دلار در آخر خط است یا شروع فاجعه؟

به گزارش ایران اکونومیست؛ جهش شبانه و آغاز پرتنش بازاربازار ارز ایران در هفتمین روز دی‌ماه ۱۴۰۴ با نرخ نفس‌گیر ۱۳۸ هزار و ۸۳۰ تومان کار خود را آغاز کرد، اما عصر دیروز با نزدیک‌شدن به کانال ۱۳۸ هزار و جهش بیش از ۴ هزار تومانی در اولین روز کاری هفته، به اوج جدیدی رسید.

 اوج ماجرا اما دیشب رخ داد؛ جایی که قیمت دلار به‌طور عجیب و غریب به ۱۴۰ هزار تومان صعود کرد و حس ترس و وحشت را در دل فعالان بازار و خانوارها انداخت، گویی ترمزی برای این ماشین بی‌کنترل وجود ندارد.

دلایل پشت پرده صعودنخست، فشارهای روانی ناشی از تنش‌های ژئوپلیتیک منطقه‌ای و روایت‌های رسانه‌ای حول برنامه هسته‌ای و روابط ایران–اسرائیل، که تقاضای احتیاطی برای ارز را شعله‌ور کرده و فروشندگان را از بازار فراری داده است.

دوم، سیاست‌های ارزی ناپیوسته بانک مرکزی، از جمله محدودیت‌های عرضه اسکناس و ناکامی در تزریق به‌موقع دلار به صرافی‌ها، که کانال‌های غیررسمی را پررونق‌تر کرده و شکاف نرخ رسمی–بازاری را عمیق‌تر می‌سازد.

سوم، تورم ساختاری ۷۲ درصدی خوراکی‌ها و افزایش هزینه‌های زندگی، که خانوارها و کسب‌وکارها را به سمت تبدیل دارایی‌های ریالی به ارزی سوق می‌دهد و چرخه معیوب را کامل می‌کند.

چشم‌انداز و هشدارهادر سناریوی بدبینانه

 عبور دلار از ۱۴۰ هزار می‌تواند زنجیره‌ای از افزایش قیمت کالاهای وارداتی، تورم وارداتی و فرار سرمایه را فعال کند؛ وضعیتی که حتی با تزریق‌های مقطعی، مهار آن بدون اصلاحات ریشه‌ای ارزی و بودجه‌ای ناممکن به نظر می‌رسد.

 تحلیلگران هشدار می‌دهند که بدون اقدام فوری برای شفاف‌سازی سیاست ارزی، آزادسازی تدریجی نرخ‌ها و مهار کسری بودجه، این جهش نه پایان، بلکه آغاز فاز جدیدی از بی‌ثباتی خواهد بود که طبقه متوسط را کاملاً به زیر خط فقر می‌کشاند.

 در مقابل، هرگونه نشانه‌ای از مذاکرات دیپلماتیک موفق یا سیاست‌های انقباضی واقعی می‌تواند موقتاً تنش را فروبنشاند، اما اعتماد ازدست‌رفته بازار به سختی بازمی‌گردد.