قدرت نرم؛ راهبرد چین برای تضمین حضورش در بنگلادش

به گزارش روز شنبه ایران اکونومیست، تارنمای تحلیلی اوراسیا ریویو در گزارشی با عنوان «عناصر کلیدی راهبرد قدرت نرم چین در بنگلادش چیست؟» به بررسی عوامل تاثیرگذار در قدرت گرفتن چین در بنگلادش پرداخت. این گزارش تشریح می کند که استراتژی قدرت نرم چین چگونه بر چشم انداز اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بنگلادش تأثیر گذاشته است.

در این گزارش آمده است: روابط بنگلادش و چین بعد از دهه ۱۹۹۰ گسترش یافت و پکن در تمامی ابعاد روابط دوجانبه، به شریک کلیدی بنگلادش تبدیل شد. تجارت بین دو کشور جنبه مهمی از همکاری دوجانبه آن‌ها است، به طوری که چین بزرگترین شریک تجاری بنگلادش است و بنگلادش در جایگاه دومین شریک تجاری چین در جنوب آسیا قرار دارد.

حجم تجارت دوجانبه این دو کشور در سال ۲۰۱۹ بالغ بر ۱۸ میلیارد و ۳۳۰ میلیون دلار بوده است. واردات از چین ۳۴ درصد از کل واردات بنگلادش را تشکیل می‌دهد و پکن برای ۹۷ درصد از صادرات بنگلادش سیاست تعرفه صفر را در نظر گرفته است.

سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی چین

اوراسیا ریویو در این گزارش اضافه کرد: سرمایه گذاری مستقیم خارجی چین (FDI) در بنگلادش در طول سال ها رشد قابل توجهی داشته است. سرمایه‌گذاری‌های چین در توسعه زیرساخت‌ها و پروژه‌های بزرگ با هدف ارتقای تولید و صادرات قابل توجه بوده و به برآورده شدن تقاضای رو به رشد انرژی در بنگلادش نیز کمک کرده است.

بین سال‌های ۲۰۱۶-۲۰۲۲، شرکت‌های دولتی و خصوصی چین نزدیک به ۲۶ میلیارد دلار در بنگلادش سرمایه‌گذاری کردند. در سال ۲۰۲۲، پکن به عنوان بزرگ‌ترین تأمین‌کننده سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در بنگلادش معرفی شد زیرا سرمایه‌گذاری‌های پکن به بیش از یک میلیارد دلار رسید که ۳۰ درصد نسبت به ۷۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۲۱ افزایش داشت.

ابتکار کمربند و جاده

همکاری داکا و پکن در ابتکار یک کمربند و یک جاده (BRI) انتقاد دیگر شرکای تجاری بنگلادش مانند هند و آمریکا را در پی داشته است زیرا چین را به استفاده از «دیپلماسی تله بدهی» متهم می‌کنند.

با این حال این توافق فراتر از همکاری‌های دفاعی و اقتصادی بوده و بنگلادش و چین روابط دوجانبه یا چندجانبه‌ای در این چارچوب دارند که شامل مبادلات فرهنگی و آموزشی، ورزش، نمایشگاه‌ها، مبادلات علمی و دانشجویی و هیات‌های تجاری نیز می‌شود.

دیپلماسی عمومی، تعامل فرهنگی و دانشجویی

این رسانه تحلیلی نوشت: تأسیس مؤسسه کنفوسیوس از سال ۲۰۰۴ به منظور ارتقاء درک زبان و فرهنگ چینی نمونه بارز این است که چگونه دولت چین قدرت نرم را از طریق ابزارهای فرهنگی ترویج می کند.

در بنگلادش، چندین مؤسسه کنفوسیوس برای ترویج زبان و فرهنگ چینی وجود دارد. مؤسسه کنفوسیوس که در سال ۲۰۱۶ با همکاری دانشگاه یوننان چین و دانشگاه داکا تأسیس شد، دوره‌های زبان چینی، برنامه های تبادل فرهنگی و فرصت‌های تحقیقاتی را برای تقویت روابط بین چین و بنگلادش ارائه می‌دهد.

چین به مقصد محبوب برای دانشجویان تحصیلات عالی بنگلادش تبدیل شده است و دانشگاه های شناخته شده چین، هزینه‌های تحصیلی مقرون به صرفه و بورسیه‌های دولتی، از جمله بورسیه تحصیلی دولت چین (CGS) و بودجه تحصیلی طرح یک کمربند و یک جاده، مشوق‌های خوبی برای دانشجویان بنگلادشی بوده‌اند.

دانشجویان بنگلادشی با فرصت‌هایی برای مشارکت در تبادل فرهنگی و همکاری‌های تحقیقاتی، نقشی کلیدی در تقویت روابط دوجانبه و تقویت روابط مردمی بین دو کشور ایفا می‌کنند.

مرکز مطالعات چین (CCS) در دانشگاه داکا به عنوان یک موسسه تحقیقاتی مشترک، متعهد به اجرای تواقفات اجلاس ۲۰۲۳ ژوهانسبورگ بین مقامات ارشد چین و بنگلادش است. تأسیس مرکز مطالعات چین نقطه عطف مهمی در تبادلات آموزشی و دانشگاهی و همکاری بین دو طرف است.

تقابل چین و هند در زمین بازی بنگلادش

اوراسیا ریویو با برشمردن کشورهایی که خواهان سرمایه‌گذاری و افزایش نفوذ در بنگلادش هستند، نوشت: هند به عنوان رقیب چین، یک اقتصاد در حال رشد سریع است که موضوعاتی در قدرت نرم مانند فناوری اطلاعات، تولید و کشاورزی نیز در روند رشد آن اهمیت دارد. برنامه‌های تلویزیونی هندی، موسیقی و ادبیات هند با فرهنگ بنگلادش هماهنگ است.

چین در ابتکارات فرهنگی، ترویج مبادلات مردم با مردم، جذب دانشجویان بین‌المللی در زمینه‌های مختلف، و معرفی به عنوان یک اقتصاد پیشرو و انعطاف‌پذیر، خود را بهتر نشان داده است اما در مقابل، هند نیز در ارائه تصویر از کشوری با جامعه مدنی پویا و چارچوب دموکراتیک قوی موفق بوده است.

آمریکا، انگلیس و ژاپن نیز کشورهایی هستند که می‌توانند در بنگلادش نقش‌آفرینی کنند اما تقابل آنها با چین در این زمین، محکوم به شکست خواهد بود.

نتیجه‌گیری

این گزارش نتیجه می‌گیرد: چین روند موفقیت آمیزی در بهره گرفتن از استراتژی قدرت نرم خود در بنگلادش داشته است. استراتژی قدرت نرم چین در بنگلادش بر تقویت روابط دوجانبه از طریق ابتکارات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی متمرکز است.

از نظر اقتصادی، چین از ابتکار کمربند جاده خود برای تامین مالی پروژه‌های زیرساختی بزرگ و تعمیق روابط تجاری استفاده می‌کند که با ارائه دسترسی بدون تعرفه به محصولات بنگلادش، بیشتر تقویت می‌شود.

چین بر ارتباطات مردم با مردم از طریق برنامه‌های مبادله و کمک های توسعه تاکید می‌کند و تلاش دارد خود را به عنوان یک شریک قابل اعتماد در رشد بنگلادش نشان دهد. این استراتژی مکمل سرمایه‌گذاری‌های قدرت سخت چین است که با هدف تقویت نفوذ پکن در منطقه جنوب آسیا در میان رقابت با سایر قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی مانند هند، ژاپن و آمریکا، صورت می‌گیرد.