۰۹ دی ۱۴۰۳ - ۱۳:۳۱
حملات‌کلامی و فیزیکی به درمانگران موجه است؟
حتی نارضایتی‌ها و خشم اجتماعی در عمیق‌ترین شکلش هم حضور مسلحانه در یک مرکز درمانی را توجیه نمی‌کند.
به گزارش ایران اکونومیست، متن پیش رو گفت‌وگوی «اعتماد» با دبیرکل خانه پرستار در تحلیل افزایش تهاجم همراهان بیماران به خادمان سلامت است که در ادامه می‌توانید بخوانید: یکشنبه دوم دی ماه، چهلمین روز درگذشت دکتر مسعود داوودی؛ پزشک و جراح بیمارستان یاسوج بود. دکتر داوودی شامگاه ۲۱ آبان امسال با شلیک گلوله و ضربات چاقوی برادر یکی از بیماران بستری در این بیمارستان به قتل رسید. قاتل در توجیه اقدام خود گفته بود که دکتر داوودی را با هدف انتقام و به دلیل قصور در نجات جان برادرش کشته است. طی دهه اخیر طبق اخباری که از سوی مراجع رسمی یا از زبان کادر درمان منتشر شده، هجمه همراهان بیماران به پزشکان، پرستاران، بهیاران و تکنسین‌های اورژانس در اقصا نقاط کشور افزایش یافته است. اخبار نشان می‌دهد که برای مهاجمان، جنسیت کادر درمان اهمیتی ندارد و در لحظه هجمه کلامی یا فیزیکی، فقط می‌خواهند خشم حاصل از تصور به قصور خدمت‌دهنده درمان را با مهلک‌ترین ضربات یا رکیک‌ترین کلمات تخلیه کنند. مرداد امسال، حمله همراه یک بیمار به یک پرستار زن در بیمارستان شهرستان الیگودرز خبرساز شد. طبق اعلام سازمان نظام پرستاری، همراه بیمار ضمن فحاشی به پرستار به سمت او حمله کرده و با فشردن گلوی پرستار، او را به آستانه خفگی رسانده بود. طی سال‌های اخیر، مسوولانی از وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی و سازمان نظام پرستاری و سازمان اورژانس، این هجمه‌ها را محکوم کرده و خواستار برخوردهای بازدارنده با مهاجمان شده‌اند که البته به دنبال شکایت قضایی قربانیان، دستگاه قضایی هم محکومیت کیفری برای متهمان درنظر گرفته ولی تهاجم کلامی و فیزیکی به کادر درمان، همچنان هر از گاهی خبرساز می‌شود و به نظر می‌رسد احکام محکومیت کیفری هم فاقد بازدارندگی کافی است. محمد شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستار در گفت‌وگو با «اعتماد» دلیل تداوم تهاجم فیزیکی و هتاکی به کادر درمان را متوجه نارضایتی مردم از وضعیت ارائه خدمات درمانی و خشم اجتماعی می‌داند اما بعد از ذکر مصداق‌هایی از مجروحیت غیر قابل جبران پرستارانی که با ضربات چاقو یا پنجه بوکس مضروب شده‌اند، می‌گوید که حتی نارضایتی‌ها و خشم اجتماعی در عمیق‌ترین شکلش هم حضور مسلحانه در یک مرکز درمانی را توجیه نمی‌کند. شریفی مقدم اشاره می‌کند که اگر وزارت بهداشت به وظایف خود در حمایت حقوقی از کادر درمان به درستی عمل می‌کرد، شاید برای پرستاران و پزشکان و باقی خادمان حوزه درمان این دلخوشی ایجاد می‌شد که اگر حین ارائه خدمت، آسیبی ببینند، حامی و مدافعی برای حقوق پایمال شده خود دارند که طبق مصداق‌های موجود، ظاهرا چنین نیست چون در اغلب مواردی که کادر درمان بر اثر تهاجم همراهان بیماران مجروح و مضروب شده‌اند، جای نماینده حقوقی نظام سلامت در صحن دادگاه خالی بوده است. حالا سوال مهم این است؛ کدام اقدام بازدارنده، در چه زمینه‌ای و از سوی کدام نهاد اجرایی می‌تواند تعداد و شدت حملات کلامی و فیزیکی علیه کادر درمان را به حداقل برساند؟
