فعال سیاسی: تقویت «وفاق اجتماعی» یک ضرورت اجتناب ناپذیر است

«محمود صادقی» در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایران اکونومیست در ارزیابی خود از ارتباط دولت چهاردهم با احزاب، گفت: به نظر می‌رسد که ارتباط دولت با احزاب به حدی بوده که رئیس‌جمهور فضایی را برای ابراز نظرات احزاب فراهم کرده و اقدام مثبتی است که در این راستا انجام شده است. برای مثال، شورای مرکزی انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها جلسه مفصلی با آقای رئیس‌جمهور داشتند و اعضا نقطه نظرات تخصصی خود را بیان کردند و پس از آن هم آنها را پیگیری کردیم.

وی افزود: احزاب دیگر نیز گزارش‌هایی از ملاقات‌های اختصاصی با رئیس‌جمهور داشته‌اند. احزاب اصولگرا هم دیدارهایی با او داشته‌اند و ملاقات‌های رئیس‌جمهور تنها محدود به احزاب اصلاح‌طلب نبوده است. در مجموعه اصلاح‌طلبان، از همان ابتدای آغاز به‌کار دولت، ارتباط و دیدار خوبی با رئیس‌جمهور داشته‌اند و همچنین هیأت رئیسه جبهه اصلاحات نیز چند دیدار با آقای پزشکیان داشت و مطالب کارشناسی و تخصصی و پیشنهادات خود را ارائه کرد.

رئیس‌جمهور ارتباط مناسب و سازنده‌ای با احزاب برقرار کرده است

عضو هیأت رئیسه جبهه اصلاحات بیان کرد: در مجموع، به نظر می‌رسد که رئیس‌جمهور، علیرغم اینکه فردی تشکیلاتی و حزبی نیست، اما در عین حال ارتباط نسبتاً مناسب و سازنده‌ای را با احزاب برقرار کرده‌ است. با این حال، می‌توان انتظار داشت که این ارتباط‌ها تقویت شود و به‌ویژه به حالت نهادینه‌تری درآید و این ارتباط‌ها محدود به دیدارهای موردی نباشد، بلکه خوب است از طریق وزرا و معاونت‌های ذیربط دولت، مانند وزیر کشور و معاون سیاسی رئیس‌جمهور، ارتباط ساختاری، منظم و نهادمندی با احزاب برقرار شود.

بهتر است خود دولت از طریق دستگاه‌های ذیربط با احزاب و دیگر نهادهای مدنی مرتبط شود و در پیگیری مطالبات و پیشنهادات جامعه گام بردارد

صادقی با بیان اینکه احزاب باید به عنوان نهاد واسط و جامعه مدنی میان دولت و مردم ارتباط برقرار کنند، بیان کرد: این ارتباط‌ها نباید صرفاً به درخواست‌های احزاب محدود باشد، بلکه بهتر است خود دولت از طریق دستگاه‌های ذیربط با احزاب و دیگر نهادهای مدنی مرتبط شوند و در پیگیری مطالبات و پیشنهادات جامعه گام بردارد.

وی با بیان اینکه ما احزاب مختلفی داریم که هر کدام نماینده بخش‌های مختلف جامعه هستند، گفت: برخی احزاب وسیع‌پایه و نماینده اقشار گسترده‌ای از جامعه هستند، در حالی که برخی دیگر به صورت تخصصی و صنف‌محور فعالیت می‌کنند، مانند انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها که درحال حاضر من دبیرکل آن هستم، یا انجمن اسلامی جامعه پزشکی، انجمن اسلامی معلمان، مجمع فرهنگیان یا احزاب حوزه زنان و حوزه کارگران که هر کدام بخشی از اقشار جامعه را پوشش می‌دهند و دولت می‌تواند از ظرفیت‌های این احزاب برای شنیدن مطالبات، انتظارات و پیشنهادات جامعه بهره‌برداری کند.

