بهره‌گیری از خرد جمعی تخصصی در انتقال پایتخت

به گزارش ایران اکونومیست، روز دوشنبه (۱۷ دی‌ماه) معاون اول رئیس‌جمهور در جلسه شورای عالی روابط خارجی با طرح موضوع انتقال پایتخت، اظهار کرد: در ۳۰ سال گذشته این موضوع مطرح بوده است اما امروز بحث ساماندهی مرکز سیاسی به صورت جدی مطرح است و اگر به این نتیجه برسیم به دلیل محدودیت‌هایی که در ارایه خدمات به مردم تهران با آن مواجه هستیم، یکی از نقاطی که به صورت جدی مطرح است، «مکران» است.

«محمدرضا عارف» افزود: این منطقه جای مناسبی است و محدودیتی هم ندارد. مراکز دیگری هم برای انتقال پایتخت در گذشته مطرح بود اما هر کدام محدودیت‌های خاص خود را داشتند مثلا مشکل تامین آب داشتند یا گرفتار سایر مسائل حاشیه‌ای بودند.

همچنین روز گذشته (سه‌شنبه) سخنگوی دولت در نشست خبری در پاسخ به سوالی درباره انتقال پایتخت از تهران، اظهار داشت: موضوع انتقال پایتخت موضوع جدیدی نیست بلکه بیش از سه دهه است راجع به انتقال پایتخت صحبت می‌شود. ظرفیت‌های زیستی هر منطقه نشان می‌دهد که تا چه میزان برای گسترش فعالیت‌ها ظرفیت دارد. درباره استان تهران نگرانی‌هایی از منظر ظرفیت‌های زیستی مثل آب وجود دارد.

مهاجرانی افزود: در هر حال «مکران» به عنوان یکی از گزینه‌ها مطرح است. دو شورا تشکیل شده است، یک شورایی که مشکلات پایتخت را رصد می‌کند، یکی از موضوعاتی که مطرح است این است که ظرفیت‌های بالایی در منطقه مکران وجود دارد. تلاش می‌کنیم که دانشگاهیان، نخبگان و خبرگانی که در این زمینه اعم از نیروهای مهندسی یا جامعه شناسی یا اقتصاددانان کمک می‌گیریم و بتوانیم موضوع را به سمتی ببریم که بهترین اثربخشی را داشته باشد، اما موضوعی نیست که در دستور کار فوری قرار داشته باشد.

در این زمینه، «پیروز حناچی» استاد دانشگاه تهران و شهردار سابق پایتخت در گفت‌وگوی اختصاصی با ایران اکونومیست اظهار داشت: انتقال پایتخت موضوعی مربوط به اوایل دهه ۷۰ در کشورمان است که در جهان نیز مسبوق به سابقه است.

دبیر اسبق شورایعالی شهرسازی و معماری بیان داشت: در اوج دوره مدرنیسم بین سال‌های۱۹۲۰ تا ۱۹۳۰ زمانی که مدرنیست‌ها با استفاده از تغییر فناوری ساخت و ساز، توسعه فولاد، بتن و غیره دستشان باز شد، این مهم در مناطقی از جهان اتفاق افتاد که از جمله آنها در پاکستان، هندوستان، ترکیه و برزیل قابل اشاره است.

وی ادامه‌داد: پس از آن اگرچه به‌طور طبیعی شاهد این اتفاق نبودیم و کمتر اراده‌ای برای آن در جهان یافتیم، اما مسائل سیاسی همچون فروپاشی شوروی سابق و فروپاشی دیوار برلین این شرایط را فراهم کرد.

حناچی گفت: به طور مثال در آلمان شاهد بازگشت مجدد پایتخت از بُن به برلین بودیم. همچنین در قزاقستان استقلال یافته از شوروی سابق شاهد انتقال پایتخت از آق‌مولا به آستانه بودیم.

وی اضافه‌کرد: پس از آن کمتر اراده‌ای در جهان برای این مساله در جهان شاهد بودیم و به طور مثال ژاپنی‌ها از ۵۰ سال پیش در حال بررسی جابه‌جایی پایتختشان هستند که تا امروز اتفاق نیفتاده است وبه جمع‌بندی نرسیده اند.

جابه‌جایی پایتخت مشکلی از تهران حل نمی‌کند

شهردار سابق تهران اظهار داشت: اینکه دولت در شرایط اقتصادی فعلی می‌تواند به جابه‌جایی پایتخت بپردازد یا خیر، یک بحث است اما مهمتر از آن، این سوال است که چرا می‌خواهیم پایتخت را منتقل کنیم و دلیل این مساله می‌تواند راهنمای ما باشد که آیا با جابجایی پایتخت مشکلاتمان حل و فصل می‌شود یا خیر؟

وی اضافه کرد: البته جواب مشخص است و باید گفت مشکلاتمان در این کلان‌شهر نه تنها حل نمی‌شود بلکه شاید بدتر نیز شود. چرا که امروز پایتخت به هر حال مورد توجه قرار دارد اما فرداروز و با جابه‌جایی دیگر آن توجهات سابق به تهران انجام نمی‌شود و مشکلات آن افزون خواهد شد.

