افتتاح ۱۰ شعبه پارک علم و فناوری دانشگاه آزاد

به گزارش ایران اکونومیست، محمدمهدی طهرانچی در این مراسم با بیان اینکه ساختار دانشگاه از مباحث جدی است که ایرانیان در ۸۰ سال اخیر با آن مواجه بوده‌اند، گفت: اونیورسیته در زمان ورود به ایران با توجه به پیشینه ایران در پیشروی در حوزه‌های دانشی به مفهوم دانشگاه تقلیل پیدا کرد. ایران در ۵ سده رهبری علم جهان را برعهده داشت. بدیهی است چنین کشوری در مقابله با جریان‌ها و ساختارهایی که متعلق به تمدن با عمر ۳ سده است، تعابیر پیشینی خود را ترجیح می‌دهد. ما در مفهوم دانش با ۳ مقوله آموزش، پژوهش و کاربست مواجه هستیم. در نوع دانش نیز با انواع تقلیدی و ترجمه‌ای و همچنین خلاقانه و مولد روبه‌رو هستیم که در نوع خلاقانه آن، خلاقیت یا Creation وجود دارد. سازمان‌هایی مانند سازمان‌های نشر دانش و مجلات نیز برای بروز خلاقیت طراحی و ساخته شده‌اند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با تأکید بر اینکه ما در برخورد با مفهوم اونیورسیته به شکل زیادی با جزء دانش آن از نوع ترویج و تقلیدی برخورد کردیم، اظهار کرد: لذا تا دهه ۸۰ خبری از تولید علم در دانشگاه‌های ما نبود و این دهه بود که دانشگاه‌های ایرانی حرکت به سمت علم خلاقانه را آغاز کرند. آیا اونیورسیته صرفاً همین بود؟ در قوانین حمایتی ما قانون مالکیت معنوی صرفاً مختص آثار نویسندگان و هنرمندان است، در حالی که در قانون اساسی ایالات متحده قانون مالکیت معنوی شامل اختراع مخترعان و آثار نویسندگان و هنرمندان است. مفهوم اختراع به علم باز نمی‌گردد، در علم خلاقیت وجود دارد که منجر به اکتشاف می‌شود. مفهوم اختراع روشمند که صاحب آن مالک آن نیز شمرده می‌شود، مربوط به حوزه فن شناخت است؛ نه علم. فناوری دو نوع تقلیدی و مولد دارد، اگر نظام فناوری مولد باشد، خروجی آن نوآوری یا Innovation  خواهد بود. مواجه ما با فناوری تا کنون به گونه‌ای بود که آن را کاربست علم می‌دانستیم، در حالی که اینطور نبود. کاربست علم وقتی خلاقانه و بدیع باشد، می‌تواند به دنبال خود حل مسأله داشته باشد. 

وی خاطرنشان کرد: گاهی سیاسیون می‌پرسند مقاله به چه درد جامعه می‌خورد؟ در حالی که اصلاً مقاله قرار نیست برای جامعه باشد. مقاله حاصل خلاقیت در علم است که در جامعه علمی جواب می‌دهد. شاخص‌هایی مثل تعداد مقاله و h-index  و ... مفاهیم خاص جامعه علمی هستند، نه اجتماع عمومی کشور. 

طهرانچی با بیان اینکه خرده ساختارهای تقلیدی نمی‌توانند یک تصویر بزرگ بسازند و لذا هیچ ایده‌ای به شما نخواهند داد، افزود: آیا ما نباید ساختار مرتبط با فناوری خلق کنیم؟ ما زمانی خود مفهوم جهاد دانشگاهی داشتیم، اما مفاهیمی مثل مرکز رشد و پارک علم و فناوری را از خارج وارد کردیم که هم به مفهوم جهاد دانشگاهی آسیب زد و هم خود جای درستی پیدا نکرد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تصریح کرد: ما تا کنون تنها به بعد علمی دانشگاه توجه داشته‌ایم و دانشگاه را مجموعه‌ای از دانشکده‌ها و دانشکده‌ها را مجموعه‌ای از گروه‌ها می‌دانستیم، به دنبال چنین درکی از دانشگاه انتشارات علمی و پس از آن نظام ارتقای فردی را نیز راه‌اندازی کردیم که البته هیچ وقت به نظام ارتقای سازمانی ختم نشد. اونیورسیته در غرب یک کنشگر فعال در حوزه‌های علم، فرهنگ و فناوری است و به عبارتی مفاهیم مدرنیته را در جامعه نشر می‌دهد. مثلاً اونیورسیته در غرب بازار سنتی را به بازار مدرن تبدیل کرد. بازار مدرن مال‌هایی که ما امروز مشاهده می‌کنیم، نیستند، مال‌ها همان بازارهای سنتی غرب هستند. مدرنیته مفهوم بازار نوین را خلق کرد که حجره‌های آن نوآور هستند. 

