مزایا و معایب عرضه اولیه بورس

به گزارش ایران اکونومیست؛ حضور در عرضه اولیه به تنهایی نمی‌تواند کسی را به سوپر میلیاردر تبدیل کند اما سهامداران حرفه‌ای ممکن نیست عامدانه یک عرضه اولیه را از دست بدهند

عرضه اولیه آواک روز شنبه 8 دی‌‌ماه برگزار شد تا هشتمین عرضه اولیه سال 1403 را شاهد باشیم. طبق وعده‌های قبلی قرار است این روند تا پایان سال ادامه داشته باشد.

با آرام گرفتن بورس و حرکت پرشتاب شاخص کل، به سمت ارتفاع دو میلیون و 800 هزار واحد که می‌تواند پیش‌درآمدی برای ثبت رکورد تاریخی سه هزار واحد باشد، اعتماد به نفس بورس بالا رفته است. شروع دوباره عرضه اولیه‌ نشانه‌ای بر این مدعاست و حداقل برای دست‌گرمی هم که شده قرار است سهامداران را با بورس آشتی دهد. تعداد عرضه اولیه‌ها قرار بود در سه ماه آخر سال به 13 برسد که هشت‌ تای آنها برگزار شده‌ است. حتی اگر در نصفی از آنها حضور داشته باشید، یک سال بعد به حداقل سود 30 درصد دست پیدا می‌کنید منتها حواستان باشد حضور در عرضه اولیه به تنهایی نمی‌تواند کسی را به سوپر میلیاردر تبدیل کند.

خرید سهام در عرضه اولیه چقدر پول نیاز دارد؟

میزان سرمایه لازم برای حضور سهام‌داران در عرضه اولیه، بستگی به ارزش شرکت دارد. حسابدار‌ها ارزش یک شرکت را تخمین می‌زنند و بر اساس قیمت هر سهم تعیین می‌شود. عموما 10 درصد سهام شرکت‌ها بین کل افراد حاضر در بورس به طور مساوی تقسیم می‌شود. به‌عنوان مثال در عرضه اولیه دزاگرس، متعلق به سهام دارویی زاگرس دارو پارسیان، ۱۰ درصد از مجوع سهام این شرکت عرضه شد.

عرضه اولیه آواک، شنبه 8 دی‌ماه 1403، برگزار شد. در این عرضه اولیه که به شیوه دو مرحله‌ای انجام گرفت، قیمت هر سهم ابتدا معادل شش هزار و 91 تومان بود. در عرضه اولیه دو مرحله‌‌ای، اول شرکت‌ها برای خرید سهام عرضه شده رقابت می‌کنند، سپس اجازه دارند با اعمال افزایش قیمت n درصدی، سهام را به مشتریان حقوقی بفروشند. حداکثر میزان مجاز خرید سهم در مرحله دوم برای سهامداران حقیقی به 200 سهم می‌رسد اما اگر مشارکت بالا برود، میزان سهم اختصاص پیدا کرده به هر مد معاملاتی آب خواهد رفت.

قبل عرضه اولیه آواک، پیش‌بینی شده بود با فرض مشارکت کمتر از ۵۰۰  هزار نفر، به هر کد ۲۰۰ سهم خواهد رسید. اگر مشارکت زیر ۸۰۰  هزار نفر باشد، به هر کد ۱۲۵ سهم خواهد رسید و با فرض مشارکت یک میلیون نفر، هر کد می‌تواند صاحب ۱۰۰ سهم شود. در فرض مشارکت عالی که به معنای حضور یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر است، به هر کد  ۸۳ سهم خواهد رسید. موضوع وقتی پیچیده می‌شود که بدانیم در مرحله دوم، با فرض تخصیص 200 سهم، مبلغ لازم برای حضور در عرضه اولیه آوک، حدودا 120 تا 130 هزار تومان تخمین‌زده می‌شود و در حالت اختصاص 100 سهم به هر کد بورسی، با عدد 60 تا 70 هزار تومان روبرو خواهیم بود. عرضه اولیه آواک با تضمین بازدهی حداقل 30 درصدی انجام می‌شود. به این معنی که اگر کسی امروز برای سهام آواک اقدام کند و در 8 دی ماه سال 1404، میزان دارایی او از 30 درصد کمتر شود، می‌تواند به اعتبار تضمین، همان 30 درصد بازدهی را نقد کند.

عرضه اولیه دزاگرس، دوم دی‌ماه انجام شد و مشارکت‌کنندگان در آن مجاز بودند بین ۱۶۰ تا ۲۲۰ هزار تومان خرید کنند. سود تضمین‌شده 30 درصدی در عرضه اولیه دزاگرس نیز وجود داشت تا با فرض یک‌سال صبوری، سرمایه هر نفر مثلا به 286 هزار تومان تبدیل شود.