ترافیک و آلودگی، دو معضل اساسی تهران

حناچی معتقد است: مسائل تهران از جمله آلودگی و ترافیک ومنابع آب قابل حل است و تجربه جهانی نیز همین را می‌گوید ولی الزامات وشروطی دارد.

وی از پکن (پایتخت چین) یاد کرد که دو دهه پیش آلوده‌ترین شهر جهان بود، اما امروز یکی از پاک‌ترین پایتخت‌های دنیا است؛ این مهم با اخذ تصمیمات جدی کنترل همه منابع آلایندگی از جمله تعطیلی کارخانه ذوب فلزات در نزدیکی شهر، تبدیل موتورهای دوچرخ بنزینی به موتورهای برقی و توسعه حمل ونقل پاک و خودروهای برقی اتفاق افتاد.

استاد دانشگاه تهران خاطرنشان‌کرد: ما باید با این نگاه به این سوال پاسخ دهیم که چرا می‌خواهیم پایتخت را منتقل کنیم و به چه چیزی می‌خواهیم برسیم؟

وی یادآور شد: شهریور ۹۷ نظرسنجی از مردم تهران در خصوص اصلی‌ترین مشکلات پایتخت انجام شد؛ در این نظرسنجی قاطبه مردم به دو مشکل آلودگی و ترافیک به عنوان مهمترین مشکلات یاد کردند و امروز نیز همین مشکلات را حس می‌کنیم.

همواره در جهت عکس رفع مشکلات پایتخت حرکت‌ کرده‌ایم

حناچی اضافه‌ کرد: بله این مشکلات قابل حل است و تجربه جهانی نیز همین را می‌گوید، اما در همه این سال‌ها بعضا کاملا در جهت عکس حل مسائل حرکت کرده‌ایم.

وی گفت: وقتی شهردار ما پارک و فضای سبز را خراب می‌کند و اجازه ساخت و ساز برج در باغ‌ها می‌دهد، یعنی اینکه در جهت عکس در حال حرکت هستیم.

شهردار سابق تهران گفت: قرار بود اتوبوس گازوئیلی را در تهران شماره نکنیم اما شماره کردیم، وقتی قرار بود موتورهای دوچرخه بنزینی شماره نشود اما می‌شود، وقتی قرار بود مازوت نسوزانیم اما می‌سوزانیم و وقتی معاینه فنی خودروهای سنگین را جدی نمی‌گیریم و ... ، همه این‌ها اقداماتی در جهت عدم کنترل آلاینده‌های تهران است که باید متوقف شود و تا زمانی که در این زمینه‌ها جدی نباشیم اتفاقی نخواهد افتاد.

وی تصریح‌کرد: در این راستا ابتدا باید مبانی نظریمان مشخص شود که چرا می‌خواهیم به انتقال پایتخت بپردازیم و پس از آن باید اثبات کنیم که با جابه‌جایی پایتخت مشکلات تهران حل می‌شود؛ اما معتقدم که اینگونه نمی‌شود.

حناچی یادآور شد: در دهه ۷۰ مرحوم مهندس «کازرونی» وزیر وقت مسکن و شهرسازی این کار را تعقیب کرد و حتی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نیز مخالف آن نبود و اجازه داد کارها به پیش برود و تا مرحله تصمیم سازی در دولت نیز پیش رفت.

وی اضافه‌کرد: حتی مشاوری به انجام این کار پرداخت و به مکان یابی نیز رسید و سه منطقه در سمت سمنان، سلطانیه و الیگودرز نیز به این منظور جایابی شد، اما در نهایت شهردار وقت که در دولت نیز حضور داشت عنوان کرد که تهران را با همین شرایط اداره خواهم کرد.

این استاد دانشگاه خاطرنشان‌کرد: در نهایت این تصمیم متوقف شد. از آن زمان باب افزایش تراکم در تهران باز شد و به عبارتی ما دوباره در جهت خلاف رفع مشکلات حرکت کردیم و معضلات آلودگی و ترافیک تهران با افزایش تراکم و تمرکز فعالیت‌ها در پایتخت حادتر شد.

بیشتر بخوانید

سیاست‌های رفع تمرکز در پایتخت را دنبال کنیم

وی تاکید کرد: معتقدم در وهله نخست دولت باید سیاست‌های رفع تمرکز را در پایتخت تعقیب کند و هر فعالیتی که امکان اجرا در سایر مناطق کشور داشته باشد را به انجام برساند.

حناچی تصریح‌کرد: همچنین در مرحله دوم با ارائه مشوق‌های اقتصادی موضوع عدم تمرکز در پایتخت را تقویت کند و فعالیت‌ها را به مناطق کمتر توسعه یافته هدایت کند. این مهم خود منجر به تعادل منطقه‌ای در کشور خواهد شد.

لزوم بهره‌گیری در خرد جمعی در موضوع انتقال پایتخت

وی اظهار داشت: با کمال احترام به همه مسئولان، اینکه پایتخت به چه نقطه‌ای باید منتقل شود با حرف امکان‌پذیر نیست؛ در این راستا ابتدا باید به این نقطه برسیم که باید پایتخت منتقل شود (که معتقدم اینگونه نیست). پس از آن با انجام مطالعات لازم با استفاده از خرد جمعی و نقطه‌نظرات کارشناسی به نقطه جدید برسیم.