مخالفت آشکار آمریکا با ثبات و امنیت در افغانستان

به گزارش روز چهارشنبه ایران اکونومیست، مجمع عمومی سازمان ملل متحد روز دوشنبه این هفته (۱۶ تیر ماه) قطعنامه‌ای را با درخواست از افغانستان برای رعایت حقوق بشر، پیروی از قوانین بین‌المللی و اقدام قاطع علیه تروریسم، با ۱۱۶ رای موافق به تصویب رساند. دولت آمریکا و رژیم صهیونیستی به این قطعنامه رای منفی دادند و به این ترتیب قطعنامه پیشنهادی آلمان با همراهی ایرلند و سوئد، با ۱۱۶ رای موافق، ۲ رای مخالف و ۱۲ رای ممتنع تصویب شد. مجمع عمومی سازمان ملل پیش از این نیز در آبان ماه ۱۴۰۱ (نوامبر ۲۰۲۲) قطعنامه مشابهی به تصویب رسانده بود.

مجمع عمومی سازمان ملل با تصویب این قطعنامه ضمن ابراز نگرانی عمیق از وخامت اوضاع انسانی، اقتصادی و حقوق بشری در افغانستان، خواستار تغییر سیاست‌های سختگیرانه و تضمین حکومت فراگیر در افغانستان شد. سازمان ملل همچنین متعهد به ادامه حمایت از مردم افغانستان در تلاش برای ساختن کشوری امن و باثبات، و عاری از تروریسم و مواد مخدر شد. این قطعنامه همچنین درباره برخی سیاست‌های دولت طالبان از جمله «سرکوب زنان و دختران در افغانستان» ابراز نگرانی و بر تعهدات این کشور در چهارچوب قوانین بین‌المللی تاکید کرد.

نماینده آلمان با ارائه پیش نویس قطعنامه در جلسه مجمع عمومی سازمان ملل تاکید کرد که «هیچ جایگزینی برای تعامل با طالبان در افغانستان وجود ندارد.» وی با اشاره به نقش فعال کشورش در «روند دوحه» با هدایت سازمان ملل، خاطرنشان کرد که برلین از اشکال عملگرایانه و واقع‌گرایانه تعامل و همکاری با مقامات حکومت طالبان در افغانستان از جمله درباره موضوع بازگشت آوارگان افغان، استقبال می‌کند.

معاون نماینده دائم چین در سازمان ملل ضمن تاکید بر اهمیت نگاه جامع و واقع‌بینانه به تحولات افغانستان، از جامعه جهانی خواست نقش فعالی در حمایت از بازسازی این کشور و بازگشت آن به جامعه بین‌الملل ایفا کند. «گنگ شوانگ» از جامعه جهانی خواست که وضعیت افغانستان را با نگاهی متوازن و واقع‌بینانه بنگرد و نقش سازنده‌ای در حمایت از بازگشت هرچه سریع‌تر این کشور به جامعه بین‌الملل و کمک به مردم افغانستان برای دستیابی به یک زندگی باثبات ایفا کند.

حمایت قاطع بین‌المللی از این قطعنامه برای کمک به صلح و ثبات در افغانستان در کنار رای مخالف آمریکا به قطعنامه مجمع عمومی با بهانه‌های واهی، یک بار دیگر نشان داد که آمریکا پس از خروج غیرمسئولانه از افغانستان در تابستان ۱۴۰۰ بعد از ۲۰ سال حضور ویرانگرانه در این کشور، همچنان و آشکارا با امنیت و ثبات در همسایه شرقی جمهوری اسلامی ایران مخالف است و منافع خود را در گسترش آشوب و ناامنی دنبال می‌کند.

قدردانی سازمان ملل از ایران برای میزبانی از آوارگان افغان

قطعنامه مصوب مجمع عمومی سازمان ملل متحد در بند ۴۴ «از کشورهای میزبان آوارگان افغان شامل جمهوری اسلامی ایران و پاکستان قدردانی کرده» و «بر اهمیت همکاری بین‌المللی در زمینه نظام محافظت از آوارگان تاکید و به هزینه‌های سنگین وارد شده بر کشورهای میزبان آوارگان اذعان کرده است.» عجیب اینکه همین قدردانی سازمان ملل از ایران، یکی از باصطلاح دلایل آمریکا برای مخالفت با قطعنامه سازمان ملل بوده است!

