۲۸ تير ۱۴۰۴ - ۱۸:۴۲
فراخوانی به پاسخگویی و احیای نظم حقوقی بین‌المللی
در حالی‌که جمهوری اسلامی ایران هدف مستقیم حملات غیرقانونی رژیم اسرائیل و ایالات متحده قرار گرفت، قربانی اصلی این تجاوزات، نظم حقوقی بین‌المللی، حاکمیت قانون، و رژیم جهانی عدم اشاعه است.
اجازه دهید صحنه را ترسیم کنیم: جمهوری اسلامی ایران در حال مذاکرات غیرمستقیم با ایالات متحده است—گفت‌وگوهایی که با حسن نیت و برای رفع نگرانی‌های بین‌المللی آغاز شده است. با این حال، تنها یک روز پیش از نشست برنامه‌ریزی‌شده در عمان، در ساعات اولیه بامداد روز سیزدهم ژوئن ۲۰۲۵، رژیم اسرائیل—به رهبری نخست‌وزیری که تحت حکم جلب دیوان کیفری بین‌المللی است—حمله‌ای مسلحانه، گسترده و بی‌دلیل علیه جمهوری اسلامی ایران آغاز کرد. این خیانت آشکار به دیپلماسی، اتفاقی تصادفی نبود، بلکه تلاشی حساب‌شده و عمدی برای تخریب مسیر گفت‌وگو و تشدید تنش‌های منطقه‌ای تلقی می‌شود. طرح آشکار آنها برای «تغییر رژیم»، به‌روشنی گویای سیاست نظام‌مند آنها در بی‌ثبات‌سازی و مداخله غیرقانونی است.
این اقدام تجاوزکارانه، نقض صریح منشور ملل متحد و اصول بنیادین متعدد حقوق بین‌الملل به‌شمار می‌رود؛ نقضی چنان فاحش که حتی غیرمتخصصان نیز آن را به‌عنوان مصداق جدی از تجاوز تشخیص می‌دهند.
علی‌رغم اظهارات نمایشی مبنی بر اینکه «هدف ما مردم ایران نیستند»، واقعیت دهشتناک دوازده روز پس از آن، پرده از کارزار سازمان‌یافته‌ای از ارعاب غیرنظامیان برداشت. این حملات عامدانه، جمعیت‌های متراکم غیرنظامی را هدف قرار داد و به جان باختن صدها نفر از جمله زنان، کودکان، دانشمندان، فرماندهان ارشد نظامی و خانواده‌های آنان در منازل و در حال استراحت انجامید و هزاران نفر دیگر را مجروح ساخت. حمله به غیرنظامیان و زیرساخت‌های غیرنظامی از جمله بیمارستان‌ها، مناطق مسکونی، مراکز رسانه‌ای و تأسیسات حیاتی انرژی، نه تنها از منظر اخلاقی محکوم است بلکه نقض روشن حقوق بین‌الملل بشردوستانه و مصداق جنایت جنگی است.
ایران نه تنها هیچ «تهدید قریب‌الوقوعی» نبود، بلکه در حالی‌که رئیس‌جمهور پیشین ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ به‌طور یک‌جانبه از برجام خارج شد، همچنان با حسن نیت بر سر میز مذاکره حضور داشت.
الف. حق مشروع ایران در دفاع از خود
ایران در پاسخ به این تجاوزات، از حق ذاتی خود در دفاع مشروع، مطابق ماده ۵۱ منشور ملل متحد، بهره گرفت و واکنشی متناسب نشان داد. در مقابل، ادعای رژیم اسرائیل مبنی بر «دفاع پیش‌دستانه» هیچ‌گونه جایگاه حقوقی در حقوق بین‌الملل ندارد و جامعه بین‌المللی نیز به‌طور گسترده آن را رد کرده است. اقدامات این رژیم، به‌وضوح مصداق جنایت تجاوز است—نقضی جدی از منشور ملل متحد و قطعنامه‌های مجمع عمومی.
