
به گزارش ایران اکونومیست؛ در سایه تنشهای فزاینده منطقهای و ارزیابیهای متعدد تحلیلگران، جنگ ایران و اسرائیل بار دیگر بهعنوان گزینهای محتمل در افق بحرانهای خاورمیانه مطرح شده است. تاکید مقامات تهران بر احتمال حمله مجدد اسرائیل به ایران و نیز هشدار از هر گونه تعرض نظامی آمریکا، وضعیت را وارد مرحلهای حساس کرده است.
با توجه به تجربه تلخ جنگ ایران و اسرائیل در خردادماه و ارزیابیهای بینالمللی درباره دخالتهای فرامرزی، اکنون پرسش اصلی این است که آیا منطقه بار دیگر درگیر نبردی فراگیر خواهد شد یا دیپلماسی فرصت تنشزدایی را باز خواهد داشت؟
در پی تشدید تنشها و بازتاب گفتوگوهای رسمی درباره امنیت ملی، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی بر احتمال ادامه درگیریها و لزوم آمادهباش دستگاه دیپلماسی تأکید کرد. این اظهارات در حالی مطرح میشود که منطقه پس از جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل همچنان در وضعیت حساسی قرار دارد و تحلیلگران نسبت به تکرار بحران هشدار میدهند. جنگ ایران و اسرائیل همچنان محور اصلی منازعات منطقهای است.
اسماعیل بقائی در نشست خبری خود در پاسخ به این خبر گفت «احتمال تعرض نظامی آمریکا همیشه وجود داشته و نمیتوانیم آن را تکذیب کنیم.» او همچنین تأکید کرد: «اسرائیل از هیچ اقدامی برای ضربه زدن به جمهوری اسلامی دریغ نکرده است.» این مواضع رسمی نشاندهنده نگرانی تهران نسبت به نقش مستقیم یا غیرمستقیم واشینگتن در معادلات منطقهای است و به بحث درباره مرزبندیهای دخالت و حمایت نظامی دامن میزند. جنگ ایران و آمریکا و مذاکرات تهران و واشینگتن در روزهای اخیر بارها در خبرها و گزارشهای تحلیلگران محل بحث بوده است.
بقائی در بخش دیگری از سخنان خود پرونده هستهای ایران را موضوعی تحت نظارت بینالمللی خواند و با اشاره به عضویت جمهوری اسلامی در انپیتی تأکید کرد که «جمهوری اسلامی همچنان عضو انپیتی است و همکاریهای خود را نیز با آژانس بینالمللی انرژی اتمی ادامه خواهد داد.» او با یادآوری قطعنامه ۲۲۳۱ گفت: «در نظر داشته باشید که قطعنامه ۲۲۳۱ تصریح میکند پس از پایان دوره ۱۰ ساله، باید با ایران همانند هر کشور غیرهستهای دیگر رفتار شود. تا زمانی که این قطعنامه برقرار بود ایران به موجب ضمیمه آن، مجموعهای از تعهدات داوطلبانه و زماندار را پذیرفته بود.» در عین حال، تهران نسبت به فعالسازی مکانیسم ماشه و بازگشت فشارهای یکجانبه هشدار داده و اعلام کرده که این فضا مذاکرات و حتی امکان مذاکره با آمریکا را پیچیده میسازد. جنگ ایران و اسرائیل نیز بهعنوان زمینهای که میتواند مسیر دیپلماسی هستهای را تحتالشعاع قرار دهد، از نگاه مسئولان و ناظران برجسته باقی مانده است.
پیشتر محسن رضایی، فرمانده پیشین سپاه و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، در گفتوگوی ویژه خبری با اشاره به جنگ ایران و اسرائیل گفته بود جمهوری اسلامی در جنگ ۱۲ روزه تنها از «۳۰ درصد امکانات» خود استفاده کرد و برای دستکم دو ماه آمادگی دفاعی داشت. او هشدار داد که طرفهایی در اسرائیل به دنبال انجام حمله مجدد اسرائیل به ایران هستند، اما تأکید کرد که ممکن است تحولات داخلی در اسرائیل مانع از اجرای چنین طرحهایی شود. پیشبینیها و هشدارهای مقامات نظامی تهران مبنی بر اینکه «اگر جنگ دوباره آغاز شود، جمهوری اسلامی با تمام توان پاسخ خواهد داد» سطح هشدارها را در داخل و منطقه بالا برده است.
