دروغ‌هایی از فلسطین که پشت لنز عکاسان پنهان شد

به گزارش ایران اکونومیست، فیلم‌ مستند  «فریم‌های فلسطینی»، بهترین فیلم بخش غزه هجدهمین جشنواره سینما حقیقت است که عصر چهارشنبه، ۱۲ دی‌ماه در کافه فلسطین به نمایش درآمد و سپس نشست بررسی آن با عنوان «چشم‌های فلسطینی؛ روایتی از نور و خون و نگاتیو» و با موضوع عکس و عکاسی در فلسطین، با حضور سعید فرجی و وهب رامزی ـ عکاس جنگ ـ برگزار شد.  

در این نشست گفته شد: تصاویری که در ساخت این مستند استفاده شده مربوط به یک آرشیو از سال ۱۹۸۲ است؛ زمانی که جنبش فتح از اردن به جنوب لبنان می‌رود و به یک موسسه فرهنگی مربوط به صهیونیست‌ها حمله می‌کند و این آرشیو را به دست می‌آورد.

همچنین درباره قصه درخت‌های زیتون و پرتقال فلسطینی‌ها که در ابتدای فیلم نشان داده می‌شود، این توضیح داده شد که «یکی از دلایل آتش زدن درخت‌های زیتون و پرتقال از سوی اسرائیل‌ها ضربه زدن به اقتصاد مردم فلسطین است اما آنها یک هدف دیگر را هم دنبال می‌کنند و آن هم از بین بردن هویت مردم این سرزمین است؛ زیرا عمر درخت‌های زیتون و پرتقال فلسطینی‌ها از اسرائیل بیشتر است و آنها سعی کردند این هویت را از بین ببرند.»

سعید فرجی، کارگردان فیلم مستند «فریم‌های فلسطینی» درباره موضوع این فیلم، گفت: این فیلم روایت مردم فلسطین از لنز دوربین چند عکاس است. ابتدا روایت زندگی چند عکاس اسراییلی و اروپایی را نشان می‌دهیم که تلاش دارند با عکس‌های خود تبلیغ فلسطین را برای یهودیان داشته باشند و آن‌ها را به سمت این سرزمین سوق دهند. سپس روایت چند عکاس از جنگ اسرائیل علیه فلسطینی‌ها را داریم و در بخش پایانی به یک عکاس فلسطینی می‌پردازیم که با سوژه‌های خود معروف می‌شود و عکاسان زیادی را در فلسطین پرورش می‌دهد که امروز روایت‌گر جنگ در این سرزمین هستند.

او ادامه داد: هریک از سوژه‌های ما در این فیلم، ظرفیت ساخت یک سریال را دارد و می‌توان از زندگی هرکدام یک فیلم داستانی بلند ساخت.

فرجی در ادامه از انگیزه خود برای ساخت این فیلم گفت و افزود: ما متولدین دهه ۶۰ بچه جنگ به شمار می‌آییم. من هیچ‌وقت بمباران‌های جنگ را فراموش نمی‌کنم. ما در فضای جنگ بزرگ شدیم اما من در مسیر عکاسی با آقای طالب‌زاده و خیلی از بزرگان آشنا شدم و از آن‌ها چیزهای زیادی یاد گرفتم. نادر طالب‌زاده به ما یاد داد حتی اگر می‌خواهم مشکلات کشور خودم را بیان کنم به بیرون از کشور خودم سفر کنم و از بیرون مشکلات داخلی را ببینم.

این کارگردان اظهار کرد: عکاسی جنگ فرصت عجیبی برای من بود و من برای نخستین‌بار در جنگ ۳۳روزه اولین تجربه برون‌مرزی خود را ثبت کردم. در همان زمان برخی معتقد بودند این هم یک تجربه کاری است و تمام می‌شود اما من از آن تاریخ به بعد با جنگ گره خوردم و جنگ در زندگی مسلمانان برای من مهم شد و سعی کردم راوی جنگ در زندگی مسلمانان شوم.

فرجی با بیان اینکه اگر ما راوی قصه‌های مسلمانان نباشیم دیگران جور دیگری آن را تعریف خواهند کرد، گفت: واقعا ثبت روایت‌های جنگ حتی اگر منجر به از دست دادن جان آدم هم شود، می‌ارزد. در همین عکاسی، انسان‌های زیادی را دیدیم که دوست داشتند قصه زندگی‌شان را بگویند و من سعی کردم گوشی برای آن‌ها باشم تا آلامی بر دردشان شود.

او ادامه داد: از یک تاریخ به بعد یک بخشی از کار من ثبت تصاویری از زندگی مسلمانان بدون جنگ بود، در واقع سعی داشتم نشان دهم که زندگی بدون جنگ چه شکلی است.  به همین خاطر عکاسی جنگ را از یک زمانی متوقف کردم و سعی داشتم چیزی را نشان دهم که خارج از فضای جنگ است تا مردم دنیا بفهمند پس از جنگ، زندگی جنگ‌زده‌ها چگونه سپری می‌شود. برای مثال شما در عکاسی مردم فلسطین در غیر از زمان جنگ می‌توانید نشان دهید آن‌ها چگونه برای دفاع کردن از هویت و وطن خود زندگی می‌کنند.