انسجام، اتحاد، همکاری، هماهنگی و هم‌افزایی قوا از ملزومات حکمرانی مطلوب است

بیشتر بخوانید

دبیرکل انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها درباره ضرورت گسترش وفاق، اتحاد و انسجام قوا برای حل مشکلات کشور اظهار کرد: انسجام، اتحاد، همکاری، هماهنگی و هم‌افزایی قوا که با عبارات مختلفی قابل بیان است، از ملزومات حکمرانی مطلوب به شمار می‌روند. اگر نظام حکمرانی را به یک ارکستر تشبیه کنیم، تمام اجزای آن باید در هماهنگی کامل باشند و همانند یک ارکستر، نغمه‌ای هماهنگ و هم‌راستا در جهت منافع ملی، خدمت بیشتر به مردم و حل مشکلات مزمن جامعه بنوازند.

مجلس و دولت باید در فرآیند تدوین و تصویب قوانین، همکاری و هماهنگی لازم را داشته باشند. نباید لوایح دولت در مجلس به‌گونه‌ای تغییر یابد که دچار استحاله شود و تعادل بودجه‌ای را برهم بزند

صادقی با بیان اینکه سه قوه اصلی کشور، یعنی قوه مقننه که قانون‌گذاری می‌کند، قوه مجریه که وظیفه اجرای قوانین را بر عهده دارد و قوه قضائیه که مسئول اجرای عدالت است، همگی اجزای یک سیستم به شمار می‌آیند، تصریح کرد: هرچند اصل تفکیک قوا به معنای استقلال هر یک از این قوا مطرح است، اما این استقلال نباید به معنای عملکرد مجزا و ناهماهنگ باشد و هر کسی ساز خود را بزند، بلکه این قوا باید به‌عنوان اجزای یک نظام، ارتباط ساختاری و هم‌افزایی مستمر داشته باشند. هر کدام از آنها یک نقشی را ایفا می‌کنند و این نقش‌ها باید مرتبط و پشتیبان یکدیگر باشند.

وی خاطرنشان کرد: مجلس، به‌عنوان قوه مقننه، وظیفه تدوین و تصویب قوانین مورد نیاز کشور را بر عهده دارد که بخش قابل‌توجهی از آن از طریق لوایح پیشنهادی دولت ارائه می‌شود بنابراین، مجلس و دولت باید در فرآیند تدوین و تصویب قوانین، همکاری و هماهنگی لازم را داشته باشند. نباید لوایح دولت در مجلس به‌گونه‌ای تغییر یابد که دچار استحاله شود و تعادل بودجه‌ای را برهم بزند، برای مثال، افزایش هزینه‌ها بدون در نظر گرفتن منابع درآمدی مشخص در لوایح بودجه سالانه، می‌تواند موجب ناهماهنگی میان قوا و آسیب‌های ساختاری شود.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب یادآور شد: قوه قضائیه هم که احقاق حق می‌کند می‌تواند نقش مهمی را در تحقق اهداف دولت ایفا کند. بسیاری از موضوعات کلیدی مانند حقوق شهروندی، حمایت از آزادی‌های اساسی، آزادی مطبوعات و رسانه‌ها، که از جمله شعارهای دکتر پزشکیان نیز بوده است، نیازمند یک قوه قضائیه همسو و هماهنگ با سایر قوا است، عملکرد صحیح این قوه می‌تواند زمینه‌ساز یک نظام کارآمد و هماهنگ با سایر قوا باشد.

صادقی با بیان اینکه در بیانات مقام رهبری نیز بر ضرورت انسجام میان قوا تأکید شده است، گفت: مجلس، علاوه بر نقش قانونگذاری، وظیفه نظارت بر دولت را نیز به نمایندگی از مردم بر عهده دارد، که این نظارت باید در چارچوب تعامل سازنده و هم‌افزا میان قوا صورت گیرد و در نهایت، تعامل صحیح و سازنده میان قوای کشور، زمینه‌ساز حکمرانی مطلوب و حل مشکلات جامعه خواهد بود.

