مرداد؛ همنشینی ماه و سیارات را به نظاره بنشینید

مسعود عتیقی در گفت و گو با ایران اکونومیست اظهار داشت: اکنون و در اولین روز این ماه میانی فصل تابستان و در آستانه بیست و پنجمین سال فعالیت انجمن نجوم آماتوری ایران قرار داریم؛ شروع تلاشهایی که باعث ایجاد یک جو رقابتی برای انجام فعالیت‌های متنوع نجومی در کشور شد و اخبار رویدادهای آسمان در فهرست پربازدیدترین خبرها در خبرگزاری‌ها، رسانه‌های دیداری، شنیداری و نوشتاری قرار گرفت و در فضای مجازی نیز بسیار به آن پرداخته شد.

وی بیان داشت: رونمایی از تمبرهای سال جهانی ستاره‌شناسی در سال ۱۳۸۸ و همزمان با این مناسبت بین‌المللی، پیشنهاد روزی به عنوان روز ملی نجوم در ابتدای دهه ۹۰ خورشیدی که خوشبختانه طی سالیان اخیر مورد تصویب نیز قرار گرفته، از جمله فعالیتهای این مجموعه است.

رئیس انجمن نجوم آماتوری ایران ادامه داد: علاوه بر این، رونمایی از طرح تمنا (تجهیز مراکز نجومی ایران) به عنوان طرحی برای تجهیز مراکز و گروه های نجومی کمتر برخوردار در سال جاری؛ گام‌های مهمی هستند که طی سه دهه اخیر به همت این انجمن انجام شده است.

عتیقی گفت: انتشار اخبار نجومی داخلی و بین‌المللی، پاسخگویی به سوالات علمی علاقه‌مندان، انتخاب و گرامیداشت گروه و آماتور نمونه نجوم کشور از تهران و استان‌های مختلف، نکوداشت اساتید دانشگاهی که به پیشرفت نجوم آماتوری کمک‌های شایانی تا کنون کرده‌اند و از جمله معرفی پدر نجوم آماتوری کشور، برگزاری دوره‌های آموزشی متنوع، اجرای شب‌های رصدی در نقاط مختلف کشور و انجام شامگاه‌های رصدی در مناسبت‌های متعدد؛ از دیگر فعالیت‌های این انجمن به شمار می‌رود که در کنار سایر فعالیت‌های انجام شده، به الگویی برای برخی از مراکز نجومی تبدیل شده است.

وی در تشریح مهمترین رویدادهای نجومی مردادماه امسال اظهار داشت: ۱۲ تا ۱۴ امردادماه جاری شاهد رخدادی هستیم که گاها در تلفیق با خرافه و به صورت اخبار زرد در فضای مجازی شاهد هستیم و آن قرار گرفتن کره ماه در زمینه صورت فلکی کژدم (عقرب) است که در نجوم قدیمه به آن "قمر در عقرب" می‌گفتند.

رئیس انجمن نجوم آماتوری ایران یادآور شد: عده‌ای اتفاقات ناگواری را به اشتباه برای این رویداد متصور شده‌اند و این در حالی است که ماه، همسایه زمین و به طور میانگین ۳۸۵ هزار کیلومتر با زمین فاصله دارد.

عتیقی ادامه داد: به عنوان مثال ستاره مشهور دل کژدم (قلب العقرب) فاصله‌اش حدود ۶۰۰ سال نوری است که هر سال نوری نزدیک به ۱۰ تریلیون کیلومتر است! بنابراین این رخداد صرفا قرارگیری ماه در زمینه یک صورت فلکی با ستارگان بسیار دوردست است و نمی‌تواند عامل اتفاقات بد و یا خوب بر روی کره زمین باشد.

وی تاکید کرد: متاسفانه گاهی با آب و تاب در برخی فضاهای مجازی به این موضوع پرداخته می‌شود؛ در حالی که این رویداد، صرفا یک جلوه نجومی است.

رئیس انجمن نجوم آماتوری ایران اضافه کرد: به دنبال اتفاقی که اشاره شد در شبانگاه یکشنبه ۱۲ امرداد، قبل از نیمه شب و غروب ماه در افق جنوب غرب آسمان؛ علاقه‌مندان شاهد همنشینی ماه با ستاره دل کژدم هستند.