نمایندگی آمریکا در سازمان ملل در توجیه رای منفی واشنگتن به این قطعنامه، ضمن تکرار ادعاهایی علیه ایران اعلام کرد: ما از ابراز قدردانی این قطعنامه از جمهوری اسلامی ایران نگران هستیم! نمایندگی آمریکا ادعا کرد: نزدیک به چهار سال پس از به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، ما به همان گفت‌وگوهای گذشته ادامه می‌دهیم و با همان باصطلاح مقامات طالبان درباره بهبود اوضاع در افغانستان تعامل می‌کنیم بدون اینکه درخواست نتیجه‌ای از آنان داشته باشیم. «جاناتان شرایر» سرپرست نمایندگی آمریکا در سازمان ملل افزود: ما نمی‌توانیم به تقویت طالبان ادامه دهیم و همزمان از آنها بخواهیم که به تعهدات بین‌المللی پایبند باشند؛ این مواضع در تناقض با یکدیگر هستند. «روند دوحه» نیز نتایج مشخصی نداشته و آمریکا نسبت به تمایل طالبان برای مشارکت با حسن نیت در این روند عمیقا تردید دارد.

قدردانی سازمان ملل از میزبانی جمهوری اسلامی ایران از میلیون‌ها آواره افغانستانی در حالی است که در دو هفته گذشته همزمان با خروج داوطلبانه تعدادی از اتباع غیرمجاز افغانستانی از ایران، برخی افراد و رسانه‌ها اقدام به فضاسازی علیه جمهوری اسلامی ایران در این خصوص کرده‌اند.

«زلمی خلیل‌زاد» نماینده اسبق آمریکا در سازمان ملل و سفیر اسبق آمریکا در عراق، روز سه‌شنبه ۱۰ تیر ماه در شبکه «ایکس» ادعا کرد: در چند روز گذشته، دولت ایران هزاران مهاجر افغان را به‌ زور از کشور اخراج کرده است....شیوه‌ای که جمهوری اسلامی برای اخراج مهاجرین افغان در پیش گرفته‌، ناگهانی و بدون هیچ‌گونه هماهنگی با مقامات افغانستان است. این کار نادرست است و من آن را محکوم می‌کنم!... حتی اگر تعدادی معدود از آن‌ها توسط اسرائیل جذب شده باشند، باید فقط همان افراد پاسخگو باشند، نه ده‌ها هزار نفر دیگر. البته ایران حق دارد تصمیم بگیرد مهاجران را بازگرداند، اما به‌ عنوان یک کشور همسایه، موظف است روند بازگشت را به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کند که از بروز بحران انسانی جلوگیری شود. »

خلیلزاد روز چهارشنبه ۱۸ تیر ماه در مطلب دیگری ضمن ادعای «اخراج صدها هزار مهاجر افغان بدون تذکر قبلی» نوشت: چگونه ممکن است کشوری که با فقر پس از جنگ دست‌وپنجه نرم می‌کند، بتواند در چنین مدت کوتاهی این تعداد عظیم مهاجر را جذب کند؟...یکی از اقداماتی که می‌تواند بسیار مؤثر باشد این است که ایران سرعت روند اخراج را کاهش دهد و با نهادهای امدادرسان افغان و بین‌المللی هماهنگ شود. اگر بخواهند می‌توانند مهاجران را بازگردانند – اما به شیوه‌ای مدنی و آبرومندانه که باعث آشفتگی نشود.»

این ادعاها درباره خروج داوطلبانه چند ۱۰ هزار نفر از میان چند میلیون آواره افغان در خاک ایران در حالی است که مقامات آمریکایی حتی قدردانی لفظی سازمان ملل از ایران بابت پذیرایی از میلیون‌ها آواره افغان را را هم تاب نیاورده و نسبت به آن ابراز نگرانی کرده و به قطعنامه سازمان ملل رای منفی داده‌اند. به گفته «مهدی رجبی» معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی فرمانداری تایباد، ۱۴۰ هزار نفر از اتباع غیرمجاز افغانستانی از اول تا ۱۰ تیرماه امسال به کشورشان بازگشته‌اند. وی چهارشنبه هفته گذشته (۱۱ تیر) در مرز دوغارون و بازدید از روند خروج اتباع غیرمجاز افغانستانی افزود: خروج این تعداد تبعه غیرمجاز افغانستانی نسبت به مدت زمان مشابه خرداد ماه سال جاری افزایش چشمگیری داشته است. معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی فرمانداری تایباد خاطرنشان کرد: حجم زیادی از اتباع غیرمجاز افغان به صورت خود معرف و داوطلبانه بعد از ساماندهی و سیر مراحل قانونی کشور ایران را ترک می کنند.