وی افزود: البته در مقام اجرای وظایف نظارتی، مجلس می‌تواند از ابزارهایی مانند سوال، استیضاح و تحقیق و تفحص برای پاسخگو کردن و بررسی و نظارت بر عملکرد دستگاه‌ها استفاده کند. این اختیارات می‌توانند در جهت تصحیح خطاها و کمک به ارتقای سلامت و کارآمدی دولت به‌کار گرفته شود، اما در صورتی که رویکرد درستی اتخاذ نشود، ممکن است اقدامات مجلس موجب کُند شدن روند اجرایی دولت یا زمین زدن دولت شود ولی این نهاد ناظر در صورت آگاه بودن از پیچ و خم‌های اجرایی و مسئولیت‌پذیری می‌تواند مکمل عملکرد دولت باشد و نقش سازنده‌ای ایفا کند.

عملکردهای نهادهای نظارتی می‌تواند در قالب رویکردی مشفقانه، پیشگیرانه و اصلاح‌گرانه ارائه شود

عضو هیأت رئیسه جبهه اصلاحات با بیان اینکه همین مسئله در مورد قوه قضائیه و سایر نهادهای نظارتی مانند سازمان بازرسی کل کشور نیز صدق می‌کند، یادآور شد: این نهادها می‌توانند به‌عنوان «چشم بینای دولت» عمل کرده و نظارت خود را به‌گونه‌ای انجام دهند که ماهیت آن صرفاً مچ‌گیرانه نباشد، بلکه در قالب رویکردی مشفقانه، پیشگیرانه و اصلاح‌گرانه با نیت کمک به بهبود عملکرد اجرایی کشور صورت گیرد.

صادقی با بیان اینکه دیوان محاسبات مجلس نیز از اجزای مجلس است و بر نحوه هزینه‌کرد دستگاه‌ها نظارت دارد و می‌تواند نقش تسهیل‌کننده‌ای در فرآیندهای مالی و اجرایی داشته باشد، تاکید کرد: اگر این نهادها به‌گونه‌ای عمل کنند که مانع فعالیت دولت نشوند، بلکه در عین انجام وظایف قانونی خود هم‌افزایی و هماهنگی لازم را داشته باشند، امور کشور با انسجام بیشتری پیش خواهد رفت.

پایبندی پزشکیان به شعار «وفاق»

وی درخصوص ادعای برخی مبنی بر شکست وفاق به‌خصوص بعد از استیضاح وزیر اقتصاد علیرغم تاکید رئیس‌جمهور بر تداوم «وفاق» به عنوان راهکار اساسی برای حل مشکلات کشور گفت: آقای دکتر پزشکیان از زمان انتخابات، بر شعار «وفاق» و «با هم باشیم، با هم دعوا نکنیم» تأکید داشتند و تاکنون نیز بر این دیدگاه پایبند مانده‌اند. یکی از نشانه‌های این وفاق را می‌توان در رأی یکپارچه و بالای مجلس به وزرای دولت مشاهده کرد.

نماینده ادوار مجلس با بیان اینکه میانگین آرای وزرای این دولت، حتی در مقایسه با دوره‌های گذشته، بالاتر بوده، در حالی که مجلس کنونی عمدتاً گرایش اصولگرایانه دارد و رئیس‌جمهور از جناح اصلاح‌طلبان برگزیده شده است، اظهار کرد: این مسئله نشان‌دهنده آن است که رفتار رئیس‌جمهور موجب جلب اعتماد نمایندگان شده و وفاق را تا حدی تقویت کرده است.