عرضه اولیه کم‌برکت چیست؟

عرضه اولیه الزاما باعث شادی و نشاط سهامداران به‌خصوص اگر حرفه‌ای باشند، نیست چون هرچقدر عرضه اولیه کوچک باشد، میزان سهم قابل تقسیم بین خریداران و مشارکت‌کنندگان کاهش پیدا می‌کند. با خرد شدن سهام، میزان رقم مورد نیاز برای حضور در عرضه اولیه کم می‌شود و از آن طرف سود احتمالی نیز آب می‌رود. برای همین می‌گویند عرضه اولیه کوچک توی ذوق سهامداران بورس می‌زند. در سال 1399، حتی شاهد برگزاری عرضه اولیه با ارقامی مثل 12 هزار تومان، 15 هزار تومان و 20 هزار تومان بودیم. با این حال به لطف بازدهی مثبت سرمایه‌گذاری در عرضه اولیه با نرخ سود حدودا 200 درصدی سهامداران با خرید پنج میلیون و 200 هزار تومان سهام در عرضه اولیه، دست آخر صاحب سرمایه‌ای به ارزش 20 میلیون تومان شدند.

حضور در عرضه اولیه برای سهامداران روز به روز راحت‌تر می‌شود. تا چند سال پیش باید می‌رفتید کارگزاری و کدبورسی بگیرید. دریافت کد بورسی و احراز هویت پس از شیوع کرونا، به شکل غیرحضوری انجام می‌شود تا همین چند وقت پیش حتی کارگزاری‌ها بهترین شرایط را برای سهامداران در نظر می‌گرفتند و به شکل خودکار برای آنها در عرضه اولیه دست به خرید می‌زدند. روش کار واقعا ساده بود؛ کارگزاری به طور خودکار مشتری که حسابش به اندازه ارزش اولیه عرضه اولیه شارژ شده بود را در عرضه اولیه شرکت می‌داد و حتی اگر کسی فراموش می‌کرد حساب خود را شارژ کند، در تماس تلفنی یا با ارسال پیامک موضوع را به او یادآوری می‌کرد اما با اعتراض سهامداران حرفه‌ای که نمی‌خواستند سود شیرین عرضه اولیه را به راحتی با سهامداران آماتور و تنبل سهیم شوند، ورق برگشت. در حال حاضر برای حضور در عرضه اولیه باید در ساعت مقرر، به سایت کارگزاری خود مراجعه کنید و کارها را دستی پیش ببرید. با این حال حضور در عرضه اولیه بورس، هنوز ساده است.

عرضه اولیه الزاما سودآور است؟

عرضه اولیه معامله‌ای عموما پرسود است چون قیمت سهام هنگام عرضه اولیه پایین‌تر از ارزش واقعی آن در نظر گرفته می‌شود. این مورد باعث می‌شود سهام شرکت‌ها در روزهای اول به طور متوالی افزایش قیمت پیدا کند. این رشد تا چند روز ادامه خواهد داشت تا اینکه خود سهام‌داران تصمیم بگیرند سهامشان را بفروشند. اگر اوضاع خوب باشد و همه چیز طبیعی پیش برود، معمولا ارزش سهام شرکت‌هایی که عرضه اولیه شده‌‌اند، ظرف 30 روز به حداکثر می‌رسد و گاهی سودی فوق‌العاده نصیب خریداران می‌کند.

سود مشارکت در عرضه اولیه، سال 1398 بین 20 تا 200 درصد رسید. عرضه اولیه با توجه به حال‌و‌روز بورس، امسال برای چهار ماه متوقف شد. تا تیرماه 1403، شاهد عرضه اولیه سه شرکت گوهر فام، بیمه اتکایی ایران معین و شرکت نور ایستا پلاستیک بودیم و پس از آن عرضه اولیه‌ رخ نداد. طلسم اوایل آذر شکسته شد و کانی کربن طبس، برنا باطری و دانش بنیان پویا نیرو در صف عرضه اولیه قرار گرفتند. دزاگرس و آواک، به ترتیب هفتمین و هشتمین عرضه اولیه سال 1403 بودند. بازگشت دامنه نوسان به حال عادی باعث بهبود عملکرد بازار می‌شود و در نتیجه بازدهی عرضه اولیه افزایش پیدا می‌کند.

عرضه اولیه قرار است تا آخر سال ادامه پیدا کند. رئیس سازمان بورس و اوراق‌بهادار در ابتدای هفته قبل  وعده ۱۳ هفته داغ در زمستان را داده بود و پیش از این نیز گفته بود شش شرکت تا آخر سال عرضه اولیه خواهند شد. عرضه اولیه در کنار تمام مزایا و معایب زیر و درشت، باعث تشکیل صف‌ فروش در برخی نمادها می‌شود، چون سرمایه‌گذاران برای شرکت در عرضه اولیه، نیازمند سرمایه هستند و ممکن است به عرضه سهام خود در بازار ثانویه اقدام کنند تا بتوانند در عرضه اولیه بنگاه‌های جدید، حضور پیدا کنند./تریبون اقتصاد