آیین‌های باران خواهی

به گزارش ایران اکونومیست، حمید بابلی مؤخر، دکترای جغرافیای طبیعی در یادداشتی در ابتکار نوشت: 

شاید بتوان گفت که یکی از وجوه مشترک اکثر آیین‌های بشری، توجه انسان و نگاهش به آسمان و پدیده‌هایی است که در آن جلوه گرند. پدیده‌هایی چون خورشید، ماه و ستارگان، باد و ابر و باران و برف که هر کدام به شکلی در زندگی او تاثیرگذار و به عبارت بهتر بقای او به آنها وابسته است. انسان برای این پدیده‌ها نیرویی پنداشته که می تواند هر گاه اراده کند بر عملکرد آنها تاثیر گذاشته و در نتیجه آنها آنطور که این نیرو می خواهد عمل ‌کنند. بر اساس این پنداشت، انسان در هر زمان که اختلالی در عملکرد این پدیده‌ها بوجود آید به سراغ همان نیروی کنترل کننده می رود و گره گشایی را از او طلب می‌کنند.
آیین‌های باران خواهی سبقه چند هزارساله در بخش‌های زیادی از فلات ایران دارد.
این آیین‌ها ‌و دعاهای نزول باران یک پیام اساسی دارد و آن اینکه این سرزمین در طول تاریخ اقلیمی و زمین شناسی خود تنش‌های خشکی و خشکسالی و از طرفی‌ترسالی و بارش‌های فرانرمالی را بارها تجربه کرده است. یافته‌های پژوهشی در زمین شناسی و جغرافیای طبیعی مهر تأییدی بر حدوث این پدیده‌های اقلیمی دارد.
آثار زمین شناسی و انسان شناسی در داخل و حاشیه کویرها و چاله‌های مرکزی ایران که در حال حاضر از خشک‌ترین مناطق جهان به شمار می روند چه از باب نشانه‌های دال بر بحران خشکی و خشکسالی و یا فراوانی و وفور منابع آب وترسالی گواه این واقعیت است.
تپه‌های ماسه ای فسیل شده در دامنه و باد پناه کوه‌های مرکزی، رگه‌های آهکی مربوط به رسوب گذاری و شکل‌گیری در دریاچه‌های آب شیرین، یافته‌های فسیلی و مطالعات گرده شناسی گیاهی در مقیاس میلیون ساله و یافته‌های باستان شناسی و آثار انسانی چند هزارساله که به ظهور موجودی به نام انسان و روند تکامل زندگی او مربوط می باشد، همه و همه نشان دهنده شرایط اقلیمی فوق متغیر و بی ثبات پهنه سرزمینی ایران می باشد.
مبرهن است که خاستگاه آیین‌هایی که همواره باران را طلب می‌کنرد، سرزمین‌ها و زیست بوم‌هایی با باران اندک و بحران‌های خشکسالی بوده است. از آنجاکه به غیر از سواحل باریک دریای خزر و مکان‌هایی بصورت نقطه ای در غرب و شمال غرب، مابقی سرزمین ایران از میانگین بارش نرمال بی بهره می باشد و بخش اعظم فلات ایران در محدوده اقلیمی خشک و نیمه خشک واقع شده لذا آیین‌های باران خواهی در جا جای این سرزمین منطبق بر فرهنگ و آداب و رسوم خود برگزار می گردید.
فارغ از تعصب‌های خشک از یک طرف و نگاه‌های منفی از طرف دیگر که بنا به دلایل متعدد در جامعه پدیدار شده تجربیات گذشتگان به این ادعا صحه می گذارد که مواردی پیش می آمد که چند شبانه روز بعد از برگزاری چنین آیین‌های باران خواهی احتمال نزول بارش وجود داشت. با ذکر این نکته که تجربه انسانی بر هر یافته علمی ارجحیت دارد که مصداق فرموده امام علی(ع) نیز می باشد.
اگرچه وقوع بارش در یک منطقه به فعل و انفعالات و اندرکنش‌های متعدد، متغیر و پیچیده اتمسفری و زمینی وابسته است اما نباید به نقش دعا و خواسته‌هایی که از قلب‌های صاف و ساده و بی آلایش انسان‌های معتقد و پاک سیرت به آسمان‌های بلند می شد غافل بود. شاید این آیین‌ها و دعاها همان موضوعی باشد که در روان شناسی علمی امروز از آن به عنوان نگاه مثبت یا انرژی مثبت یاد می‌شود. اعتقاد قلبی.
باشد که شاهد نزول رحمت الهی بر کوه و دشت و صحاری تشنه سرزمین مان باشیم و این سرزمین را هر روز شاداب‌تر و زنده‌تر ببینیم.

*بازنشر مطالب دیگر رسانه‌ها در ایران اکونومیست به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان می‌باشد