پزشکیان از زمان انتخابات، بر شعار «وفاق» و «با هم باشیم، با هم دعوا نکنیم» تأکید داشتند و تاکنون نیز بر این دیدگاه پایبند مانده‌اند. یکی از نشانه‌های این وفاق را می‌توان در رأی یکپارچه و بالای مجلس به وزرای دولت مشاهده کرد

صادقی خاطرنشان کرد: البته، وفاق به این معنا نیست که مجلس دست بسته باشد و از وظایف نظارتی خود چشم‌پوشی کند، بلکه نظارت می‌تواند در راستای همکاری و هم‌افزایی پیش برود که نتیجه آن تقویت حکمرانی و بهبود عملکرد کشور خواهد بود، یا با جهت‌گیری سیاسی، جناحی و رقابتی انجام شود، که در این صورت موجب اختلافات و ناهماهنگی خواهد شد.

وی با بیان اینکه شخصاً اقدام مجلس در استیضاح وزیر اقتصاد را به‌عنوان اقدامی در جهت ضربه زدن به روابط دولت و مجلس ارزیابی نمی‌کنم، افزود: تصریح کرد: اگرچه همه عوامل در اختیار خود دولت نیستند و برخی متغیرهای تأثیرگذار خارج از حیطه عملکرد دولت قرار دارند، اما صرف استیضاح یک وزیر نمی‌تواند دلیل قاطعی بر شکست وفاق ملی باشد. در مجلس یازدهم نیز که رویکرد یکسانی با مرحوم آقای رئیسی داشتند، شاهد بودیم که تعداد زیادی از وزرا استیضاح شدند، اما این مسئله به‌تنهایی بیانگر فروپاشی وفاق نبود.

استاد دانشگاه تربیت مدرس بیان کرد: نظارت مجلس، به‌ویژه در راستای پیگیری خواسته‌ها، نقدها و مطالبات مردم امری طبیعی است و مجلس به‌طور طبیعی به سمتی سوق پیدا می‌کند که اقدامات نظارتی انجام دهد.

صادقی با اشاره به سابقه نمایندگی خود در مجلس در دولتِ حسن روحانی، اظهار کرد: بارها از وزرای آن دولت سؤال کردم و حتی در برخی استیضاح‌ها مشارکت داشتم. در همان دوره رویکرد حمایتی ما صرفاً منفعلانه نبود، بلکه درعین حمایت با اقدامات نظارتی در جهت تقویت کارآمدی دولت عمل می‌کرد. به هرحال اگر این اقدامات نظارتی با دقت و مراقبت انجام شود تا آلوده به جهت‌گیری‌های سیاسی و جناحی نشوند، می‌تواند در جهت خیرعمومی عمل کند.

مردم انتظار دارند که دولت، علاوه بر هماهنگی با سایر قوا، وفاق اجتماعی را نیز تقویت و در مسیر تحقق خواسته‌ها و مطالبات جامعه حرکت کند

وی در ارزیابی خود از تلاش طیف‌های معتقد به ایده وفاق برای جلوگیری از دلسردی و ناامیدی در جامعه، بیان کرد: وفاق دارای سطوح مختلفی است، یک سطح آن هماهنگی میان قوا است که برای حل مشکلات کشور امری ضروری محسوب می‌شود. آقای پزشکیان بارها تأکید کرده‌اند که بدون هماهنگی بین قوا، امکان تحقق اهداف مشترک وجود ندارد. سطح دیگر وفاق، ارتباط حاکمیت با مردم است. مردم انتظار دارند که دولت، علاوه بر هماهنگی با سایر قوا، وفاق اجتماعی را نیز تقویت کند و در مسیر تحقق خواسته‌ها و مطالبات جامعه حرکت نماید.