تلاش ایران برای کمک به امنیت در افغانستان

جمهوری اسلامی ایران در سال‌های گذشته به روابط خود با افغانستان بر اساس حسن همجواری ادامه داده و به تماس‌های دیپلماتیک با حکومت طالبان ادامه داده است. به باور بسیاری از کارشناسان، موضوع امنیت یکی از مهم‌ترین مسائل مورد توجه برای ایران و روسیه در ارتباط با وضعیت افغانستان است و تهران و مسکو برای ارتقای امنیت در این کشور تلاش می‌کنند.

سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران در همین چهارچوب بهمن‌ ماه سال گذشته به افغانستان سفر کرد. اسماعیل بقائی سخنگوی وزارت امور خارجه درباره اهمیت سفر روز یکشنبه ۷ بهمن ۱۴۰۳ عراقچی به کابل، گفت: این اولین سفر وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران طی ۳ الی ۴ سال گذشته به کابل است و برای هر دو کشور مهم است. گفتگو اصولاً بین کشورهای همسایه یک امر لازم برای شناخت نگرانی‌ها، علایق، منافع یک دیگر و همینطور برای پیدا کردن راه حل در مورد چالش‌ها و نگرانی‌هایی که هر یک از طرفین ممکن است در رابطه با مسائل دوجانبه داشته باشند، است. این سفر یک تحول مهم در روابط ایران و افغانستان است.

سخنگوی وزارت خارجه تاکید کرد: در ارتباط با موضوع امنیت که دغدغه مشترک هر دو طرف است صحبت شد؛ در مورد همکاری و ضرورت تقویت تعاملات بین بخش‌های ذیربط دو کشور برای مقابله موثر با تروریسم و داعش، این هم یکی از نقاط اشتراک و مورد توافق طرفین بود.

وزیر امور خارجه ایران اواخر اردیبهشت ماه امسال نیز تاکید کرد تقویت و گسترش مناسبات بین دو کشور همسایه و مسلمان ایران و افغانستان را بر مبنای حسن همسایگی و منافع متقابل در راستای مصالح عالی دو ملت دانست. عراقچی با «امیر خان متقی» وزیر امور خارجه امارت اسلامی افغانستان که در صدر هیاتی برای شرکت در «مجمع گفت وگوی تهران» به ایران سفر کرده بود، دیدار و گفت‌وگو کرد.

وی اهمیت تداوم همکاری افغانستان برای تامین منافع دو ملت از جمله در رابطه با موضوعات مهمی همچون تامین حقابه آب، وضعیت مهاجرین افغانستانی و چگونگی بازگشت آنها و امنیت مرزهای مشترک را خاطرنشان و بر آمادگی کامل ایران برای تقویت مناسبات در زمینه‌های مختلف اقتصادی و تجاری و فرهنگی و مقابله با چالش‌های مشترک در زمینه مبارزه با قاچاق مواد مخدر و تامین امنیت مرزهای مشترک تاکید کرد.

به رسمیت شناخته شدن طالبان توسط روسیه در برابر سیاسی‌کاری آمریکا

نزدیک به چهار سال پس از خروج نیروهای نظامی آمریکا از افغانستان (در تابستان ۱۴۰۰) و بازگشت گروه طالبان به قدرت، روسیه هفته گذشته (پنجشنبه ۱۲ تیر ماه ۱۴۰۴) اعتبارنامه سفیر جدید افغانستان در مسکو را پذیرفت و بدین ترتیب اولین کشوری شد که حکومت طالبان را به رسمیت شناخت. دولت جمهوری خلق چین هم از اقدام روسیه در به رسمیت شناختن دولت طالبان در افغانستان استقبال کرد.

