سوغات دیپلماتیک رئیس جمهور از شانگهای چه بود!

به گزارش ایران اکونومیست؛ این گردهمایی، که با حضور رهبران بیش از ۲۰ کشور، از جمله چین، روسیه و هند برگزار شد، بستری فراهم کرد تا ایران در میانه طوفان فشارهای جهانی، صدای خود را رساتر کند و جایگاهش را در عرصه بین‌المللی تثبیت نماید. پزشکیان در حاشیه این اجلاس، گفت‌وگوهایی صریح و هدفمند با شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، و نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند انجام داد.

این دیدارها، که بر تقویت پیوندهای اقتصادی، سیاسی و امنیتی تمرکز داشت، نشان‌دهنده اراده ایران برای به‌کارگیری ظرفیت‌های دیپلماتیک این سازمان در راستای منافع ملی بود.

یکی از نقاط عطف این اجلاس، محکومیت یکپارچه حملات نظامی آمریکا و اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران در ژوئن ۲۰۲۵ بود. سران کشورهای عضو، در بیانیه‌ای که روز دوشنبه ۱۰ شهریور منتشر شد، این حملات را نقض آشکار منشور سازمان ملل و تهدیدی علیه حاکمیت ایران و صلح جهانی دانستند.

این موضع‌گیری، که به مثابه سپری سیاسی در برابر فشارهای غرب عمل کرد، یک دستاورد دیپلماتیک درخشان برای دولت چهاردهم پزشکیان بود.

این حمایت جمعی نشان داد که ایران می‌تواند از سازمان‌های چندجانبه به‌عنوان اهرمی برای کاهش انزوای جهانی و تقویت جایگاه خود بهره ببرد، به‌ویژه در زمانی که تحریم‌ها و تنش‌های منطقه‌ای عرصه را بر تهران تنگ کرده‌اند.

دیدارهای دوجانبه پزشکیان نیز از اهمیتی راهبردی برخوردار بود. در گفت‌وگو با شی جین‌پینگ، او بر لزوم تسریع در اجرای سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین تأکید کرد، سندی که می‌تواند به مثابه پلی برای گسترش همکاری‌ها در حوزه‌های انرژی، زیرساخت و تجارت عمل کند.

چین، به‌عنوان بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران و یکی از پنج قدرت شورای امنیت، وزنه‌ای تعیین‌کننده در حمایت از تهران در برابر تحریم‌ها و مذاکرات هسته‌ای دارد.

در دیدار با پوتین، محور گفت‌وگوها بر برنامه هسته‌ای ایران، همکاری‌های نظامی و گسترش مبادلات اقتصادی متمرکز بود. روسیه، به‌عنوان شریکی دیرپا، بار دیگر تعهد خود به پشتیبانی از ایران در برابر تلاش‌های غرب برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه را اعلام کرد. گفت‌وگو با مودی نیز فرصتی بود تا ایران روابط خود با هند را، به‌ویژه در زمینه توسعه بندر چابهار و تجارت دوجانبه، عمق بخشد.

هند، با وجود روابط نزدیک با غرب، می‌تواند نقشی کلیدی در ایجاد تعادل در دیپلماسی ایران ایفا کند، هرچند عدم همراهی صریح این کشور با محکومیت حملات به ایران، پیچیدگی‌های روابط با دهلی‌نو را آشکار ساخت.
سازمان همکاری شانگهای، که ایران از سال ۱۴۰۰ به عضویت دائم آن درآمده، با جمعیتی بیش از ۲.۵ میلیارد نفر و سهمی نزدیک به ۴۰ درصد از اقتصاد جهانی، فرصتی طلایی برای ایران فراهم می‌کند تا از سایه انزوای بین‌المللی خارج شود.

پزشکیان در این اجلاس، با تأکید بر لزوم همکاری‌های اقتصادی و صلح‌سازی، ابتکاری نوآورانه با عنوان «تسویه‌حساب‌های ویژه شانگهای» پیشنهاد داد.

این طرح، که بر کاهش وابستگی به دلار، استفاده از ارزهای دیجیتال بانک‌های مرکزی و ایجاد صندوق سوآپ ارزی متمرکز است، می‌تواند اثرات تحریم‌های غرب را کم‌رنگ کند. این پیشنهاد، که ریشه در نیازهای واقعی اقتصاد ایران دارد، نشان‌دهنده نگاهی آینده‌نگر از سوی دولت پزشکیان برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های شرق است.

با این حال، رهایی ایران از انزوای جهانی تنها با تکیه بر شرق ممکن نیست. اقتصاد ایران زیر فشار تحریم‌های فزاینده، تهدید مکانیسم ماشه توسط اروپا و تنش‌های منطقه‌ای قرار دارد. تقویت پیوند با چین و روسیه، به‌عنوان حامیانی قدرتمند، می‌تواند سپری در برابر این فشارها باشد، اما بدون گفت‌وگوی سازنده با غرب، این استراتژی ناتمام می‌ماند.

تاریخ نشان داده که وابستگی یک‌جانبه به هر بلوک، چه شرق و چه غرب، می‌تواند ایران را در برابر مخاطرات جدیدی آسیب‌پذیر کند. اختلافات میان اعضای شانگهای، مانند تفاوت دیدگاه هند با چین و روسیه، محدودیت‌های این سازمان در ایجاد یک جبهه واحد را نشان می‌دهد. از این‌رو، ایران باید دیپلماسی‌ای هوشمندانه را پی بگیرد که ضمن حفظ روابط مستحکم با شرق، درهای گفت‌وگو با غرب را برای حل مسائل هسته‌ای و رفع تحریم‌ها باز نگه دارد.

حضور پویا و هدفمند پزشکیان در اجلاس شانگهای و جلب حمایت سران این سازمان، گامی بلند در نمایش توان دیپلماتیک دولت بود. این اجلاس نشان داد که ایران می‌تواند از ظرفیت‌های چندجانبه برای کاستن از فشارهای جهانی بهره جوید. اما برای رهایی کامل از انزوا، ایران نیازمند دیپلماسی‌ای است که شرق و غرب را در توازنی هوشمندانه پیوند دهد.

تقویت همکاری‌های اقتصادی با چین و روسیه، در کنار مذاکراتی هدفمند با غرب، می‌تواند افق‌هایی نو برای توسعه و ثبات ایران بگشاید. موفقیت دیپلماتیک در شانگهای، اگر با پیگیری‌های پیوسته و سیاست‌گذاری متعادل همراه شود، می‌تواند به‌عنوان نقطه عطفی برای دولت چهاردهم در مسیر ارتقای جایگاه ایران در نظام جهانی ثبت شود.

منبع: آرمان امروز