اجرای پرشتاب؛ ماموریت «اروندان» در طرح ضربتی افزایش تولید

به گزارش ایران اکونومیست از وزارت نفت، این طرح از اولویت‌های مهم وزارت نفت دولت چهاردهم است که با هدف تولید حداکثری نفت خام از میدان‌های نفتی انجام می‌شود و «محسن پاک‌نژاد» وزیر نفت نیز بر اجرای شتاب‌گونه آن در بخش بالادست تأکید دارد.

شرکت نفت و گاز اروندان در اجرا و محقق‌سازی این طرح مهم، سهم و نقشی دارد و همواره کوشیده است به تعهدات خود در این باره عمل کند. ایران در بخش نفت ۱۵۹ میلیارد بشکه معادل نفت خام و در بخش گاز ۱۸۲میلیارد بشکه معادل نفت خام ذخایر در اختیار دارد که درمجموع با ۴۳۱ میلیارد بشکه معادل نفت خام، حائز رتبه نخست در ذخایر هیدروکربوری جهان است.

وجود این ظرفیت‌های بالقوه منابع نفت و گاز از سویی و تحریم‌های بین‌المللی ظالمانه و طولانی‌مدت از دیگر سو، سبب شده است وزارت نفت دولت چهاردهم نیز برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت را با هدف افزایش تولید نفت خام در دستور کار قرار دهد؛ اجرای طرح ضربتی افزایش تولید نفت خام تولید به مقدار روزانه ۲۵۰ هزار بشکه نفت خام از آن جمله است.

برداشتن گام‌های عملی برای تحقق هدف

بر این اساس و به دستور وزیر نفت افزایش تولید نفت خام تا روزانه ۲۵۰ هزار بشکه در۳۴ میدان نفتی کشور به همت شرکت ملی نفت ایران مصوب و مقرر شد سازوکار اجرایی این مصوبه در تفاهم‌نامه‌ای میان سازمان برنامه‌وبودجه، بانک مرکزی و شرکت ملی نفت ایران تعیین شود؛ موضوعی که سبب شد وزیر امور اقتصادی و دارایی در نامه‌ای به وزیر نفت، معرفی طرح‌های اولویت‌دار افزایش تولید نفت را خواستار شود.

آثار ناشی از تحریم‌های ظالمانه در بخش‌های مختلف اجرایی، اقتصادی و مدیریتی کشور را نمی‌توان نادیده گرفت؛ آثاری که تبعات آن ایجاد چالش‌های مختلف در همه بخش‌های اقتصادی از جمله نفت بوده است. بر این اساس طی سال‌ها و به شیوه‌های مختلف دیوار و سد تحریم‌ها بارها شکسته شده است.

تولید نفت خام ایران پس از برجام و پیش از برگشت مجدد تحریم‌های بین‌المللی در سال ۱۳۹۷ به‌طور متوسط برابر با سه میلیون و ۸۲۶ هزار بشکه در روز بوده و طی سال‌های گذشته نیز با وجود امکان تولید حداکثری از میدان‌های نفتی، این روند کاهشی تداوم داشته و تأخیر در اجرای طرح‌های توسعه میدان‌های نفتی و اجرای ناکافی برنامه‌های نگهداشت توان تولید ازجمله دلایل آن اعلام شده است، به‌طوری که تداوم این روند، طی چهار سال آینده با رشد کاهش تولید همراه خواهد بود.

در چنین شرایطی وزارت نفت دولت چهاردهم تلاش مجدانه‌ای را برای احیا و افزایش ظرفیت تولید نفت خام ایران آغاز کرده است. بر این اساس، وزارت نفت بنا دارد با رفع چالش‌ها و تدوین برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت، به افزایش تولید نفت خام کشور طی چهار سال آینده اقدام کند که گام‌های عملیاتی آن نیز آغاز شده است.