ایران نه تنها هیچ «تهدید قریب‌الوقوعی» نبود، بلکه در حالی‌که رئیس‌جمهور پیشین ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ به‌طور یک‌جانبه از برجام خارج شد، همچنان با حسن نیت بر سر میز مذاکره حضور داشت.
ب. نقض حقوق بشردوستانه بین‌المللی و هنجارهای هسته‌ای
در حالی‌که بیش از ۹۰ درصد قربانیان، غیرنظامیان بی‌گناه از جمله بیش از ۴۵ کودک و ۱۳۲ زن بودند، مراکز درمانی، کادر درمان، خبرنگاران، مراکز بازداشت، و زیرساخت‌های حیاتی غیرنظامی نیز عمداً هدف قرار گرفتند. این اقدامات، نقض‌های فاحش حقوق بین‌الملل بشردوستانه محسوب می‌شوند و جنایت جنگی به‌شمار می‌روند. این کارزار ارعاب، تنها به حملات هوایی محدود نماند و شامل ترورهای هدفمند فرماندهان ارشد نظامی و دانشمندان ایرانی و همچنین اقدامات دیگر برای ایجاد رعب عمومی—نظیر آتش زدن مزارع و خرابکاری در منابع حیاتی—نیز بود.
اکنون زندگی در شرایطی را تصور کنید که تأسیسات هسته‌ای کشور شما که تحت پادمان‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دارد، به‌طور مداوم هدف حملات قرار گیرد. حملات مستمر رژیم اسرائیل به این تأسیسات، به‌ویژه هنگامی‌که با بمباران شدید سه مرکز هسته‌ای اصلی توسط ایالات متحده همراه شد، نقض آشکار قواعد تثبیت‌شده حقوق بین‌الملل است.
برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران کاملاً شفاف بوده و منطبق با معاهده NPT و موافقت‌نامه‌های مرتبط است؛ در حالی‌که رژیم اسرائیل، به‌عنوان یک بازیگر هسته‌ای، همواره از پیوستن به معاهدات کلیدی خلع سلاح و پذیرش نظارت بین‌المللی سر باز زده است. حمله از سوی یک کشور دارای سلاح هسته‌ای به کشوری فاقد سلاح هسته‌ای که عضو NPT است، ضربه‌ای جدی به رژیم جهانی عدم اشاعه وارد می‌آورد.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، بیش از هر کشور دیگری از تأسیسات ایران بازرسی کرده و ۱۴ درصد از کل بودجه پادمان‌های آژانس به این منظور اختصاص یافته است. با وجود این سطح بی‌سابقه از نظارت‌های تفتیش‌گرایانه، هرگز حتی نشانه‌ای مبنی بر انحراف برنامه هسته‌ای ایران از اهداف صرفاً صلح‌آمیز و غیرنظامی یافت نشده است. ایران بارها و بر مبنای اصول حقوقی، راهبردی و اخلاقی اعلام کرده که نه به‌دنبال سلاح هسته‌ای است و نه در آینده چنین راهی را در پیش خواهد گرفت، بلکه توسعه هسته‌ای را در چارچوب حقوق بین‌الملل به‌طور صلح‌آمیز ادامه خواهد داد.
ایالات متحده و رژیم اسرائیل مسئولیت کامل تبعات این اعمال تجاوزکارانه را بر عهده دارند—اقداماتی که نقض آشکار تعهدات بین‌المللی گوناگون است، از جمله قطعنامه ۵۳۳ کنفرانس عمومی آژانس، ماده ۵۶ پروتکل الحاقی به کنوانسیون‌های ژنو، قطعنامه ۴۸۷ شورای امنیت (۱۹۸۱) و بند ۴ ماده ۲ منشور ملل متحد.
آیا می‌دانستید که جمهوری اسلامی ایران نخستین کشوری بود که در سال ۱۹۷۴ پیشنهاد تأسیس منطقه عاری از سلاح هسته‌ای در خاورمیانه را ارائه داد؟ از آن زمان تاکنون، ایران همواره از این ابتکار دفاع کرده و بر آن پای فشرده است؛ با این حال، این پیشنهاد صرفاً با مخالفت مداوم و معنادار رژیم اسرائیل، با حمایت بی‌قید و شرط ایالات متحده، مواجه شده است. این عدم توازن، امنیت منطقه‌ای و جهانی را تهدید می‌کند و بنیان‌های حاکمیت قانون را تضعیف می‌سازد.
