۲۴ تير ۱۴۰۴ - ۱۳:۴۱
دانشگاه و صنعت چگونه می‌توانند هم‌مسیر شوند؟
در کنگره «همکاری‌های دولت، دانشگاه و صنعت برای توسعه ملی»، با اشاره به کمبود ارتباط موثر و ماموریت‌گرایی در نظام آموزش عالی کشور تأکید شد که نبود تعامل واقعی میان دانشگاه‌ها و صنایع باعث شده ظرفیت‌های علمی به درستی به کار گرفته نشود و ضرورت ایجاد رابطه‌ای مبتنی بر نیاز و همکاری متقابل بیش از پیش احساس شود.
روز سه‌شنبه ۲۴ تیرماه ۱۴۰۴ «کنگره سراسری همکاری‌های دولت، دانشگاه و صنعت برای توسعه ملی» برگزار شد. این کنگره که با هدف بررسی و تبیین نقش دولت، دانشگاه‌ها و بخش خصوصی در تقویت تعاملات میان‌سازمانی، دستیابی به سازوکارهای مؤثر و تعیین استراتژی‌های کارآمد برای تحقق این هدف شکل گرفته است، هرساله به همت جمعیت ایرانی پیشبرد ارتباط صنعت و دانشگاه و با همکاری یکی از دانشگاه‌ها یا پژوهشگاه‌های کشور برگزار می‌شود. امسال این رویداد علمی در پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی برگزار شد.
در این نشست‌ها به بررسی موضوعات مهمی همچون نقش آموزش عالی در مسئولیت اجتماعی، موانع و ساختارهای همکاری میان دولت، دانشگاه و صنعت و همچنین فرصت‌ها و چالش‌های این همکاری‌ها در برنامه هفتم پیشرفت می‌پردازند.
غیاثی ندوشن: ارتباط صنعت و دانشگاه نیازمند «دوستی» و «رفاقت» است
«سعید غیاثی ندوشن» رئیس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی در سخنرانی خود در هفتمین کنگره سراسری همکاری‌های دولت، دانشگاه و صنعت برای توسعه ملی به چالش‌های عمده در ارتباط میان دانشگاه، صنعت و دولت اشاره کرد.
غیاثی ندوشن با تأکید بر وجود دانش مناسبی در این زمینه گفت: علیرغم تولید دانش، هنوز با مسائل کلیدی و چالش‌هایی در این عرصه مواجهه هستیم که ریشه آن به ساختار نظام آموزش عالی کشور بازمی‌گردد.
وی نادیده گرفتن «ماموریت‌گرایی» در نظام آموزش عالی را از عوامل اصلی این مشکل دانست و افزود: در دنیا دانشگاه‌ها تکلیف خود را به روشنی مشخص کرده‌اند اما در ایران این موضوع مغفول مانده است.
رئیس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی با اشاره به تجارب بین‌المللی اظهار داشت: در کشورهای پیشرفته، دانشگاه‌ها و کالج‌ها بر اساس زیست‌بوم و نیازهای منطقه‌ای طراحی شده‌اند. مثلاً دانشگاه بزرگ شرکت تویوتا در ژاپن تنها فارغ‌التحصیلان خود را به استخدام می‌پذیرد و این نشان‌دهنده وضوح نقش دانشگاه‌ها در صنعت است.
غیاثی ندوشن: دانشگاه‌های کشور اعم از دانشگاه‌های دولتی و غیر دولتی و حتی علمی کاربردی عمدتاً مسیر مشابهی را در پیش گرفته‌اند. این وضعیت باعث شده تا پروژه‌ها و پژوهش‌ها به موضوعاتی مشابه بپردازند و به نیازهای متنوع محلی توجه کافی نشود.
او در ادامه انتقاد کرد که دانشگاه‌های کشور اعم از دانشگاه‌های دولتی و غیر دولتی و حتی علمی کاربردی عمدتاً مسیر مشابهی را در پیش گرفته‌اند و گفت: این وضعیت باعث شده تا پروژه‌ها و پژوهش‌ها به موضوعاتی مشابه بپردازند و به نیازهای متنوع محلی توجه کافی نشود.
غیاثی ندوشن ارتباط بین صنعت و دانشگاه را نیازمند «دوستی» و «رفاقت» دانست و توضیح داد: دوستی زمانی شکل می‌گیرد که یک احساس نیاز متقابل وجود داشته باشد اما دانشگاه‌های ما به دلیل وابستگی مالی به بودجه دولتی احساس نیازی به صنعت ندارند و در طرف مقابل صنعت هم بیشتر تفکر واردات دارد و به همکاری با دانشگاه‌ها رغبت نشان نمی‌دهد.