از جمله برنامه ضربتی در اقدام‌های کوتاه‌مدت که در مقطع یک ساله برای افزایش تولید نفت خام کشور در دستور کار وزارت نفت است، بازگردانی توان تولید میدان‌های موجود از طریق اجرای طرح‌های نگهداشت و افزایش توان تولید است. با اجرای اقدام‌های مربوط به تعمیر چاه‌های موجود و اسیدکاری، مشبک‌کاری و تزریق حلال به چاه‌های دارای افت تولید و تسریع در پروژه‌های تعریف شده نگهداشت توان تولید با حفاری چاه‌های جدید در میدان‌های توسعه‌یافته که برآورد می‌شود به سرمایه‌گذاری حدود ۳ میلیارد دلار نیاز داشته باشد، توان تولید میدان‌های نفتی موجود از حدود ۳ میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه در روز کنونی به حدود ۳ میلیون و ۸۵۰ هزار بشکه در روز افزایش خواهد یافت.

«حمید بورد» مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با اشاره به افزایش ۶۰ هزار بشکه‌ای تولید روزانه نفت ایران در ۱۰۰ روز نخست دولت چهاردهم گفته است: در این مدت تعمیرات، نگهداری، افزایش تولید و اجرای پروژه‌ها در شرکت ملی نفت ایران انجام و افزایش تولید نفت در شرکت‌های مناطق نفت‌خیز جنوب، نفت و گاز اروندان، شرکت نفت مناطق مرکزی ایران و منطقه غرب کارون محقق شده است.

ترسیم ماموریت ویژه برای شرکت‌های نفتی

طرح ضربتی افزایش تولید نفت خام برای شرکت‌های مختلف تولیدی، مأموریت ویژه ترسیم کرده است که شرکت نفت و گاز اروندان نیز از آن مستثنا نیست و وزارت نفت در این حوزه برنامه‌ریزی و تسریع در برداشت از میدان‌های مشترک آزادگان‌ شمالی، آزادگان جنوبی و همچنین میدان نفتی دارخوین را تا پایان سال در دستور کار قرار داده و درصدد ایجاد طرحی نو برای توسعه منطقه غرب کارون است تا آن را به یک مرکز تولیدی ویژه و منحصربه‌فرد نفت بدل کند. حوزه جغرافیایی شرکت نفت و گاز اروندان از غرب کارون تا مرز مشترک ایران و عراق و از شهرستان بستان تا خرمشهر و اروندکنار امتداد دارد و این جغرافیا، همان منطقه نفتی غرب کارون را تشکیل می‌دهد. حوزه غرب کارون شامل میدان‌های سوسنگرد، سهراب، دارخوین، مینو، اروند، یادآوران، آزادگان شمالی، آزادگان جنوبی، یاران شمالی و یاران جنوبی است. سه میدان مشترک آزادگان، یاران و یادآوران در این منطقه که سابقه تولید از آنها به سال‌های گذشته بازمی‌گردد، در این منطقه قرار دارند. ازجمله اقدام‌های وزارت نفت دولت چهاردهم، تسریع درافزایش تولید حاصل از اجرای قراردادهای موجود واگذارشده برای توسعه و نگهداشت توان تولید شامل قراردادهای مربوط به توسعه میدان‌های نفتی مشترک آزادگان جنوبی بوده و در حال اجراست.

مسیر افزایش تولید نفت خام در اروندان

شرکت‌های نفت و گاز اروندان و مهندسی و توسعه نفت که گستره قابل‌توجهی از میدان‌های نفتی مشترک با عراق موسوم به غرب کارون را در حوزه کاری خود دارند، مکلف به تولید قابل‌توجهی از طرح ضربتی نفت خام وزارت نفت هستند. «عبدالله عذاری‌اهوازی» مدیرعامل شرکت نفت و گاز اروندان با تشریح مأموریت‌های این شرکت می‌گوید: برخی اقدام‌های زودهنگام برای دستیابی سریع به تولید در زمره مأموریت شرکت نفت و گاز اروندان برای طرح ضربتی جهش تولید نفت خام قرار دارد.

