گره دلار، طلا و سایه جنگ

به گزارش ایران اکونومیست؛ رکود و تورم مزمن داخلی، ضعف ساختاری ریال و ریسک بازگشت تنش‌های نظامی در خاورمیانه، به‌ویژه در محور ایران و اسرائیل.

 برآوردهای بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول از رشد بسیار ضعیف یا حتی منفی اقتصاد ایران در ۲۰۲۵ و ۲۰۲۶، همراه با تورم بالای ۴۰ درصد، تصویری از «فرسایش تدریجی قدرت خرید» ارائه می‌کند که در آن، تقاضای احتیاطی برای دلار و طلا به‌طور طبیعی تقویت می‌شود و سیاست‌گذار ناچار است میان مهار نوسان و پذیرش نرخ‌های بالاتر دست به انتخاب بزند.

در چنین فضایی، دلار به دلیل نقش مرجع قیمتی در اقتصاد، از شوک‌های سیاسی سریع‌تر اثر می‌پذیرد و هر نشانه‌ای از تشدید فشارهای خارجی یا تحریم‌های جدید، می‌تواند موج‌های کوتاه اما تند صعودی ایجاد کند؛ به‌خصوص آنکه تجربه افت حدود ۳۷ درصدی ارزش ریال در برابر دلار طی یک سال اخیر، انتظارات جامعه را نسبت به سناریوی «تضعیف بیشتر پول ملی» حساس‌تر کرده است.

 طلا نیز در کنار دلار، اما با نوسان ملایم‌تر، از دو جبهه تغذیه می‌شود: از یک‌سو افزایش ریالی قیمت به‌دلیل تورم و افت ارزش پول ملی در داخل، و از سوی دیگر، ریسک‌های ژئوپلیتیک و انتظار برای ادامه سیاست‌های نسبتاً نرم‌تر پولی در اقتصادهای بزرگ که تقاضا برای دارایی‌های امن را بالا نگه می‌دارد.

از منظر ژئوپلیتیک، تحلیل‌های ریسک و سناریونویسی سال ۲۰۲۵، تنش ایران و اسرائیل را همچنان یکی از مهم‌ترین تهدیدها برای ثبات خاورمیانه و بازار جهانی نفت می‌دانند، اما در عین حال تأکید می‌کنند که هزینه یک جنگ گسترده برای همه بازیگران، به‌ویژه با توجه به شکنندگی اقتصاد جهانی، بسیار سنگین است.

همین نکته باعث می‌شود بسیاری از مدل‌های تحلیلی – چه انسانی و چه مبتنی بر هوش مصنوعی – سناریوی «سایه دائمی جنگ و برخوردهای محدود» را محتمل‌تر از «انفجار یک جنگ تمام‌عیار» بدانند؛ سناریویی که اگرچه از وقوع فاجعه بزرگ جلوگیری می‌کند، اما کافی است تا سطحی دائمی از ریسک، نرخ‌های بالاتر ریسک‌پریمیوم، و تمایل پایدار به دلار و طلا را در اقتصاد ایران و منطقه زنده نگه دارد.

در مجموع، هم‌پوشانی این سه محور – فشارهای ساختاری بر ریال، جهش قیمتی طلا در ۲۰۲۵ و ریسک بازگشت درگیری نظامی – به این معناست که بازارهای ارز و طلا در ایران حتی در صورت دوره‌های کوتاه‌مدت ثبات، به‌سادگی مستعد نوسان‌های تازه خواهند بود و هر سیگنال جدید از مذاکرات هسته‌ای، تحریم‌ها یا تحولات میدانی میان ایران و اسرائیل، می‌تواند به‌سرعت خود را در تابلو قیمت‌ها نشان دهد.