وی با اشاره به تلاش‌های انجام شده در سال‌های اخیر گفت: شکل‌گیری مراکز رشد، پارک‌های فناوری و شتاب‌دهنده‌ها، حرکت مثبتی بوده اما هنوز فراگیر نیست و باید گسترده‌تر پیگیری شود.
رئیس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی به نقش مهم علوم انسانی در رفع چالش‌های کشور نیز پرداخت و بیان کرد: علوم انسانی باید فراتر از فضای آکادمیک دیده شود و در حل مسائل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور نقشی کلیدی ایفا کند.
او بر اهمیت فراهم کردن زمینه برای کارورزی دانشجویان در بخش صنعت تأکید کرد و گفت: دانشجویان باید فرصت تجربه‌اندوزی در محیط‌های صنعتی را داشته باشند تا با چالش‌های واقعی آشنا شوند و مهارت‌های کاربردی کسب کنند.
امرایی: ضعف همکاری دانشگاه و صنعت مانع بهره‌برداری کامل از ظرفیت‌های دانش‌بنیان است
«تورج امرایی» معاون توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی خواجه نصیر به بررسی وضعیت زیست‌بوم شرکت‌های دانش‌بنیان در کشور پرداخت و اطلاعات مهمی را درباره عملکرد و چالش‌های این شرکت‌ها ارائه داد.
امرایی گفت: در حال حاضر در ایران حدود ۱۳۰۰ شرکت دانش‌بنیان فعال وجود دارد که در ۹ حوزه مختلف فناوری فعالیت می‌کنند و ادامه داد: مهم‌ترین این حوزه‌ها شامل برق و الکترونیک، ماشین‌آلات، فناوری اطلاعات و ارتباطات، پزشکی، و شیمی است. شرکت‌های دانش‌بنیان را می‌توان به سه دسته فناور، نوآور و نوپا تقسیم کرد. شرکت‌های فناور که سهم آنها حدود ۱۰ درصد است از نظر درآمد و نفوذ دانش‌بنیان در رده اول قرار دارند. در عین حال شرکت‌های نوآور و نوپا سهم بزرگ‌تری در تعداد شرکت‌ها دارند ولی از نظر درآمد کمتر هستند.
معاون توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با اشاره به عملکرد مالی این شرکت‌ها گفت: در سال ۱۴۰۲ فروش کل محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان به حدود ۱۲۷۰ همت رسید که از این میزان سهم محصولات دانش‌بنیان ۲۷۰ همت بوده است. همچنین صادرات شرکت‌های دانش‌بنیان در همین سال حدود ۲.۳ میلیارد دلار بوده که از این رقم ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیون دلار مربوط به صادرات محصولات دانش‌بنیان است.
امرایی: با وجود ظرفیت‌های قانونی فراوان سهم دانشگاه‌ها در استفاده از اعتبارات تحقیق و توسعه بسیار پایین است.
وی درباره قانون جهش دانش‌بنیان که در سال ۱۴۰۱ تصویب شده اظهار داشت: این قانون شامل معافیت‌های مالیاتی، بیمه قراردادها، معافیت‌های گمرکی و تسهیلات مربوط به نظام وظیفه برای شرکت‌های دانش‌بنیان است که به بهبود شرایط فعالیت آنها کمک قابل توجهی کرده است. یکی از مزایای مهم این قانون اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه (تکس کردیت) است که به شرکت‌ها و دانشگاه‌ها اجازه می‌دهد هزینه‌های مربوط به تحقیق و توسعه خود را از مالیات کسر کنند. این اقدام باعث افزایش سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های نوآورانه شده است.
امرایی به ماده ۱۰ قانون جهش دانش‌بنیان اشاره کرد و گفت: این ماده قانونی امکان تولید محصولات نوآورانه را برای نخستین بار در کشور فراهم کرده است و تاکنون ابلاغیه‌های متعددی در این خصوص صادر شده که بخش عمده آن مربوط به همکاری‌های انجام شده با وزارت نفت است.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی خواجه نصیر همچنین درباره وضعیت دانشگاه‌ها در بهره‌گیری از فرصت‌های موجود گفت: با وجود ظرفیت‌های قانونی فراوان سهم دانشگاه‌ها در استفاده از اعتبارات تحقیق و توسعه بسیار پایین است و این موضوع ناشی از مشکلاتی چون ناترازی مالی، فرسودگی زیرساخت‌های تحقیقاتی، و مهاجرت نیروهای متخصص است.
وی به نقش شرکت‌های بزرگ صنعتی در زیست‌بوم نوآوری نیز اشاره کرد و گفت: برای مثال شرکت فولاد مبارکه در دانشگاه تهران زیرساخت‌های مدرنی برای تحول دیجیتال ایجاد کرده و دولت معادل هزینه‌های انجام شده توسط این شرکت را به صورت اعتبار مالیاتی به آنها اختصاص داده است.
