اختراع پاک‌کنی که می‌تواند خاطرات تلخ از مغزتان را حذف کند

به گزارش ایران اکونومیست؛ خبر خوش اینکه به‌تازگی محققان ژاپنی با پژوهش‌های مختلف به روش‌هایی علمی دست پیدا کرده‌اند که در حال محقق‌کردن این رویا و درمان بسیاری از اختلالات روانی است.

خاطرات چطور ثبت می‌شود؟

بخشی در مغز وجود دارد به نام «آمیگدالا» که نقش اساسی در پردازش ترس و احساسات ایفا می‌کند. وقتی اتفاقی ترسناک رخ می‌دهد، این بخش مانند یک‌هشداردهنده، خاطره را به شکلی پررنگ در ذهن ذخیره می‌کند. همین فرایند باعث می‌شود برخی افراد پس از تجربه یک‌رویداد تلخ، مثل تصادف، جدایی یا جنگ دچار اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) شوند؛ یعنی ذهن‌شان بارها آن صحنه‌ها را زنده و زندگی روزمره را مختل کند. ژاپنی‌ها برای غلبه بر این مشکل دست‌به‌کار شدند تا خاطرات منفی را در سطح سلول‌های عصبی بازنویسی یا خاموش کنند.

کنترل اعصاب با نور

دانشمندان ژاپنی در مسیر تلاش برای ازبین‌بردن خاطرات تلخ موفق شده‌اند با روش‌های نوین، خاطرات منفی و ترسناک را در حیوانات آزمایشگاهی تضعیف یا حتی پاک کنند. آنها با استفاده از تکنیک‌های پیشرفته مانند «اپتوژنتیک» (کنترل سلول‌های عصبی با نور) توانسته‌اند مسیرهای عصبی مربوط به خاطرات ترسناک را هدف بگیرند و آنها را دستکاری کنند. نتیجه این کار کاهش چشمگیر شدت یادآوری خاطرات ناخوشایند بوده است.

آیا همه خاطرات پاک می‌شود؟

اما مانند هر پیشرفت علمی بزرگ، این دستاورد هم پرسش‌های جدی به همراه دارد. از منظر اخلاقی آیا درست است که بخشی از حافظه یک انسان را پاک کنیم؟ حافظه ما تنها مجموعه‌ای از خاطرات خوش نیست؛ حتی تلخی‌ها هم بخشی از هویت و رشد ما را شکل داده‌اند. دوم، مسئله ایمنی است: اگر خاطره‌ای حذف شود، چه تأثیری بر سایر بخش‌های ذهن می‌گذارد؟ آیا پاک‌کردن یک خاطره ناخواسته باعث تغییرات غیرمنتظره در شخصیت یا توانایی یادگیری فرد می‌شود؟

بررسی دقیق‌تر

پژوهشگران تأکید می‌کنند که هنوز راه درازی تا کاربرد انسانی این روش‌ها باقی مانده است. فعلاً آزمایش‌ها روی حیوانات انجام شده و مراحل انسانی نیازمند بررسی‌های دقیق‌تر، قوانین سختگیرانه و آزمایش‌های بالینی گسترده است. بااین‌حال نمی‌توان انکار کرد که ما وارد عصری تازه از علم عصب‌شناسی شده‌ایم، عصری که در آن انسان برای نخستین‌بار می‌تواند نه‌تنها آینده بلکه گذشته خود را هم بازنویسی کند.

شاید روزی برسد که مراجعه به پزشک برای پاک‌کردن یک‌خاطره تلخ همان‌قدر عادی باشد که امروز برای کشیدن دندان به دندانپزشک می‌رویم. آینده‌ای که دانشمندان ژاپنی نوید می‌دهند می‌تواند مرز میان «به‌خاطرآوردن» و «فراموش‌کردن» را دگرگون کند. شاید آن روز ما با ذهنی سبک‌تر، آزادتر و رها از سایه‌های گذشته، زندگی را از نو تجربه کنیم.