این عکاس جنگ بیان کرد: بعد از ۲۳ سال کار کردن تازه متوجه شدم که چگونه باید کار کنم و اگر همه عمرم را برای شنیدن قصه کسانی‌ که رسانه ندارند، بگذارم، کار بزرگی نکرده‌ام. ما در فیلم «فریم‌های فلسطینی» به عکس‌هایی پرداختیم که مربوط به ۵۰ سال پیش است، در  واقع نشان دادیم چقدر این عکس‌ها اهمیت دارد، الان هم به‌نظرم عکس‌هایی که ما از فلسطین می‌گیریم شاید در کوران جنگ دیده نشود اما قطعا ۵۰ سال دیگر اهمیت آن‌ها مشخص می‌شود.

فرجی با اشاره به داستان عکاسی‌اش از اردوگاه فلسطینی‌ها در لبنان اظهار کرد: من از این اردوگاه سال ۹۲ عکاسی کردم اما برخی معتقد بودند چون قبلا از آنجا عکسی شده است دیگر سوژه خوبی نیست، در حالی که معتقدم فریم هر عکاسی با دیگری متفاوت است زیرا زندگی مردم اردوگاه هر روز متفاوت است.  تجربه به من نشان داده که باید برخی چیزها را خود انسان تجربه کند زیرا ممکن است دستاورد متفاوتی برای او اتفاق بیافتد.  

او ادامه داد: من با یک دکتر فلسطینی‌ که پاسپورت آمریکایی هم داشت آشنا شدم که پس از اینکه اعتماد او را جلب کردم این دکتر مرا به پزشکی که دوستش بود معرفی کرد. آن پزشک در داخل خانه خود یک موزه از فلسطین درست کرده بود که هیچکس از آن خبر نداشت اما همین فرد به واسطه اعتماد یک فرد دیگر به من اجازه داد از این گنجینه عکس بگیرم.

این کارگردان اظهار کرد: ما در داخل کشورمان هم سوژه‌هایی داریم همچون سیستان و بلوچستان که کسی به آن‌ها نپرداخته است. تجربه نشان داده است عکاسی که خارج از یک منطقه زندگی‌ می‌کند می‌تواند عکس بهتری از آنجا بگیرد زیرا آن شهر ممکن است برای افراد داخل آن عادی شده باشد اما برای فردی که از بیرون به آن نگاه می‌کند حتما ایده‌ها و سوژه‌های خوبی دارد. بنابراین توصیه می‌کنم برای دیدن دنیای متفاوت سفر کنید.

در بخش دیگری از این نشست وهب رامزی  ـ عکاس حرفه‌ای جنگ ـ از خاطرات خود در جنگ‌های مختلف گفت و اظهار کرد: یک گالری با موضوع فلسطین‌ به نام «کلیدهایی که عمرش از اسرائیل بیشتر است» به راه انداختیم که عکس‌هایی از اردوگاه فلسطین‌ها در لبنان را نشان می‌دهد.

او ادامه داد: لحظه‌ای ‌که یک عکاس تصمیم می‌گیرد عکاسی کند یک گنجینه پنهان را در قاب لنز خود ذخیره می‌کند. در واقع عکاسان، یک روای ساکت هستند که به بیرون از خودشان کمک‌ می‌کنند تا معنای خیلی از موضوعات را انسان‌ها بفهمند.  

این عکاس جنگ توصیه کرد: ما نباید دچار وضعیتی بشویم که فلسطینی‌ها را از خودشان جدا کنیم. یعنی نباید فقط در زمان جنگ به سمت فلسطینی‌ها رفت و از در خاک و خون بودن آن‌ها عکس گرفت، بلکه باید در زمانی که آن‌ها جنگ نمی‌کنند هم عکاسی کنیم تا ببینیم چگونه در حال مقاومت برای حفظ وطن خود هستند. در واقع باید مقاومت را در کنار روزمرگی فلسطینی‌ها نشان دهیم زیرا در نهایت خود فلسطینی‌ها سرنوشت خودشان را رقم خواهند زد.

رامزی با ذکر خاطره‌ای از جنگ بیان کرد: در یکی از روزهای عکاسی در فلسطین با یک دوربین زنیت قدیم در لابه‌لای آوار روبه‌رو شدم، دوربینی ‌که دیدم باید دورانداخته می‌شد اما پرس وجو کردم ببینم با این دوربین چه عکس‌هایی گرفته شده است، متوجه شدم یک‌ دوربین خانوادگی بوده که ۲۰۰ فریم عکس روزمره از یک‌ خانواده فلسطینی ثبت کرده است و من به همه آن عکس‌ها دسترسی پید ا کردم، عکس‌هایی که می‌تواند سندی از زندگی یک خانواده در فلسطین باشد.  

در پایان این نشست پوستر فیلم به امضا دست‌اندرکاران این فیلم و برخی عکاسان جنگ رسید.