امرایی تاکید کرد: اگرچه قانون جهش دانش‌بنیان و حمایت‌های دولت گام‌های مهمی برای توسعه این زیست‌بوم بوده است اما برای بهبود وضعیت نیازمند همکاری نزدیک‌تر و هماهنگی بیشتر بین صنعت، دانشگاه و دولت هستیم تا بتوانیم ظرفیت‌های بالقوه را به شکل کامل به کار بگیریم و به اهداف توسعه فناوری و نوآوری دست یابیم.
ماهیار: وفاق و همدلی میان دولت، دانشگاه و صنعت می‌تواند فرصتی برای رشد و شکوفایی کشور باشد
در ادامه «علیرضا ماهیار» مدیرعامل شرکت ملی انفورماتیک در سخنان خود به ظرفیت‌ها و زیرساخت‌های موجود در کشور برای توسعه اقتصاد دیجیتال اشاره کرد و گفت: ایران واقعاً زیرساخت و ظرفیت خیلی خوبی را دارد و ما در مجموعه ملی انفورماتیک از اعتبار مالیاتی و مالیات شبکه بانکی که چندین برابر مجموعه‌های دیگر است استفاده می‌کنیم تا در حوزه دانش‌بنیان‌ها سرمایه‌گذاری کنیم و زیرساخت‌های لازم را فراهم کنیم.
ماهیار درباره اقتصاد کشور اظهار داشت: هنوز اقتصاد ما نفت‌محور و مبتنی بر فاکتورهای صنعتی است و این فاصله در حال بیشتر شدن است. اگر فکری عملی برای تحول دیجیتال نکنیم قطعاً دچار چالش و عقب‌ماندگی خواهیم شد. ماهیار تأکید کرد که تحول دیجیتال می‌تواند وابستگی به صنایع سنگین را کاهش دهد و گفت: باید به جای تمرکز بر حوزه سخت‌افزار در حوزه نرم‌افزار و فکر افزار پیشرفت کنیم. در این زمینه مزیت رقابتی داریم و بسیاری از پلتفرم‌های ما در سطح منطقه و جهان یونیک هستند.
ماهیار: فاصله زیادی بین دانشگاه و صنعت وجود دارد. ما زیرساخت‌های هوش مصنوعی را ایجاد کرده‌ایم تا بسیاری از کارهای سنتی را حذف کنیم.
او همچنین درباره همکاری‌های بین‌المللی توضیح داد: ما در ارتباطات مالی و داده‌ای با کشورهای حوزه بریکس، قراردادهایی داریم که نشان می‌دهد می‌توانیم حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشیم.
ماهیار به اهمیت حکمرانی داده‌ها اشاره کرد و گفت: نباید در این زمینه افراط یا تفریط کنیم. مردم نگرانی‌های جدی درباره حفظ حریم خصوصی و امنیت داده‌هایشان دارند اما خوشبختانه سامانه‌ها و قوانین خوبی برای حفاظت از داده‌ها وجود دارد.
مدیرعامل شرکت ملی انفورماتیک با اشاره به تجربیات دوران بحران‌ها گفت: در زمان‌های سخت، همکاری مردم و نهادهای حاکمیتی مانند نهادهای امنیتی به خوبی نشان‌دهنده همدلی و وفاق بود. زیرساخت‌های شبکه پرداخت الکترونیک مانند شاپرک توانسته الگوهای خرید و مصرف مردم را به تفکیک جغرافیایی و صنفی نشان دهد و به برنامه‌ریزی دقیق‌تر کمک کند.
ماهیار درباره نقش داده‌ها در حوزه حمل و نقل نیز توضیح داد: سامانه‌های راهداری و حمل و نقل هوایی و ریلی تحت فشار بودند اما پلتفرم‌های مربوط به خودروهای شخصی مانند اسنپ، تحرکات شهری را رصد کردند و این نمونه‌ای از حکمرانی داده‌ها در قرن بیست و یکم است.
وی به اهمیت نقش دانشگاه‌ها در این مسیر اشاره کرد و یادآور شد: فاصله زیادی بین دانشگاه و صنعت وجود دارد. ما زیرساخت‌های هوش مصنوعی را ایجاد کرده‌ایم تا بسیاری از کارهای سنتی را حذف کنیم. به عنوان مثال وزارت دارایی امارات جایزه نوآوری هوش مصنوعی را دریافت کرده است که نشان‌دهنده ظرفیت بالای این فناوری در تحول نظام‌های دولتی است. وفاق و همدلی میان دولت، دانشگاه و صنعت می‌تواند منشأ اتفاقات خوب و فرصتی برای رشد و شکوفایی کشور باشد.
در حال تکمیل...
منبع: خبرگزاری ایرنا
گزارش خطا
آخرین اخبار