در فضای بینالمللی نیز اظهارات تحلیلگران و چهرههای رسانهای خارجی بازتاب زیادی داشته است. تاکر کارلسون فاش کرد که «در طول جنگ ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی و ایالات متحده با ایران، افسران اسرائیلی در پنتاگون حضور داشتند؛ افسران صهیونیستی با مداخله در کارها و دستور دادنهای مداوم، کارکنان پنتاگون را خشمگین می کردند.» او در ادامه گفت «چرا باید یک دولت قوی از یک نیروی ضعیفتر دیگر دستور بگیرد؟»
این ادعاهای جنجالی مورد توجه رسانهها قرار گرفته و بحث درباره نفوذ بازیگران خارجی در تصمیمگیریهای نظامی و احتمال برنامهریزی برای حمله مجدد اسرائیل به ایران را تشدید کرده است. جنگ ایران و اسرائیل، با وجود آتشبسهای موقت، همچنان در کانون تحلیلهای امنیتی بینالمللی قرار دارد.
همزمان، رئیسجمهور آمریکا در سفر اخیر خود به ژاپن با اشاره به تقویت ائتلافها و توان دفاعی واشینگتن گفت: «اکنون ما محترمترین کشور جهان هستیم و رسیدن به این نقطه زمان زیادی نبرده است». او درباره ضرورت اقدام قاطع در مقابله با تهدیدات نیز تهدید کرد «هر طور که لازم باشد از کشورمان دفاع خواهیم کرد. از این پس اگر در جنگی شرکت کنیم پیروز آن جنگ خواهیم شد. میدانید که در گذشته وارد کشورهای مختلفی میشدیم و به کشورهایی که نباید واردشان میشدیم آسیب میرساندیم، بنابراین اگر وارد کشوری نشویم بهتر است.»
این مواضع همراه با گزارشهایی درباره هماهنگیهای نظامی میان ایالات متحده و متحدانش، ریسک شعلهور شدن مجدد بحران و احتمال وقوع حملههای تازه — از جمله گمانهزنیها پیرامون حمله مجدد اسرائیل به ایران — را در محافل دیپلماتیک افزایش داده است.
سخنان مقامات رسمی تهران و اظهارات بینالمللی نشان میدهد که فضای فعلی منطقهای شکننده و پر از ابهام است؛ هم پیامهای هشدارآمیز تهران درباره هر گونه تعرض احتمالی آمریکا و اصرار بر حفظ حقوق و تعهدات هستهای کشور و هم ادعاها درباره دخالت خارجی در حوزههای نظامی، همه و همه خطرات تکرار درگیری و احتمال حمله مجدد اسرائیل به ایران را زنده نگه داشتهاند. در این شرایط، ناظران معتقدند تنها راه کاهش خطر، افزایش کانالهای تضمینکننده شفافیت و اجتناب از اقدامات یکجانبه و تحریکآمیز است.
تهران تأکید دارد که حمله مجدد اسرائیل به ایران با پاسخی قاطع و همهجانبه مواجه خواهد شد. مقامات نظامی و دیپلماتیک جمهوری اسلامی بر این باورند که تداوم اقدامات تحریکآمیز تلآویو نه تنها امنیت منطقه بلکه ثبات اقتصاد جهانی را نیز تهدید میکند. تحلیلگران غربی نیز هشدار دادهاند که هر اشتباه محاسباتی از سوی دو طرف میتواند به بحرانی تبدیل شود که کنترل آن از دست قدرتهای جهانی خارج گردد.
با وجود این فضای پرتنش، برخی ناظران معتقدند هنوز فرصت بازگشت به گفتوگو میان ایران و آمریکا وجود دارد. اما تجربه جنگ ایران و اسرائیل نشان داده که در غیاب تضمینهای امنیتی، آتشبسهای موقت نمیتواند مانع از درگیریهای جدید شود. در نهایت، آینده منطقه به تصمیمات سیاسی و میزان تمایل طرفها برای مهار بحران بستگی دارد.
منبع: مستقل آنلاین