این فعال سیاسی با بیان اینکه رئیس‌جمهور، چه در برابر اکثریت رأی‌دهندگان که او را انتخاب کرده‌اند و چه در برابر کسانی که به نامزدهای دیگر رأی دادند و چه کسانی که در انتخابات مشارکت نکردند، مسئول است، تصریح کرد: از این رو، سایر قوا نیز اگر وفاقی با دولت دارند باید با دولت همکاری کنند تا مطالبات مردم محقق شود، نه اینکه اقداماتی انجام دهند که موجب دلسردی و ناامیدی مردم شود. متأسفانه گاهی برخی اقدامات از سوی رقبا، چه در مجلس و چه در سایر نهادها، به‌گونه‌ای است که گویی هدف آن انتقام‌گیری از رأی مردمی است که به رییس جمهور رأی داده‌اند.

صادقی بیان کرد: در این میان، دولت باید کاملاً هوشیار باشد و پیمانی را که با مردم بسته است، فراموش نکند. اگر وفاق ملی صرفاً در سطح حاکمیتی تعریف شود و در سطح جامعه پیگیری نشود، می‌تواند موجب دلسردی مردم شود، به‌ویژه زمانی که اقدامات نظارتی، استیضاح‌ها یا برخوردهای سیاسی -مانند برخوردی که با آقای دکتر ظریف شد- به‌گونه‌ای پیش برود که به جای اصلاح امور، موجب کاهش امید عمومی شود.

وی خاطرنشان کرد: راه حفظ امید مردم، صرفاً در گفتار نیست، بلکه بیش از گفتار در تحقق عملی مطالبات و خواسته‌هایی است که مردم هنگام رأی دادن انتظار تحقق آن‌ها را داشتند. اگر این مسئله مورد بی‌توجهی قرار گیرد و از سوی دیگر، اقداماتی که در برابر دولت انجام می‌شود، جنبه انتقام‌جویانه پیدا کند، این روند می‌تواند به گسترش موج ناامیدی در جامعه منجر شود. مردم انتظار دارند که تمامی ارکان حاکمیت، از رهبری گرفته تا دستگاه‌های وابسته و سایر قوا، در جهت تحقق مطالبات آن‌ها با رئیس‌جمهور همکاری کنند.

ایده وفاق ملی زمانی کارآمد است که دوطرفه باشد

عضو هیأت رئیسه جبهه اصلاحات با بیان اینکه ایده وفاق ملی زمانی کارآمد است که دوطرفه باشد، اظهار کرد: یعنی تنها یک‌طرف به آن پایبند نباشد، بلکه تمامی قوا و نهادهای تأثیرگذار نیز در این مسیر گام بردارند. در غیر این صورت، این وفاق به‌جای آنکه موجب تقویت امیدواری شود، به دلسردی عمومی دامن خواهد زد.

صادقی یادآور شد: همانطور که باباطاهر گفته: «چه خوش بی، مهربونی هر دو سرَ بی، که یک سر، مهربونی دردِ سر بی». این بدان معناست است که مهربانی یک‌طرفه، دردسرساز خواهد شد، اگر تنها یک طرف بر وفاق تأکید کند اما سایرین در عمل از آن تبعیت نکنند، این مسئله نه‌تنها کمکی به بهبود شرایط نخواهد کرد، بلکه می‌تواند منجر به حذف و تضعیف آن جریان شود.

وفاق ملی زمانی کارآمد است که دوطرفه باشد، اظهار کرد: یعنی تنها یک‌طرف به آن پایبند نباشد، بلکه تمامی قوا و نهادهای تأثیرگذار نیز در این مسیر گام بردارند.

وی گفت: بنابراین، رئیس‌جمهور باید هوشیارانه عمل کند و سایر قوا و نهادهای مؤثر در تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری نیز باید مراقب باشند که وفاق ملی به‌عنوان یک راهبرد دوطرفه حفظ شود تا نه‌تنها به دولت، بلکه به کلیت نظام آسیبی وارد نشود. همانطور که رهبری در اولین روزهای پس از پیروزی دکتر پزشکیان فرمودند: موفقیت آقای پزشکیان موفقیت همه ما است و خدای نکرده شکست او شکست همه ما است.