حدود یک دهه است که اخباری از توهین کلامی و هجمه همراهان بیماران علیه کادر درمان بیمارستان‌ها می‌شنویم. بدترین خبر را هم حدود دوماه قبل شنیدیم وقتی دکتر مسعود داوودی، جراح بیمارستان یاسوج توسط برادر یکی از بیماران بستری در این بیمارستان به قتل رسید. دلیل این رفتار همراهان بیمار با کادر درمان را چه می‌دانید؟
البته وقایع یاسوج را باید از بعد فرهنگی و جغرافیایی بررسی کرد چون حدود یک سال قبل هم یکی از پرستاران بیمارستان جلیل یاسوج بر اثر حمله مسلحانه یک بیمار به‌شدت مجروح شد و حدود ۱۰ سال قبل هم در بیمارستان همین شهر، یکی از همراهان بیمار با پنجه بوکس چنان ضربه‌ای به چشم پرستار وارد کرد که چشم پرستار را تخلیه کردند و پرستار، یک چشمش را از دست داد. به نظر می‌رسد که خشونت علیه کادر درمان در یاسوج، بیشتر از باقی شهرهای کشور است اما در یک تحلیل کلی می‌توان گفت که یکی از دلایل افزایش هجمه مردم به کادر درمان، نارضایتی بابت نامناسب بودن خدمات درمانی است چون گرانی دارو و کمبود پرستار و کمبود پزشک در بیمارستان می‌تواند باعث خشم مردم شود. اما دلیل دیگر، خشم اجتماعی است. مردمی که دچار خشم اجتماعی هستند، در مراجعه به بیمارستان و مرکز درمانی، خشم خود را بر سر پزشک و پرستار به عنوان در دسترس‌ترین افراد تخلیه می‌کنند. آنچه تا به حال شاهد بوده‌ایم، نیروهای در صف شامل پرستاران، رزیدنت‌ها و پزشکان عمومی، بیشترین قربانیان ضرب و شتم توسط همراهان بیماران بوده‌اند چون بیش از سایر نیروهای بخش درمان در دسترس مردمند و بنابراین، خشم مردم بابت ضعف مدیریت بیمارستانی بر سر این قشر خالی می‌شود.
مردم ممکن است از کیفیت خدمات درمانی ناراضی باشند یا خشم اجتماعی داشته باشند. بعضی جامعه‌شناسان، افزایش خشونت اجتماعی و نزاع در جامعه ایران را به بحران‌های اقتصادی و اجتماعی ربط می‌دهند ولی پرستار و پزشک هم شهروند این جامعه هستند و حتی بیشتر از مردم، مشکلات اقتصادی و سیاسی و اجتماعی را تحمل می‌کنند و علاوه بر تحمل این مشکلات، از فشار کار و توهین و ضرب و شتم مراجعان هم دچار آسیب می‌شوند. آیا بحران‌های اقتصادی و اجتماعی مجوز و توجیهی است که یک مراجعه‌کننده به بیمارستان، به پرستار و پزشک و بهیار حمله کند و به روی او قمه و چاقو بکشد و با پنجه بوکس مضروبش کند؟ آیا محیط بیمارستان محل جای قمه و چاقو و پنجه‌بوکس است؟
بحران‌های اقتصادی و اجتماعی این هجمه‌ها را توجیه نمی‌کند. مردم نمی‌دانند که پرستار بیمارستان هم باید با حقوق اندک زندگی کند ولی در کشور ما، کادر درمان همیشه مظلوم بوده چون به پرستار و پزشک آموزش داده‌اند که همیشه حق با بیمار است.
