دادگاه ویژه قتل دانشجویان بنگلادشی در اعتراضات ۲۰۲۴ آغاز شد

به گزارش عصر دوشنبه ایران اکونومیست از خبرگزاری فرانسه، دولت موقت بنگلادش امروز (دوشنبه) به طور رسمی محاکمه متهمان به قتل ابو سعید، دانشجوی معترضی را آغاز کرد که تیراندازی مرگبار به وی در تیر ۱۴۰۳، موجی از اعتراضات سراسری را در پی داشت و در نهایت به سقوط دولت شیخ حسینا انجامید.

ابو سعید، دانشجوی ۲۳ ساله، نخستین قربانی اعتراضات دانشجویی بود که در شهر رانگ‌پور در شمال بنگلادش هدف گلوله نیروهای پلیس قرار گرفت. تصاویر لحظه آخر زندگی وی پس از سقوط دولت شیخ حسینا نخست وزیر مستعفی این کشور بارها از شبکه‌های تلویزیونی بنگلادش پخش شد.

سازمان ملل اعلام کرده است که بین ژوئیه تا اوت ۲۰۲۴ (مرداد تا آبان ۱۴۰۳)، نزدیک به یک‌هزار و ۴۰۰ نفر در جریان سرکوب اعتراضات توسط دولت وقت کشته شدند. این سرکوب گسترده، تلاشی ناکام برای حفظ قدرت توسط شیخ حسینا تلقی شد.

محمد تاج‌الاسلام، دادستان ارشد پرونده، اعلام کرد که دادگاه اتهامات را پذیرفته و روند رسیدگی رسمی آغاز شده است. وی به خبرنگاران گفت: ما اعلام کرده‌ایم که شیخ حسینا به وزیر کشور وقت دستور استفاده از سلاح مرگبار را داده بود، این دستور توسط رئیس وقت پلیس اجرایی شد و نیروهای میدانی تحت فرماندهی افسران ارشد آن را اجرا کردند.

وی افزود: برخی مقامات ارشد دانشگاهی نیز در سرکوب اعتراضات مشارکت داشتند که از آن جمله می‌توان به حسیب‌الرحشید، رئیس پیشین دانشگاه «بگم روکیا» (BRUR) اشاره کرد.

آغاز این دادگاه تنها یک روز پیش از نخستین سالگرد آغاز اعتراضات دانشجویی بنگلادش صورت گرفته است؛ اعتراضاتی که ابتدا با مطالبه اصلاح نظام سهمیه‌بندی استخدام‌های دولتی آغاز شد، اما به‌تدریج به مخالفت‌های گسترده‌تر با دولت حسینا انجامید.

به گزارش ایران اکونومیست، اعتراضات بنگلادش از اول ژوئیه برابر با ۱۱ تیر۱۴۰۳ آغاز شد؛ زمانی که فعالان دانشجویی در دانشگاه داکا به عنوان بزرگترین دانشگاه این کشور، به شدت با پلیس و هواداران دولت درگیر شدند.

این اعتراضات در یک نظام بحث برانگیز سهمیه‌بندی مشاغل ریشه داشت که تا ۳۰ درصد مشاغل دولتی را به اعضای خانواده مبارزان جنگ استقلال بنگلادش در سال ۱۹۷۱ (۱۳۵۰ شمسی) علیه پاکستان موسوم به «مبارزان آزادی» اختصاص می‌داد.

تظاهرات مسالمت‌آمیز دانشجویی که در آغاز برای مخالفت با سهمیه‌های استخدامی در دولت شکل گرفته بود به یک کارزار سراسری نافرمانی مدنی و خشونت انجامید که در نهایت به استقرار ارتش و حکومت نظامی توسط دولت وقت منجر شد.

شیخ حسینا، ۷۶ ساله، دختر شیخ مجیب الرحمان بنیانگذار بنگلادش مستقل که از سال ۲۰۰۹ (۱۳۸۸ شمسی) میلادی به مدت ۱۵ سال نخست وزیر این کشور بود، در پی تداوم ناآرامی‌ها و شدت گرفتن درگیری‌ها از سمت خود کناره‌گیری و در مورخ ۱۵ مرداد ماه ۱۴۰۳ با یک فروند بالگرد داکا را به مقصد هند، ترک کرد.

یک روز پس از استعفا و فرار شیخ حسینا، دفتر ریاست جمهوری بنگلادش، پارلمان این کشور را منحل کرد و محمد یونس برنده جایزه صلح نوبل بنا به خواست معترضان، در مورخ ۱۸ مرداد ۱۴۰۳ با ادای سوگند، ریاست دولت موقت را در این کشور برعهده گرفت.

شیخ حسینا نخست‌وزیر مستعفی بنگلادش بعدها مدعی شد که آمریکا در ازای حمایت سیاسی از وی، به دنبال تصاحب جزیره استراتژیک سنت‌مارتین بوده است.

پرونده‌ای کیفری نیز در دیوان بین‌المللی دادگستری (ICC) علیه شیخ حسینا نخست‌وزیر مستعفی بنگلادش، و ۶۹ تن از اعضای حزب او (عوامی لیگ) به اتهام جنایت علیه بشریت در جریان اعتراضات ماه‌های ژوئیه و اوت (تیر و مرداد) سال جاری ثبت شده است.