یک هورمون جدید مهار کننده اشتها کشف شد

به گزارش ایران اکونومیست، یک نامزد کاملاً جدید برای درمان کاهش وزن پیدا شده است و دانشمندان برای اولین بار کشف کرده‌اند که چگونه هورمونی که توسط هیپوتالاموس در طول خواب تولید می‌شود، تأثیر مستقیمی بر تنظیم اشتها و متابولیسم دارد. این اولین بار است که هورمونی به نام راپتین(raptin) با خواب و چاقی مرتبط می‌شود.

به نقل از نیو اطلس، این کشف، راه را برای توسعه یک دسته جدید از داروها باز می‌کند که می‌توانند مانند آگونیست‌های GLP-۱ با چاقی مقابله کنند.

دانشمندان چینی در این مطالعه خاطرنشان کردند: کمبود خواب با چاقی مرتبط است، اما مکانیسم‌های این ارتباط همچنان نامشخص است. در این مطالعه، ما یک هورمون پروتئین هیپوتالاموس قابل انتشار در خواب را در انسان و موش شناسایی میکنیم کردیم که چاقی را سرکوب می‌کند. این هورمون از رتیکولوکالبین-۲(RCN۲) جدا می‌شود و نام آن را رپتین(raptin) گذاشته‌ایم.

محققان بیمارستان شیانجیا(Xiangya) دانشگاه مرکزی جنوبی، اولین کسانی هستند که شناسایی و درک می‌کنند که چگونه این هورمون هیپوتالاموس ناشی از خواب، سیگنال سیری به روده می‌دهد و مصرف غذا را محدود می‌کند.

علاوه بر این، خواب ضعیف یا ناکافی، سطح رپتین را تا حد زیادی کاهش می‌دهد که کنترل اشتها را مسدود می‌کند و سطح رپتین در افراد چاق بسیار کمتر است.

محققان می‌گویند: راپتین به گیرنده متابوتروپیک گلوتامات ۳(GRM۳) در نورون‌های هیپوتالاموس و معده متصل می‌شود تا به ترتیب از اشتها و تخلیه معده جلوگیری کند.

راپتین یک قطعه بریده شده از پروتئین رتیکولوکالبین-۲(RCN۲) است که نقش مهمی در تشکیل استخوان و سرطان دارد، اما قبلا هرگز با کنترل اشتها یا سایر عملکردهای متابولیک مرتبط نبوده است.

محققان در این مطالعه، نقش راپتین را در فرآیندهای متابولیک از طریق ترکیبی از پروتئومیکس برای درک ساختار و زیست‌شناسی پروتئین RCN۲ و همچنین زیست‌شناسی مولکولی، علوم اعصاب و داده‌های بالینی انسانی شناسایی و تأیید کردند. نقش راپتین هم در موش و هم در انسان ثابت بود.

اساسا راپتین ارتباط نزدیکی با چرخه‌های ریتم شبانه‌روزی دارد و در حالی که دانشمندان بیان نکرده‌اند که این هورمون در چه مرحله‌ خاصی از خواب تولید و ترشح می‌شود، سطوح آن در طول شب و بسته شدن چشم به اوج خود می‌رسد. این هورمون به احتمال زیاد در طول حرکت غیر سریع چشم، یعنی حالت NREM در خواب تولید و ترشح می‌شود.

سطح این هورمون به تدریج در طول روز، قبل از اینکه دوباره در چرخه خواب بعدی بالا برود، کاهش می‌یابد. با این حال، مطالعات بیشتر باید تأیید کند که آیا مراحل خواب نقش خاصی در اینجا بازی می‌کند یا خیر.

خواب ضعیف یا ناکافی، در افزایش وزن مرتبط با این هورمون نقش دارد. یکی از این مطالعات در سال ۲۰۲۲ نشان داد که کمبود خواب باعث افزایش تولید گرلین(ghrelin) می‌شود که منجر به افزایش اشتها می‌شود و ترشح هورمون لپتین(leptin) را محدود می‌کند که سپس با سیگنال‌های سیری روده تداخل می‌کند. تحقیقات دیگر خواب ضعیف را با افزایش سطح هورمون‌های استرس و تأثیر آنها بر تنظیم متابولیک مرتبط دانسته‌اند.

در انسان‌ها، محققان سطوح راپتین، کیفیت خواب و سایر معیارهای متابولیک را در ۲۶۲ شرکت‌کننده ارزیابی کردند که ۱۲۷ نفر از آنها از نظر بالینی چاق بودند. سپس آنها آزمایشی را با ۳۰ نفر انجام دادند که ۱۵ نفر در گروه شاهد و ۱۵ نفر به مدت سه ماه با محدودیت خواب(SRT) تحت آزمایش قرار گرفتند. در پایان کارآزمایی، داده‌ها برای ارزیابی تغییرات در سطوح راپتین و وزن بدن و همچنین کیفیت خواب و دریافت انرژی جمع‌آوری شد.

محققان می‌گویند: شرکت‌کنندگانی که از کمبود خواب رنج می‌برند، سطوح راپتین پایین‌تری دارند و چاقی در آنها تشدید می‌شود، در حالی که بیماران مبتلا به چاقی که تحت SRT قرار گرفته‌اند، سطوح راپتین بالاتری داشتند و فنوتیپ‌های چاقی را کاهش دادند. این یافته‌ها بر اهمیت کیفیت خواب بر متابولیسم تأکید می‌کنند.

علاوه بر این، یک مطالعه ژنتیکی روی ۲۰۰۰ فرد چاق منجر به کشف یک نوع RCN۲ شد که در کد بیولوژیکی گروهی از اعضای یک خانواده وجود داشت که همگی از سندرم شب‌خواری(NES) رنج می‌بردند. درمان NES در حال حاضر سخت است و به طور کلی به عنوان یک اختلال روانی در نظر گرفته می‌شود و اغلب اشتباه تشخیص داده می‌شود. بنابراین این یافته‌ها می‌تواند تأثیر زیادی بر کسانی که از این پرخوری‌های شبانه رنج می‌برند، داشته باشد. این افراد از تولید راپتین جلوگیری می‌کردند و همه آنها مبتلا به چاقی بودند.

این تیم همچنین به ارتباط بین رژیم‌های غذایی پرچرب و کم‌خوابی اشاره کرد و گفت که تحقیقات بیشتری مورد نیاز است تا ببینیم چگونه می‌تواند بر تولید راپتین و توانایی آن در تنظیم اشتها تأثیر بگذارد. با این حال به طور کلی، این یافته‌ها زمینه را برای توسعه روش‌های درمانی جدید برای کاهش وزن و درمان چاقی فراهم می‌کند.

محققان در نتیجه گفتند: در اینجا ما نشان دادیم که آزادسازی شبانه‌روزی راپتین هیپوتالاموس، اشتها را کاهش می‌دهد، اما بر سایر رفتارهای مهم شبانه‌روزی از جمله خود چرخه خواب یا فعالیت بدنی تأثیر نمی‌گذارد. مطالعه ما راپتین را به عنوان یک هورمون منحصر به فرد هیپوتالاموس شناسایی می‌کند که با GRM۳ برای سرکوب اشتها و چاقی همکاری می‌کند، بنابراین یک راه بالقوه جدید برای درمان چاقی فراهم می‌کند.

این مطالعه در مجله Cell Research منتشر شده است.