بررسی سهم هر ایرانی از درآمد نفتی کشور

به گزارش ایران اکونومیست؛ اگر رشد بخش نفت در دو فصل پاییز و زمستان امسال مشابه سال گذشته باشد در این صورت سهم هر ایرانی از ارزش افزوده بخش نفت بالاتر از 28 میلیون تومان خواهد بود. با اینکه سهم ایرانیان از نفت در شش سال گذشته صعودی بوده است اما همچنان این رقم از مقدار سال 96 پایین‌تر است.

آمارها حاکی از آن است که اثر تحریم‌ها بشدت بر سهم ایرانیان از ارزش افزوده بخش نفت تاثیر گذاشته است. به طوری که بعد از لغو تحریم‌ها در سال 94 همچنان سهم یک ایرانی از تولید نفت پایین‌تر از دوران بدون تحریم اقتصاد ایران یعنی سال 90 بوده است.

داده‌های جمعیتی ایران براساس ارقام مرکز آمار مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین آمار مربوط به سال‌های 1402 و 1403 تخمینی هستند.

نفت و اهمیت آن در زندگی ایرانیان

نفت یکی از مهم‌ترین منابع طبیعی ایران است که نقش حیاتی در زندگی ایرانیان ایفا می‌کند. این منبع ارزشمند، نه‌تنها موتور محرک اقتصاد کشور است، بلکه تامین‌کننده درآمدهای اصلی دولت برای ارائه خدمات عمومی، ایجاد زیرساخت‌ها، و حمایت از رفاه اجتماعی محسوب می‌شود. درآمدهای نفتی به طور مستقیم بر اشتغال، سطح زندگی، و توسعه شهرها و روستاها تاثیر می‌گذارد. همچنین نفت به‌عنوان منبع انرژی و ماده اولیه بسیاری از صنایع، به زندگی روزمره مردم پیوند خورده است. با این حال، وابستگی بیش از حد به نفت، آسیب‌پذیری اقتصاد را افزایش داده و ضرورت تنوع‌بخشی به اقتصاد کشور را پررنگ‌تر کرده است.

اثر بود و نبود تحریم بر ارزش افزوده سرانه ایرانیان از نفت

شروع تحریم‌های بین‌المللی سازمان ملل، آمریکا و اروپا به علت مسئله هسته‌ای در سال 90 موجب شد تا موانع جدی بر روی فروش نفت ایران قرار بگیرد. از همین‌رو درآمد نفتی دولت بعد از شروع این تحریم‌ها بشدت کاهش یافت. به زبان اعداد سهم هر ایرانی از درآمد نفت که در سال 90 برابر با 33 میلیون و 200 هزار تومان بود در سال 91 به 24 میلیون و 500 هزار تومان کاهش یافت. این روند کاهشی ادامه دار بوده و در سال 94 که همچنان با وجود مذاکرات تحریم‌ها برقرار بوده به 23 میلیون و 500 هزار تومان رسیده است.

البته بعد از مذاکرات طولانی که میان ایران و قدرت‌های جهانی در جریان بود، توافق هسته‌ای موسوم به برجام در تابستان سال 94 به امضا رسید. در نتیجه این توافق تحریم‌ها لغو شده و نفت ایران دوباره در بازار جهانی عرضه شد. در نتیجه درآمد نفتی افزایش یافته و سهم هر ایرانی از این درآمد نیز صعودی شد. به طوری که در سال 95 سهم هر ایرانی از ارزش افزوده بخش نفت به 32 میلیون و 200 هزار تومان افزایش یافت.

ترامپ آمد

ورود ترامپ به کاخ سفید در زمستان سال 95 با حوادث عجیب و غریبی برای ایران همراه شد. به طوری که در اردیبهشت سال 97 ترامپ از برجام خارج شده و مجددا سایه تحریم به اقتصاد ایران بازگشت. مهمترین هدف این تحریم‌ها به صفر رساندن فروش نفت ایران بود. از همین‌رو درآمد نفتی ایران در سال‌های 98 و 99 و بعد از شروع آثار تحریم‌ها بشدت کاهش یافت. در واقع سهم هر ایرانی از نفت که در سال 97 معادل 27 میلیون و 300 هزار تومان بود در سال 98 به 19 میلیون و 100 هزار تومان کاهش یافت. در سال 99 نیز به علت افزایش فروش نفت در اواخر سال در نتیجه تغییرات در کاخ سفید، ارزش افزوده سرانه ایرانیان از نفت کمی افزایش یافته و به 20 میلیون تومان رسید.

سهم هر ایرانی از نفت در سال‌های اخیر

بعد از ورود بایدن به کاخ سفید در اواخر سال 99 و در نتیجه سیاست‌های او درباره ایران، فروش نفت برای ایران آسان‌تر از دوران ترامپ شد. به همین دلیل سهم هر ایرانی از نفت روندی صعودی به خود گرفته و از مقدار 21 میلیون و 900 هزار تومان در سال 1400 به 28 میلیون و 200 هزار تومان در سال جاری رسیده است. به عبارتی در این مدت سهم یک ایرانی از پول نفت حدود 6 میلیون تومان افزایش داشته است.

با این وجود همچنان ارزش افزوده سرانه ایرانیان از نفت به میزان 5 میلیون تومان پایین‌تر از سال 90 برآورد شده است.

منبع: اکوایران