فیل‌ها با حرکات خود، خواسته‌هایشان را بیان می‌کنند

به گزارش ایران اکونومیست، انسان‌ها مدت‌هاست که در هنر بیان اهداف و نیازهای خود از طریق زبان و حرکات مهارت پیدا کرده‌اند. رفتار مشابهی نیز در نخستی‌سانان غیر انسان مشاهده می‌شود که از حرکات پیچیده برای بیان خواسته‌های خود استفاده می‌کنند اما آیا استفاده از حرکات عمدی فراتر از نخستی‌سانان است و به سایر اعضای قلمرو حیوانات نیز گسترش می‌یابد؟

به نقل از فیز، یک پژوهش جدید برای اولین بار شواهدی را ارائه داده است که نشان می‌دهد فیل‌ها در حضور تماشاگرانی که به آنها توجه دارند، قادر به استفاده از طیف گسترده‌ای از حرکات برای بیان خواسته‌های خود هستند.

پژوهشگران برای بررسی این که آیا فیل‌ها عمداً برای بیان اهداف خود از حرکات اشاره استفاده می‌کنند، به ۱۷ «فیل بیشه آفریقایی»(African bush elephant) در زیمبابوه دو سینی دادند. یکی از سینی‌ها حاوی ۶ سیب و دیگری خالی بود. سپس، تلاش‌های فیل‌ها برای برقراری ارتباط با آزمایشگران در سه سناریوی متفاوت ثبت شد.

سناریوی اول زمانی بود که آنها با موفقیت ارتباط برقرار کردند و آزمایشگر هر ۶ سیب را به فیل داد. سناریوی دوم زمانی بود که فیل‌ها به اهدافشان نرسیدند و سینی خالی به آنها داده شد. سناریوی سوم زمانی بود که فیل‌ها تا حدی به اهدافشان رسیدند و فقط یک سیب از سینی دریافت کردند.

پژوهشگران در طول فرآیند آزمایش دریافتند که فیل‌ها هدفمند عمل می‌کنند زیرا حرکات آنها فقط به سمت یک انسان یا شیء مورد نظرشان هدایت می‌شد، نه به سمت یک شیء نامربوط. وقتی فیل‌ها به اهدافشان نمی‌رسیدند، خلاق می‌شدند و به جای تکرار همان حرکات، حرکات جدیدی را برای انتقال پیام خود ابداع می‌کردند.

قصد و نیت در ارتباط، عاملی است که زبان انسان را از سایر شکل‌های ارتباط بین حیوانات متمایز می‌کند. کلمات و حرکات ما به سمت شخص مورد نظر هدایت می‌شوند تا به هدف خاصی برسند که می‌تواند به سادگی سلام کردن در موقعیت‌های پیچیده‌تر مانند مذاکره درباره اجاره خانه باشد.

دانشمندان اغلب قصد و نیت را در سطوح متفاوتی از پیچیدگی دسته‌بندی می‌کنند. ساده‌ترین شکل، قصد و نیت سطح صفر است که به واکنش‌های تولیدشده در پاسخ به محرک‌هایی مانند درد یا لمس اشاره دارد. سطح بعدی، قصد و نیت سطح اول یا هدفمند است که در آن ارتباط به طور عمدی برای تأثیرگذاری بر رفتار کسی استفاده می‌شود. پیچیده‌ترین نوع، قصد و نیت سطح دوم است که در آن ارتباط با هدف تغییر ذهن کسی انجام می‌شود.

اگرچه پژوهش‌های بسیاری نشان داده‌اند که میمون‌ها نیز از حرکات با قصد و نیت سطح یک استفاده می‌کنند اما تاکنون اطلاعات بسیار کمی درباره رفتار مشابه در غیر نخستی‌سانان وجود داشته است.

با توجه به ساختارهای اجتماعی پیچیده و توانایی‌های شناختی پیشرفته فیل‌ها، پژوهشگران تصمیم گرفتند توانایی آنها را در حرکات عمدی بررسی کنند. آنها ۳۸ نوع حرکت متفاوت و در مجموع ۳۱۳ نشانه حرکتی را از ۱۷ فیل این آزمایش مشاهده کردند.

فیل‌ها تنها زمانی از حرکات برای ابراز تمایل خود به گرفتن سیب‌ها استفاده می‌کردند که یک آزمایشگر با دقت بصری در نزدیکی آنها حضور داشت.

وقتی هدف فیل‌ها فقط تا حدی برآورده می‌شد – مانند دریافت تعدادی سیب به جای همه سیب‌ها - احتمال بیشتری داشت که به حرکات خود ادامه دهند تا وقتی که کاملاً راضی شوند. علاوه بر این، فیل‌ها وقتی به هدفشان نمی‌رسیدند، در مقایسه با زمانی که به طور کامل به هدفشان می‌رسیدند، حرکات خود را دقیق‌تر می‌کردند.

این پژوهش، وجود ارتباط هدفمند را در فیل‌های بیشه آفریقایی اثبات می‌کند. پژوهشگران قصد دارند در آینده پژوهش‌هایی را به بررسی قصد و نیت در سایر گونه‌های بسیار اجتماعی با مجموعه‌ای بزرگ از نشانه‌ها یا حرکات انجام دهند تا درک خود را درباره چگونگی تکامل این ظرفیت عمیق‌تر کنند.

این پژوهش در مجله «Royal Society Open Science» به چاپ رسید.