کارگردانی که موج نوی سینمای هند را به راه انداخت

به گزارش ایران اکونومیست، شیام بنگال، چهره‌ای محوری در سینمای هند بود که به خاطر داستان‌سرایی اجتماعی و موشکافانه‌اش شناخته می‌شد. 

این سینماگر اخیرا در سن ۹۰ سالگی درگذشته است. 

شیام بنگال که حرفه‌اش بیش از پنج دهه طول کشید، تأثیری ماندگار بر صنعت فیلم‌سازی گذاشت. او هنر را با فعالیت اجتماعی تلفیق کرد و فاصله بین سینمای جریان اصلی و سینمای موازی را کاهش داد. او نقشی کلیدی در شکل‌گیری جنبش سینمای موج نو هند، معروف به سینمای موازی در دهه ۱۹۷۰، ایفا کرد.

او فعالیت حرفه‌ای خود را با تبلیغات آغاز کرد و سپس وارد فیلم‌سازی شد و اولین فیلم داستانی او، «انکور» (۱۹۷۴)، به یکی از آثار بنیادی سینمای هند تبدیل شد و برای نمایش بی‌پرده سلسله‌مراتب اجتماعی و پویایی جنسیتی مورد تحسین منتقدان قرار گرفت. این فیلم که در جشنواره برلین نمایش داده شد، جوایز متعدد ملی سینمای هند را کسب کرد. 

به گزارش ورایتی، در طول سال‌ها، آثار بنگال موضوعات متنوعی را بررسی کرد، از توانمندسازی روستاییان در «منتن» (۱۹۷۶) گرفته تا حقوق زنان در «بومیکا» (۱۹۷۷)، جنگ اول استقلال هند علیه بریتانیا در «جنون» (۱۹۷۹) و تفسیر مدرنی از حماسه کهن «ماهابهاراتا» با فیلم «کالیوگ» (۱۹۸۱).

نسخه بازسازی‌شده فیلم «منتن» امسال در بخش کلاسیک‌های جشنواره کن به نمایش درآمد.

فیلم‌های بنگال اغلب به اصلاحات اجتماعی، هویت فرهنگی و پیچیدگی روابط انسانی می‌پرداخت. سبک داستان‌سرایی او مخاطبان وفاداری را در هند و خارج از آن به خود جذب کرد.

علاوه بر فیلم‌های بلند، او در ساخت مستند و آثار تلویزیونی نیز سهم قابل‌توجهی داشت. مجموعه تلویزیونی «بهارات اک خوج» (۱۹۸۸) که بر اساس کتاب «کشف هند» نوشته جواهر لعل نهرو ساخته شده بود، به عنوان اثری شاخص در داستان‌سرایی تاریخی هند شناخته شد. آخرین فیلم او «موجیب: ساخت یک ملت» (۲۰۲۳)، زندگی‌نامه رهبر فقید بنگلادش، شیخ مجیب‌الرحمان، بود.

بنگال به‌عنوان مربی بسیاری از بازیگران، نویسندگان و تکنسین‌ها، در پرورش برخی از بهترین استعدادهای صنعت فیلم‌سازی نقش داشت. بسیاری از آن‌ها از جمله شبانه اعظمی، نصیرالدین شاه و کلبهوشن کارباندا در جشن تولد ۹۰ سالگی او در ۱۴ دسامبر حضور داشتند.

شیخار کاپور، کارگردان فیلم «الیزابت» در توییتی نوشت:
«شیام بنگال سینمای موج نو را خلق کرد. او همیشه به‌عنوان مردی که جهت سینمای هند را با فیلم‌هایی چون «انکور»، «منتن» و بی‌شمار آثار دیگر تغییر داد، به یاد خواهد ماند. او ستارگانی همچون شبانه اعظمی و سمیتا پاتیل را به سینما معرفی کرد. خداحافظ دوست و راهنمای من.»

نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند نیز گفت: «از درگذشت شیام بنگال که داستان‌سرایی او تأثیر عمیقی بر سینمای هند داشت، عمیقاً متأثر شدم. آثار او همچنان مورد تحسین مردمان از اقشار مختلف قرار خواهد گرفت. به خانواده و طرفداران او تسلیت می‌گویم.»