عتیقی اظهار داشت: چهارشنبه ۱۵ امرداد کمترین فاصله سیاره حلقه بر گردن کیوان با سیاره نپتون است که جدایی این دو جرم بیش از یک درجه و سیاره کیوان از جنوب نپتون عبور می‌کند و کیوان با قدر روشنایی ۰/۶ قابل مشاهده با چشم غیرمسلح می‌باشد، اما سیاره نپتون ۷/۸ دهم در صورت فلکی ماهی (حوت) دیده خواهد شد.

وی با اشاره به اینکه این اجرام پیش از ساعت ۲۱ و ۳۰ دقیقه این تاریخ از افق شرق طلوع می‌کند، یادآورشد: برای مشاهده نپتون استفاده از یک تلسکوپ کوچک آماتوری کافی است.

به گفته رئیس انجمن نجوم آماتوری ایران، بامداد روز سه شنبه ۲۱ امرداد، زمان همنشینی سیارات برجیس و ناهید با جدایی کمتر از یک درجه است و سیاره ناهید با قدر منفی ۴ و برجیس با قدر منفی ۱/۹ در صورت فلکی دوپیکر قبل از ساعت ۳ بامداد از افق شمال شرق طلوع می‌کند.

عتیقی در ادامه تشریح رویدادهای مردادماه جاری عنوان کرد: شامگاه سه شنبه ۲۱ امرداد زمان همنشینی ماه و سیاره کیوان است که این دو جرم با جدایی حدود ۴ درجه نسبت به یکدیگر قرار می‌گیرند و ماه و کیوان بعد از ساعت ۲۱ در صورت فلکی ماهی طلوع می‌کنند.

وی یکی از مشهورترین بارش‌های شهابی سالانه را بارش شهابی پِرساووشی عنوان و تاکید کرد که برخی به صورت غلط مصطلح با حذف حرف (پ) در زبان فارسی آن را بَرساووشی می‌نامند.

رئیس انجمن نجوم آماتوری ایران ادامه داد: این بارش که از نظر آذرگویها (Fireball) و تنوع رنگ شهاب‌ها شاخص است، ۲۲ امرداد امسال به اوج می‌رسد و در حالی که ZHR این بارش بین ۶۰ تا ۱۰۰ شهاب است، متاسفانه نور کوژماه کاهنده در طول شب، مزاحم رصد اکثر شهاب‌های این بارش خواهد بود.

عتیقی دنباله‌دار سوئیفت تاتل/۱۰۹p را عامل این بارش دانست و در ادامه با اشاره به رویداد روز شنبه ۲۵ امرداد گفت: در این روز رصدگران آسمان شاهد همنشینی کره ماه با خوشه زیبای پروین (M۴۵) در صورت فلکی گاو با جدایی کمتر از یک درجه خواهند بود.

وی بیان داشت: اما سه‌شنبه ۲۸ امرداد دوستداران آسمان، دومین کشیدگی غربی سیاره تیر را در سال جاری به نظاره خواهند نشست که در بامداد این تاریخ و پیش از طلوع مهر تابان، سیاره تیزپای منظومه خورشیدی یعنی سیاره تیر (عُطارد) به بیشترین کشیدگی نسبت به خورشید می‌رسد.

رئیس انجمن نجوم آماتوری ایران یادآورشد: جدایی زاویه‌ای این سیاره نسبت به خورشید در بامداد این روز ۱۸/۶ درجه است و با وجود ارتفاع کم سیاره از افق شرقی و نور ضعیف آن، این زمان بهترین فرصت برای یافتن و رصد سیاره تیر است.

به گفته عتیقی ۳۵ دقیقه بامداد چهارشنبه ۲۹ امرداد زمان همنشینی مه و مشتری است و این اجرام با جدایی ۴ درجه و ۴۶ دقیقه در صورت فلکی دوپیکر، کنار یکدیگر قابل مشاهده هستند و سیاره برجیس با قدر ۲- به همراه هلال ماه، حدود ساعت دو و نیم بامداد این تاریخ، از افق شمال شرق طلوع می‌کند.

وی به این مطلب هم اشاره کرد که همنشینی ماه و سیاره ناهید نیز در همین بامداد قابل مشاهده بوده و هلال ماه بالاتر از ملکه آسمان سیاره ناهید در آسمان دیده می‌شود.

رئیس انجمن نجوم آماتوری ایران لحظه همنشینی ماه و سیاره تیر را رویداد نجومی ۳۰ امرداد برشمرد و گفت: این سیاره با قدر ۰/۵ - ، پایین تر از هلال باریک ماه در صورت فلکی خرچنگ (سرطان) قرار دارد.