وزارت خارجه روسیه اعلام کرد: ما معتقدیم که شناسایی رسمی امارت اسلامی افغانستان موجب شتاب در توسعه همکاری دوجانبه و سازنده میان کشورهای ما در حوزه‌های مختلف خواهد شد. پیش از این، دادستانی کل روسیه ۱۱ فروردین‌ماه ۱۴۰۴ در درخواستی از دیوان عالی این کشور، خروج گروه طالبان حاکم بر افغانستان را از فهرست ممنوعه گروه‌های تروریستی خواستار شده بود.

«آندری سرنکو» رئیس مرکز تحلیلی انجمن دانشمندان سیاسی روسیه در این خصوص گفت: مسکو از خطر بازگشت آمریکایی‌ها به افغانستان و کنترل مجدد پایگاه نظامی در «بگرام» آگاه است؛ از این رو، تلاش کرد که پیش از آمریکایی‌ها، حکومت طالبان در کابل را به رسمیت بشناسد.

کمتر از یک هفته پس از به رسمیت شناخته شدن امارت اسلامی افغانستان توسط دولت روسیه، دیوان کیفری بین‌المللی برای رهبر و قاضی‌القضات طالبان حکم بازداشت صادر کرد؛ اقدامی که برخی رسانه‌ها از آن به عنوان اقدامی سیاسی با تحریک احتمالی آمریکا یاد می‌کنند.

شعبه دوم دیوان کیفری بین‌المللی روز سه‌شنبه ۱۷ تیر برای «هبت‌الله آخوندزاده» رهبر و «عبدالحکیم حقانی» قاضی‌القضات حکومت سرپرست طالبان به اتهام ارتکاب جنایت علیه بشریت حکم بازداشت صادر کرد. دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) اعلام کرد شعبه دوم پیش‌دادرسی این دادگاه در ارتباط با وضعیت افغانستان، حکم بازداشت آخوندزاده و حقانی را صادر کرده است. این دو نفر از تاریخ ۱۵ اوت ۲۰۲۱ (۲۴ مرداد ۱۴۰۰) تاکنون به‌طور عملی کنترل افغانستان را در دست داشته‌اند. دیوان کیفری بین المللی می‌گوید که براساس یافته‌های این نهاد، دلایلی منطقی وجود دارد که نشان می‌دهد این افراد از طریق صدور فرمان، تحریک یا ترغیب، مرتکب جنایت علیه بشریت شده‌اند.

روزنامه «۸ صبح» افغانستان در گزارشی درباره این موضوع با عنوان «حکم بازداشت رهبر طالبان: تیری به‌سمت روسیه» نوشت: دادگاه کیفری بین‌المللی حتی اگر به‌قصد تامین عدالت هم باشد، از جهت‌های دیگر به تصمیم اخیر روسیه درباره طالبان پیوند می‌خورد. بعید نیست که ایالات متحده آمریکا نیز وارد ماجرا شده و قاضی‌های دادگاه را تحریک به صدور حکم کرده باشد. از یاد نباید برد که آمریکا به یکسان از توان تطمیع و تهدید برخوردار است که برخورداری‌اش از حربه تهدید را در ماجرای تحریم دادستان دیوان کیفری و چهار قاضی آن (در واکنش به صدور حکم بازداشت مقام‌های اسراییلی) می‌توان دید. وقتی واشنگتن تهدید و تحریم می‌کند، قادر به تطمیع نیز است و این جای تعجب ندارد. اگر به ماجرا نگاه جدی افکنده شود، شاید که بتوان رد پای اروپایی‌ها را هم به‌خوبی دید.

این روزنامه افزود: در دفاع از احتمال دخالت آمریکا و اروپا در ماجرا، چند نشانه را می‌توان مطرح کرد: وزارت خارجه ایالات متحده به‌رسمیت‌شناسی حکومت طالبان از سوی روسیه را غیرقابل قبول خوانده و مدعی شده که مسکو با «نیروهای شرور» همدست شده است. ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه، نیز پس از شروع جنگ اوکراین، از سوی دیوان کیفری محکوم به بازداشت شده است که هم‌سرنوشت‌شدن هبت‌الله با او همزمان با به‌رسمیت‌شناسی حکومت طالبان توسط کرملین، معنادار به‌نظر می‌رسد نماینده آمریکا در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، نیز بتازگی به قطعنامه‌ای درباره افغانستان (که مفادش مبتنی بر تعامل با طالبان بود) رأی منفی داد و در نقد طالبان سخن‌های تندوتیزی بر زبان آورد که در نزدیک به چهار سال گذشته سابقه ندارد.