بعضی پزشکان می‌گویند اگر کادر درمان یا نگهبان و مامور حراست بیمارستان، در مقابل رفتار خشونت‌آمیز همراهان بیماران واکنش مشابه داشته باشند، حق شکایت و درخواست دیه برای مراجعه‌کننده محفوظ است درحالی که عکس آن، جز در صورت پیگیری قضایی صادق نیست. اگر پرستار و پزشک توسط همراهان بیماران مورد ضرب و شتم قرار بگیرند آیا امکان شکایت و مطالبه حق ندارند؟
معمولا روسای بیمارستان و دانشگاه علوم پزشکی، حمایت لازم را از پرستاران قربانی هجمه فیزیکی همراهان بیمار ندارند و شکایت و پیگیری قضایی را به خود پرستار محول می‌کنند.
باز هم این سوال را می‌پرسم. چه دلیلی دارد که همراه یک بیمار با قمه و چاقو و پنجه بوکس وارد اورژانس بیمارستان شود؟
هیچ دلیلی ندارد. چنین رفتاری، نشان‌دهنده ضعف سیستم حمایتی از کادر درمان است. من به سوال شما جور دیگری جواب می‌دهم. آیا این همراه بیمار می‌تواند در بانک یا شهرداری یا اداره پلیس چنین رفتاری داشته باشد؟ بنابراین، آنچه در اورژانس بیمارستان‌ها و از همراهان بیماران علیه کادر درمان شاهدیم، ناشی از ضعف مدیریتی وزارت بهداشت است به این معنا که بخش پشتیبانی و حمایتگر که موظف به حمایت و ایجاد محیطی امن برای ارائه خدمت درمانی است، وظیفه ذاتی خود را به درستی انجام نمی‌دهد.
البته وزارت بهداشت، ابزاری برای برقراری امنیت ندارد و باید از نهادهای برقرارکننده امنیت مثل نیروی انتظامی و پلیس کمک بگیرد. آیا منظور شما این است که وزارت بهداشت باید برای حضور نیروی امنیتی و تامین‌کننده امنیت درخواست بدهد و اگر چنین درخواستی ارائه شده ولی امنیت کادر درمان تامین نشده است؟
قطعا عوامل متعددی در این زمینه دخیل است و تقصیر متوجه یک نهاد نیست. یکی از مقصران این وضع، خود وزارت بهداشت است که هنوز کمبود پرستار را جبران نکرده و بنابراین، در بخش اورژانس که باید ۵ الی ۶ پرستار مستقر باشند فقط دو پرستار خدمت می‌کنند.
کمبود کادر درمان می‌تواند عامل ضرب و شتم و توهین کلامی همراهان بیماران باشد؟
کمبود کادر درمان، مهم‌ترین عامل نارضایتی است چون کمبود پرستار باعث کاهش رسیدگی به بیماران می‌شود.
با توجه به اینکه اغلب هجمه به کادر درمان، در اورژانس بیمارستان‌ها اتفاق می‌افتد، معمولا یک پزشک مقیم در اورژانس حضور دارد ولی شمار پرستاران اورژانس باید چه تعدادی باشد؟
استاندارد شمار پرستار در اورژانس، یک پرستار به‌ازای ۵ بیمار است. با توجه به اینکه در اغلب اورژانس‌ها، بخش مراقبت‌های ویژه هم وجود دارد، به‌ازای دو الی سه بیمار بستری در بخش مراقبت‌های ویژه، باید یک پرستار فعال باشد درحالی که هم‌اکنون برای ۱۰ الی ۱۵ بیمار بستری در اورژانس، یک پرستار اختصاص می‌دهند. بنابراین، مهم‌ترین دلیل نارضایتی بیماران اورژانس، کمبود پرستار است و البته در مساله کمبود پرستار هم، وزارت بهداشت مقصر است. اما قصور دیگر متوجه منفعل بودن حراست فیزیکی بیمارستان‌هاست به این معنا که وقتی همراه بیمار با قمه وارد اورژانس می‌شود یا همراه بیمار، پرستار را کتک می‌زند، حراست فیزیکی بیمارستان، بدون مداخله فقط تماشا می‌کند.