وی، مأموریت شرکت نفت و گاز اروندان را در گستره میدان‌های آزادگان شمالی، آزادگان جنوبی و دارخوین ذکر کرده و به تشریح اقدام‌های در دستور کار در این ۳ میدان و بیان آخرین اقدام‌ها در این مجموعه‌ها پرداخته است و افزایش تولید ۲۵ هزار بشکه‌ای در روز در آزادگان جنوبی را ازجمله اهداف این شرکت تا پایان سال اعلام کرده است.

میدان آزادگان جنوبی که نفت درجای آن ۲۸.۲ میلیارد بشکه و نفت قابل استحصال آن در حدود ۱.۶ میلیارد بشکه برآورد می‌شود، هم‌اکنون با ظرفیت تولید ۱۴۰ هزار بشکه نفت خام در روز در دسترس است. طرح توسعه میدان آزادگان جنوبی با هدف ایجاد ظرفیت تولید، فرآورش و انتقال نفت ۳۲۰ هزار بشکه در روز از لایه‌های سروک، کژدمی و گدوان و فهلیان از طریق حفاری ۲۰۰ حلقه چاه جدید در حال اجراست.

عذاری‌اهوازی می‌گوید: ازجمله فعالیت‌ها بهره‌گیری حداکثری از چاه‌های نمکی میدان آزادگان جنوبی است که بر اساس تغییرات و اقدام‌های انجام‌شده تا پایان آذر به تولید ۲۵ هزار بشکه در روز می‌رسد و با رفع موانع چاه شماره ۴۵ میدان آزادگان جنوبی این مقدار تولید به‌زودی قابل‌دسترس خواهد بود.

افزون بر طرح ضربتی نفت خام در میدان آزادگان جنوبی با فعالیت‌های حفاری، اسیدکاری و اقدام‌های دیگر، افزایش تولید ۳۶ هزار بشکه‌ای از میدان‌های تحت اختیار شرکت نفت و گاز اروندان خبری است که مدیرعامل شرکت نفت و گاز اروندان به آن اشاره و اظهار کرد: این مقدار فراتر از تعهدی است که وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران، شرکت نفت و گاز اروندان را متعهد به انجام آن کرده است.

از دیگر هدف‌گذاری‌های شرکت نفت و گاز اروندان که در دستور کار این شرکت قرار دارد، اجرای طرح ضربتی جهش تولید نفت خام و افزایش تولید از میدان نفتی دارخوین است. میدان نفتی دارخوین که در ۴۵ کیلومتری شمال خرمشهر و ۸۵ کیلومتری جنوب و جنوب غربی اهواز قرار دارد، سابقه اثبات نفت در آن به سال ۱۳۴۳ بازمی‌گردد و مقدار نفت درجای مخازن آن بیش از ۶ میلیارد بشکه تخمین زده می‌شود. طرح توسعه این میدان از سال ۱۳۸۱ در ۲ فاز برنامه‌ریزی شد که فاز اول و دوم آن انجام‌شده است. در حال حاضر طرح حفاری چاه‌های جدید در قسمت جنوبی این میدان در دستور کار قرار دارد که تعمیر ۶ حلقه چاه و حفاری ۶ حلقه چاه جدید (تولیدی) در این میدان در حال اجراست.

مدیرعامل شرکت نفت و گاز اروندان مقدار افزایش تولید از میدان دارخوین را ۱۲ هزار بشکه در روز اعلام کرده است. وی با بیان اینکه اقدام‌های مورد نیاز در این میدان نفتی با سرعت در حال انجام است، در تشریح اقدام‌های انجام‌شده و در دستور کار این بخش توضیح می‌دهد: به‌منظور توسعه سازنده‌های سروک و ایلام، چاه ۳۲ دارخوین که قبلاً در سازند سروک تکمیل شده بود، اخیراً مورد آزمایش قرار گرفت و نتایج آزمایش موفقیت‌آمیز بوده و با اتکا به توان دانش کارکنان شرکت نفت و گاز اروندان و تأمین تجهیزات و کالاهای مورد نیاز راه‌اندازی شد. این چاه نخستین چاه سروکی دارخوین است و عملاً توسعه مخزن یادشده با تولیدی شدن این چاه آغاز شده است.