وی با اشاره به اینکه یکی از مشکلات ما این است که می‌خواهیم همان نظام‌های قبلی و قدیمی را در مفاهیم جدید نوآوری بگنجانیم، گفت: دانشگاه آزاد اسلامی محصول جمهوری اسلامی و یک مفهوم جدید در نظامات دولتی و قدیمی بود که تفاوت‌های جدی با دانشگاه‌های دولتی دارد. دانشگاه آزاد اسلامی برخلاف دانشگاه‌های دولت ساخت، مردم ساخت است و برخلاف آنها که واگرا و جزیره‌ای هستند، شبکه‌ای و همگرا است. دانشگاه‌های دولتی ما تا کنون ۴ میلیون فارغ‌التحصیل داشته‌اند، در حالی که دانشگاه آزاد اسلامی در عمر ۴۰ ساله خود ۸ میلیون فارغ‌التحصیل تحویل جامعه داده است. دانشگاه آزاد اسلامی با توجه به اینکه حیات خود را وابسته به اقبال اجتماعی می‌بیند، زودتر از سایر دانشگاه‌ها متوجه شد که آنچه جوان امروز به آن نیاز دارد و جامعه آن را طلب می‌کند، فناوری است. متأسفانه مفهوم فناوری در کشور ما مورد غفلت واقع شده است.  

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی اظهار کرد: فضای فن شناخت نیازمند اولاً ساختار مناسب فن شناخت است، یعنی دانشگاه باید بستر روشمند مناسبی برای ساخت فناوری خلق کند؛ البته دانشگاه با مفهوم گسترده‌تر آن، در غرب به آن اونیورسیته و اعراب به آن الجامعه می‌گویند. فضای فن شناخت همچنان به Institute، فنکده یا فناورکده که ما آن را دانشکده فناوری می‌نامیم، نیز برای آموزش فناوری نیاز دارد. 

وی ادامه داد: تقسیم بندی این دانشکده‌ها موضوعی خواهد بود نه دانشی، در شبکه واحدهای دانشگاهی از سویی باید مسأله وارد شود که این نیازمند ساختار است، برای همین برنامه علمی و سپس دانشکده‌های موضوعی در دانشگاه طراحی شده است. دانشکده‌های موضوعی در حقیقت نظام مسائل نهادینه شده هستند. در بخش دیگر دانشگاه، باشگاه نخبگان طراحی شد تا استعدادها بتوانند وارد چرخه دانشکده‌ها شوند، طرح دستیار آموزشی تمرینی برای مواجه حداکثری باشگاه نخبگان با دانشجویان بود، البته در این بین اجزای دیگری مثل مدارس عالی مهارت، مراکز رشد و ... نیز دیده شده است. 

طهرانچی با بیان اینکه پارک‌های علم و فناوری محیط نوآوری با قواعد بیرونی دانشگاه بودند، گفت: لذا مفهومی با عنوان سرای نوآوری طراحی و ایجاد شد تا محیط‌های تعاملی با قواعد دانشگاهی داشته باشیم. سراهای نوآوری موضوعات را برای ورود به جامعه تخصصی می‌کنند. خروجی چنین دانشگاهی راه حل مسائل جامعه خواهد بود، البته گاهی یک شرکت به عنوان تیمی که می‌تواند یک دسته مسأله حل کند، خود راه حل شناخته می‌شود. دانشگاه‌ها تا کنون صرفاً ساینتیست (Scientist) یا دانشگر تربیت می‌کردند، امروز دانشگاه برخلاف سابق علاوه بر ساینتیست یا دانشگر، تکنولوژیست یا فناوری تربیت خواهد کرد. در گذشته وقتی همه را به عنوان دانشگر تربیت می‌کردیم، با چالش شغل آنها مواجه می‌شدیم، در حالی که اساساً قرار نبود همه ساینتیست شوند و همه ساینتیستها شغل داشته باشند.

وی ادامه داد: در ساختارهای قدیمی نمی‌توان فناور تربیت کرد، زیرا این تربیت الزامات متفاوتی نسبت به تربیت دانشگر دارد. ما در پازل جامعی ساختارهای گذشته را با اجزای کوچک هماهنگ و با دقت جایگزین می‌کنیم، امروز باید برای تحول گفت‌وگو کرد تا به مفاهیم جدیدی برای حل مشکلات کشور برسیم. 

به گفته طهرانچی دانشگاه آزاد اسلامی بزرگترین شبکه حقیقی کشور است، این شبکه مردمی گسترده می‌خواهد در زیست بوم نوآورانه خود حرکت شبکه‌ای جدیدی را آغاز کند.

در حاشیه این مراسم تفاهم‌نامه همکاری میان دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران و سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور به امضای طرفین رسید. رئیس دانشگاه آزاد اسلامی پس از حضور در این مراسم از نمایشگاه شرکت‌های دانش بنیان دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران بازدید کرد و با فناوران این نمایشگاه به گفت‌وگو پرداخت.