آیا این حراست فیزیکی باید مداخله کند و در مواجهه با یک فرد قمه به دست، یک کشته یا مجروح به تعداد قربانیان اضافه شود؟
خیر ولی وظیفه حراست فیزیکی جدا کردن طرفین دعوا و جلوگیری از درگیری و مجروحیت و مرگ طرفین دعواست چون در چنین اوضاعی، نیروی انتظامی هم دیر به صحنه می‌رسد. دلیل دیگری که می‌توان برای این هجمه‌ها برشمرد، کمبودهای بیمارستانی شامل کمبود دارو، کمبود تجهیزات و دردسترس نبودن پزشک است که در این موارد هم باید به قصور وزارت بهداشت اشاره کنیم.
بعضی پزشکان طرحی که در محل خدمت‌شان مورد هجمه همراهان بیماران قرار گرفته و مجروح شده‌اند، می‌گویند که باید شخصا برای پیگیری قضایی و شکایت از ضارب یا فرد هتاک اقدام کنند چون در برخی مناطق کشور، فرهنگ خویشاوندی و قومی غالب است و مسوولان دانشگاه‌ها که اغلب هم نیروهای بومی همان مناطق هستند، به جای حمایت از پزشک و پرستار طرحی و غیربومی، ایشان را وادار به رضایت و انصراف از پیگیری قضایی می‌کنند.
به همین دلیل تاکید می‌کنم که در مرحله اول، واحد حقوقی وزارت بهداشت موظف به دفاع از کادر درمان است و در مرحله دوم، دستگاه قضایی هم باید مقررات سختگیرانه‌تری برای ضاربان کادر درمان وضع کند و حتی به پرونده‌های مشابه زودتر رسیدگی شود و در مقابل ضاربان و خاطیان، شدت عمل به خرج بدهد.
طی سال‌های اخیر، پرستاران و پزشکانی توسط همراهان بیماران با سلاح سرد مجروح یا تهدید شده‌اند و آبان امسال هم یک پزشک در بیمارستان یاسوج با سلاح گرم به قتل رسید. حمل سلاح سرد و سلاح گرم در کشور ما، مشمول مجازات مشخص است و بنابراین، قوه قضاییه در برخورد با ضاربان کادر درمان بلاتکلیف نیست و نیاز به دستورالعمل سختگیرانه‌تر ندارد چون قانون در مورد حمل و به‌کارگیری سلاح سرد و گرم صراحت دارد.
تاکید ما این است که قوه قضاییه، رسیدگی به چنین پرونده‌هایی را در اولویت قرار بدهد درحالی که در این سال‌ها در بسیاری موارد شاهد چنین اولویتی نبوده‌ایم. البته اخیرا در نشستی با معاون پیشگیری از جرم قوه‌قضاییه به ما اعلام شد که رویه دستگاه قضایی پیشگیرانه است.
چندی قبل یکی از مسوولان دانشگاه علوم پزشکی یزد گفت که قرار است برای نیروی حراست و کادر درمان، دوره‌های آموزش دفاع شخصی و آموزش مهارت رفتاری برگزار شود و این اعلام، معنای تجهیز در مواجهه با هجمه‌های احتمالی را داشت. آیا صنف پرستاری اقدام مشابهی برای تجهیز فیزیکی پرستاران انجام داده است؟
۵ ماه قبل، تفاهمنامه‌ای با پلیس پیشگیری امضا کردیم که طبق این تفاهم، پرستاران با رقم بسیار اندک می‌توانند افشانه و باتوم تلسکوپی و شوکر بگیرند. در زمان امضای تفاهم، پلیس پیشگیری به ما گفت که اقدام مشابه با خاصیت بازدارنده و پیشگیرانه‌اش، برای نظام مهندسی موثر بوده چنانکه تا پیش از این تفاهم، برخی مهندسان خانم که به عنوان مهندس ناظر به ساختمان‌های در حال ساخت می‌رفتند، در مواردی، با آزار کارگران مواجه می‌شدند ولی بعد از تجهیز به باتوم یا افشانه، آزار و اذیت‌ها تقریبا صفر شده است.
حالا این تفاهم به چه مرحله‌ای رسیده؟
غیر از دو نفر، هیچ کدام از پرستاران از این تفاهمنامه استقبال نکردند.
*بازنشر مطالب دیگر رسانه‌ها در ایران اکونومیست به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان می‌باشد.
منبع: خبرگزاری ایسنا
گزارش خطا
آخرین اخبار