مدیرعامل شرکت نفت و گاز اروندان با بیان اینکه حفاری چاه‌های جدید در سازندهای ایلام و سروک در برنامه توسعه این میدان گنجانده شده است، یادآور می‌شود: پیش از این نیز چاه ۳۴ دارخوین که در سازند فهلیان تکمیل شده بود توسط کارکنان شرکت نفت و گاز اروندان راه‌اندازی شده و از مرداد امسال با دبی ۴ هزار بشکه در روز در مدار تولید قرار گرفت. به گفته مدیرعامل شرکت نفت و گاز اروندان، افزایش تولید روزانه۱۲ هزار بشکه‌ای از میدان دارخوین تا پایان سال در دسترس خواهد بود که درمجموع با میدان نفتی آزادگان جنوبی حدود ۳۵ هزار بشکه به تولید نفت در این بخش افزوده خواهد شد.

بیشتر بخوانید

گام‌های افزایش تولید در ۴ سال آینده

از جمله برنامه‌های مربوط به اقدام‌های بلندمدت که مقطع زمانی چهار ساله برای آن در نظر گرفته شده، دستیابی به افزایش تولید بیش از ۴۰۰ هزار بشکه در روز نسبت به افت تولید طبیعی میدان‌های نفتی کشور است. در این زمینه تکمیل فعالیت‌های اجرایی قراردادهای IPC در دست اجرای ۱۲ میدان نفتی و طرح نگهداشت افزایش تولید شامل افزایش تولید از قراردادهای مربوط به توسعه میدان‌های نفتی مشترک یاران ۱۵ هزار بشکه در روز، سهراب ۱۵ هزار بشکه در روز و لایه نفتی پارس جنوبی۱۷ هزار بشکه در روز، آبان و پایدار غرب ۵ هزار بشکه در روز و میدان‌های سپهر و جفیر۷۰ هزار بشکه در روز، شادگان ۵۵ هزار بشکه در روز، کوپال ۳۰ هزار بشکه در روز، چشمه خوش، دالپری و پایدار شرق ۵۰ هزار بشکه در روز با هدف افزایش توان تولید نهایی به حدود ۲۵۷ هزار بشکه در روز و افزایش تولید حدود ۱۵۰ هزار بشکه در روز از محل اجرای کامل طرح‌های نگهداشت و افزایش توان تولید نفت در دستور کار خواهد بود.

همچنین دستیابی به افزایش تولید بیش از ۲۵۰ هزار بشکه در روز نسبت به تولید اولیه با تنفیذ قراردادهای توسعه و بهره‌برداری هشت میدان نفتی از دیگر برنامه‌های پیش‌بینی شده است. این هدف‌گذاری شامل افزایش تولید با تنفیذ قراردادها و انجام عملیات اجرایی قراردادهای مربوط به میدان‌های نفتی مشترک آزادگان ۱۷۵ هزار بشکه در روز، چنگوله ۳۰ هزار بشکه در روز و آذر ۲۱ هزار بشکه در روز و میدان‌های بند کرخه ۵ هزار بشکه در روز، سومار، سامان و دلاوران ۹ هزار بشکه در روز و مسجدسلیمان ۹ هزار بشکه در روز با هدف دستیابی به افزایش تولید نهایی حدود ۷۰۰ هزار بشکه در روز با سرمایه‌گذاری ۱۵ میلیارد دلاری است.

