چرخه روزهای تعطیل که سامانه ساتنا فعال نیست، تنها عملیات تسویه بین­بانکی به روز بعد منتقل می­شود ولی در هر چرخه پایا باید مبالغ به حساب پذیرندگان واریز شود.
وی درباره اینکه، برخی پذیرندگان مدعی هستند گاهی تا 72 ساعت تاخیر در واریز وجوه پیش می­آید، افزود: این موضوع قابل قبول نیست؛ بانک­ها موظفند همان روز مبالغ ناشی از خرید مشتریان را به حساب پذیرندگان واریز و نباید پرداخت به حساب پذیرنده را به تسویه بین بانکی مربوط کنند؛ اگر غیر از این باشد تخلفی از سوی بانک مربوطه صورت گرفته است. عدد 72 ساعت مربوط به مغایرت­ها است. یعنی اگر تراکنشی به هر دلیلی از طرف بانک صادر­کننده کارت، بانک پذیرنده یا شتاب و شاپرک به مغایرت بخورد، کشف آن حداکثر 72 ساعت طول می­کشد. شبکه بانکی کشور به طور متوسط روزانه 20 میلیون تراکنش خرید را به حساب پذیرندگان واریز می­کند که تنها یک درصد از تراکنش ها ناموفق هستند و نیم درصد از این یک درصد نیز با 72 ساعت تاخیر واریز می­شود هرچند که همواره با ارتقای سطح و کیفیت ارایه خدمات بانک­ها به مشتریان تلاش می­کنیم میزان تراکنش­های ناموفق کاهش یابد ولی باید پذیرفت نظامی با این ابعاد و گستردگی اگر با 99 درصد دقت و ظرفیت کار می کند نتیجه تلاش، کوشش و همکاری تعداد زیادی از متخصصان داخلی است. البته ما همیشه باید برای بهتر شدن و ارتقای سطح خدمات تلاش کنیم و از اینکه انتظارات مشتریان نظام بانکی از بانک ها هر روز بیشتر می شود خوشحالیم چون نشان از اعتماد و اطمینان مردم به نظام­های پرداخت الکترونیک است.
مدیر اداره نظام های پرداخت بانک مرکزی درباره اینکه یک سال از آغاز به کار سامانه مدیریت چک (چکاوک)می­گذرد. به نظر شما میزان موفقیت این طرح چقدر بوده و آیا به اهداف خود رسیده است؟،اظهار داشت: طرح ملی چکاوک با تلاش متخصصان داخلی و همکاری خوب بانک­ها در مدت کوتاهی اجرا و از مهر ماه سال گذشته به صورت تدریجی در برخی استان­ها و از خرداد ماه سال جاری در تمام کشور راه­اندازی شده است. در فاز نخست این طرح، تمام چک­های بین­بانکی در این سامانه پذیرش و پردازش می­شوند. در حال حاضر به طور متوسط روزانه بین 300 تا 400 هزار چک در این سامانه پردازش می­شوند حتی در مواردی میزان واگذاری به بیش از 1 میلیون چک در یک روز نیز می­رسد. چکاوک زیرساختی است برای اهداف بلندمدت بانک مرکزی در راستای ساماندهی نظام­های پرداخت که با راه­اندازی آن ایده اولیه طرح جامع نظام پرداخت کشور تکمیل شد. در ادامه طرح چکاوک نیز دو هدف دیگر در حال پیگیری و اجرا می­باشد؛ استانداردسازی اندازه، شکل و اقلام اطلاعاتی دسته­چک­ها و همچنین صدور یکپارچه دسته­چک با اعتبارسنجی مشتریان و اطلاع­رسانی به ذینفعان چک در زمینه وضعیت اعتباری صادرکننده که با اجرای این پروژه­ها اعتبار چک و اعتماد مشتریان به آن افزایش خواهد یافت.
یادآور می شود، یکی از امکاناتی که بانکداری الکترونیک در اختیار ما قرار داده استفاده از کدهای ussd بر روی تلفن همراه است که از این طریق آن بدون نصب هیچ گونه نرم افزاری بر روی گوشی تلفن همراه تنها با گرفتن چند عدد قابل استفاده است.