آرامش پیش از طوفان در قزوین!

به گزارش ایران اکونومیست، طرح عبور خیابان «انصاری شرقی» از دل بافت تاریخی قزوین، به یکی از موضوعات پرحاشیه و واکنش‌برانگیز این شهر تبدیل شده است. این خیابان قرار است از میان محله «بلاغی»، یکی از مناطق قدیمی قزوین، عبور کند. بر اساس مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در سال ۱۳۹۷، این خیابان باید تنها یک مسیر محلی باریک با عرض ۵ تا ۸ متر باشد تا بافت تاریخی حفظ شود و تخریبی صورت نگیرد. با این حال، برخی از مسئولان شهر بدون توجه به این مصوبه، طرحی جدید برای خیابان‌کشی گسترده‌تر ارائه کرده‌اند.

کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی هشدار داده‌اند که این پروژه می‌تواند آسیب‌های جدی به هویت تاریخی قزوین وارد کند. خیابان انصاری شرقی، در صورت اجرا، از میان آثار مهمی همچون مسجد و مدرسه حیدریه، سردر عالی‌قاپو و محله باغ دبیر عبور می‌کند. این طرح نه تنها موجب تخریب این آثار تاریخی می‌شود، بلکه ساختار سنتی و زندگی محلی ساکنان این محله‌ها را نیز مختل می‌کند.

به تازگی یک مغازه تاریخی در خیابان سپه (نخستین خیابان ثبت‌شده ایران) تخریب شده است که گفته می‌شود این بخش از شهر، ابتدای همان پروژه انصاری شرقی است. کنشگران و دوستداران میراث فرهنگی این تخریب را غیرقانونی می‌دانند و معتقدند چنین اقدامی به معنای نادیده گرفتن قوانین حفاظت از میراث فرهنگی است.  به دنبال این ابراز نگرانی، اداره کل میراث فرهنگی قزوین اعلام کرد که تخریب این مغازه را متوقف کرده است و با هرگونه اقدامی که مغایر با مصوبه‌های شورای عالی شهرسازی باشد، مخالف است و اقدامات قانونی را پیگیری خواهد کرد.  

توقفی که اما از نگاه میراث‌دوستان قزوین، شبیه آرامش پیش از طوفان است. سعید زارع‌پور یکی از کنشگران میراث فرهنگی قزوین پس از بررسی وضعیت تخریب این مغازه (جگرکی) در خیابان سپه، به ایران اکونومیست گفت: یک روز پس از اقدام به تخریب، از مغازه دیدن کردم، مشخص بود که کار متوقف شده است اما بخشی از سقف برداشته شده و مصالح روی زمین ریخته بود. از داخل پنجره که نگاه کردم، یک حفره ایجاد شده بود، اما هیچ فعالیتی انجام نمی‌شد. به نظر می‌رسد این توقف یک آرامش پیش از طوفان باشد. تجربه نشان داده است که در چنین مواردی ابتدا تخریب اولیه انجام می‌شود و بعد به صورت مخفیانه ادامه کار پیش می‌رود. امیدوارم این اتفاق نیفتد، اما این روند را قبلاً هم در پروژه‌های مشابه دیده‌ایم.

سقف و طاق تخریب شده مغازه جگرکی

دیوار کنار جگرکی (ورودی گاراژ)

این کنشگر میراث فرهنگی افزود: در پروژه‌ باغستان قزوین نیز شبانه تعدادی درخت قطع شد و با اعتراض میراث فرهنگی کار متوقف شد. پس از آن، کارها به شکل مخفیانه پیش رفت و درخت‌های منطقه کاملا قطع شدند و در نهایت، پروژه تکمیل شد. اگر در اینجا هم ورودی منطقه را از دست بدهیم، شرایط مشابهی رخ خواهد داد.

زارع‌پور درباره موقعیت مکانی این مغازه گفت: این مغازه در ابتدای طرح خیابان «انصاری شرقی» قرار گرفته است. نقشه‌هایی که داشتیم نشان می‌دهد این نقطه دقیقاً آغاز این طرح است. تنها چند پلاک دیگر هم در منطقه بلاغی باقی مانده است که مالکین هنوز به واگذاری رضایت نداده‌اند اما به بهانه پروژه انصاری شرقی، برخی پلاک‌ها تملک و برخی دیگر تخریب شده‌اند.

فضای پشتی جگرکی که تخریب را نشان می‌دهد

زارع‌پور اظهار کرد: پروژه خیابان انصاری شرقی به بهانه کم کردن بار ترافیکی شهر پیشنهاد شده است در حالیکه اضافه کردن این خیابان به شبکه موجود، ترافیک زیادی را ایجاد می‌کند. خیابان انصاری شرقی قرار است به موازات خیابان‌های باقری و حمدالله مستوفی (گذر صوفیان) کشیده شود. این خیابان‌ها از شرق به غرب هستند و متصل می‌شوند به خیابان باغ دبیر که از شمال به جنوب کشیده شده است، اضافه شدن یک خیابان دیگر به دو خیابانی که به باغ دبیر منتهی می‌شوند، ترافیک را افزایش می‌دهد نه کاهش! همین الان هم خیابان باغ دبیر که قدیمی (مربوط به دوران پهلوی) است، ظرفیت این حجم از ترافیک را ندارد و در ساعات شلوغ، تردد در این خیابان‌ها دشوار است. حال تصور کنید یک سه‌راهی جدید به این شبکه اضافه شود، مشکلات ترافیکی چند برابر خواهند شد.

این کنشگر میراث فرهنگی به نگرانی دیگری اشاره کرد و گفت: در کنار خیابان باغ دبیر رودخانه‌ای گذر کرده است که حالا به کانال تبدیل شده است و نقش مهمی در هدایت آب‌های سطحی دارد. در روزهایی که دوباره زمزمه احداث خیابان انصاری شرقی به گوش رسید، شهرداری روی آن صفحات بتنی گذاشته و آن را پوشانده است. احتمال می‌دهیم  در آینده به علت این‌که ممکن است با حجم ترافیک روبرو شوند، برای کاهش بار ترافیکی این بخش را آسفالت کنند و درختان اطراف رودخانه، که عمرشان به قدمت کانال است، قطع شوند.

کانا آبی که از خیابان باغ دبیر عبور می‌کند و
روی آن را با صفحات بتن پوشانده‌اند.

زارع‌پور تاکید کرد: خیابان‌های قدیمی ظرفیت لازم را ندارند و پروژه‌هایی از این دست می‌توانند مشکلات جدی‌تری ایجاد کنند. امیدوارم شهرداری در اجرای این طرح دقت بیشتری به خرج دهد.