مدیرعامل شرکت نفت و گاز اروندان درباره طرح‌های درازمدت برای افزایش تولید در حوزه تحت اختیار این شرکت می‌گوید: بهره‌برداری سریع‌تر از مخازن و میدان‌های مشترک، تولید روزانه یک میلیون بشکه نفت در سال ۱۴۰۴، تولید و بهره‌برداری با شاخص ۹۹ درصدی استمرار تولید، افزایش و تولید نفت به‌صورت پایدار و توسعه شرکت با بهره‌گیری از امکانات بخش خصوصی، حرکت به سمت عدم تمرکز و بهینه‌سازی هزینه تولید از اولویت‌های این شرکت در چشم‌انداز سال‌های آتی است که امیدواریم با برنامه‌ریزی دقیق این موارد قابل تحقق باشد.

وی با بیان جزییات طرح‌های چهارساله افزایش تولید در شرکت نفت و گاز اروندان می‌گوید: در این میان افزایش تولید میدان از مشترک آزادگان جنوبی بخش عمده‌ای از تعهد تولید این شرکت را تأمین خواهد کرد. با راه‌اندازی فاز اول واحد فرآورش متمرکز(CTEP) همچنین راه‌اندازی ۳۰ حلقه چاه شاهد افزایش تولید قابل‌توجهی در این میدان خواهیم بود. میدان نفتی آزادگان جنوبی که به‌عنوان بزرگ‌ترین میدان نفتی کشور شناخته می‌شود، میدان مشترک در مجاورت مرز عراق و حدود ۸۰ کیلومتری غرب اهواز است که به‌صورت بیع متقابل در حال انجام بوده و فازهای توسعه‌ای بعدی، به‌صورت یکپارچه با میدان آزادگان شمالی در قالب مدل جدید قراردادهای نفتی در حال پیگیری است و در این زمینه تفاهم‌نامه‌هایی با چند شرکت معتبر خارجی منعقد شده است. نفت درجای میدان آزادگان جنوبی ۲۷ میلیارد بشکه و ضریب برداشت از این میدان ۶.۶ درصد (در سازندهای فهلیان، سروک، گدوان و کژدمی) است. تاکنون ۶۲ حلقه چاه در میدان نفتی آزادگان جنوبی حفر شده و تولید زودهنگام روزانه ۴۵ هزار بشکه نفت خام صورت گرفته است که این مقدار تا پایان سال به روزانه ۱۱۰ هزار بشکه افزایش خواهد یافت. مجموع چاه‌های مورد نیاز فاز یک طرح توسعه میدان آزادگان جنوبی ۱۸۵ حلقه چاه به‌منظور تحقق تولید روزانه ۳۲۰ هزار بشکه نفت خام است.

جهش تولید مستلزم سرمایه و سرمایه‌گذاری است

از نیازهای اصلی صنعت نفت برای توسعه و نگهداشت تولید نفت و گاز، موضوع سرمایه‌گذاری است. شرکت ملی نفت ایران به‌منظور اجرای طرح‌های توسعه‌ای و نگهداشت تولید در میدان‌های نفتی و گازی طی حدود هشت سال آینده نیازمند حدود ۱۲۴ میلیارد دلار منابع مالی است که تأمین این حجم از منابع از طرق مختلف ازجمله منابع داخلی، بازار پول و سرمایه، صندوق توسعه ملی، قراردادهای سرمایه‌گذاری و... در دستور کار قرار دارد. به‌منظور اجرای به‌موقع طرح‌ها ضروری است تا پایان دولت چهاردهم حدود ۸۰ میلیارد دلار در این بخش سرمایه‌گذاری شود که وزارت نفت بنا دارد آن را از منابع داخلی، قرارداد سرمایه‌گذاری آی‌پی‌سی، قراردادهای سرمایه‌گذاری بیع متقابلEPC/F، همچنین صندوق توسعه ملی تأمین کند که گام اولیه آن برای طرح ضربتی ۲۵۰ هزار بشکه تا پایان سال برداشته شده است.