ج. مسئولیت جامعه بین‌المللی
این تجاوز جدی، مستلزم اقدام جمعی و فوری جامعه بین‌المللی است. دول ثالث بر اساس حقوق بین‌الملل، تعهدی غیرقابل انکار دارند که نه تنها اقدامات غیرقانونی رژیم اسرائیل را به‌رسمیت نشناسند، بلکه از یاری‌رسانی به آن نیز خودداری کنند. بی‌تفاوتی برخی کشورها در قبال این تجاوزات یا ناتوانی آنان در اعمال فشار، خطر نهادینه‌سازی خشونت و فروپاشی نظم حقوقی بین‌المللی را به همراه دارد.
دریغ آن‌که، سکوت و انفعال مکرر شورای امنیت سازمان ملل متحد در برابر این تخلفات، صلح و امنیت جهانی را در معرض تهدید قرار داده و اعتبار نهادهای بین‌المللی را خدشه‌دار ساخته است.
پشت نقاب نگرانی‌های نادرست، بی‌پایه و ساختگی درباره عدم اشاعه که توسط رژیم اسرائیل مطرح و از سوی حامیان آن تکرار می‌شود، دستورکاری ژرف‌تر نهفته است؛دستورکاری که در پی سلطه‌طلبی یک قدرت مهارناشده، بی‌اعتنا به ثبات منطقه‌ای و بین‌المللی و اصول حاکمیت قانون است.
د. در جستجوی عدالت و عزم خلل‌ناپذیر ایران
در حالی‌که ایران هدف مستقیم این تجاوزات است، قربانی نهایی، نظم حقوقی بین‌المللی، حاکمیت قانون و رژیم جهانی عدم اشاعه است. جمهوری اسلامی ایران از دبیرکل سازمان ملل متحد و شورای امنیت خواسته است که رژیم اسرائیل و ایالات متحده را به‌عنوان آغازگران این تجاوز به‌رسمیت شناخته، مسئولیت کامل آن از جمله جبران خسارات و پرداخت غرامت را بر عهده آنان گذارند و اقدامات قاطع برای توقف حملات بیشتر و بازگرداندن صلح اتخاذ کنند.
ایران هرگز از حق خود برای توسعه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای چشم‌پوشی نخواهد کرد—حقی که بر پایه حقوق بین‌الملل به رسمیت شناخته شده است. اگرچه ممکن است بتوان تأسیسات را بمباران کرد، اما هیچ نیرویی نمی‌تواند دانش و فناوری را بمباران کند. دانش هسته‌ای ایران کاملاً بومی، برآمده از ظرفیت داخلی، و به‌رغم شدیدترین تحریم‌ها به دست آمده است. این پیشرفت علمی، عزم ملی و استقلال راهبردی، واقعیت‌هایی برگشت‌ناپذیرند.
جمهوری اسلامی ایران هرگز به‌دنبال تسلیحات هسته‌ای نبوده و نخواهد بود. اتهامات مکرر مبنی بر خلاف آن، چیزی جز بهانه‌ای برای توجیه اقدامات غیرقانونی و نقض آشکار حقوق بین‌الملل نیستند. پشت نقاب نگرانی‌های نادرست، بی‌پایه و ساختگی درباره عدم اشاعه که توسط رژیم اسرائیل مطرح و از سوی حامیان آن تکرار می‌شود، دستورکاری ژرف‌تر نهفته است؛دستورکاری که در پی سلطه‌طلبی یک قدرت مهارناشده، بی‌اعتنا به ثبات منطقه‌ای و بین‌المللی و اصول حاکمیت قانون است. اما این خیال، چیزی جز توهمی محکوم به شکست نیست.
*سفیر جمهوری اسلامی ایران در هلسینکی
منبع: خبرگزاری ایرنا
گزارش خطا
آخرین اخبار