نادیا محرابی کارشناس انرژی در گفتگو با ایران اکونومیست در رابطه با اولین بخش حذف یارانه انرژی در لایحه بودجه ۱۴۰۴ به صورت هدفمند گفت: دولت چهاردهم ابتکار مهمی را برای اصلاح نظام یارانه ای در کشور در لایحه بودجه ۱۴۰۴ انجام داده است که از حذف یارانه سوخت هواپیما شروع شده است. این یارانه از لحاظ زمانی باعث حذف بخش مهمی از منابع عمومی بودجه شده است که به نفع بخش کوچکی از جامعه است، در حالی که هیچ مزیت مستقیمی برای اکثریت مردم که حتی در طول عمر خود یک بار هم از هواپیما استفاده نمی‌کنند، ارائه نمی دهد.
وی ادامه داد: این اصلاحات به ویژه با توجه به شرایط چالش‌های اقتصادی ایران، از جمله کسری بودجه و نابرابری درآمد، حائز اهمیت است. یارانه سوخت هواپیما نمونه بارز عدم تعادل و تخصیص غیربهینه یارانه‌های انرژی در کشور ما است، زیرا تنها درصد کمی از ایرانیان از سفرهای هوایی استفاده می کنند و معمولاً نیز از گروه های پردرآمد هستند.
تصمیم حذف ۱۰ هزار میلیارد تومان از یارانه سوخت هواپیما در لایحه بودجه ۱۴۰۴
این کارشناس انرژی در رابطه با ضرورت این اصلاح یارانه‌ای گفت: تصمیم حذف ۱۰ هزار میلیارد تومان از یارانه سوخت هواپیما در لایحه بودجه ۱۴۰۴ اولین گام در راهبردی گسترده تر برای اصلاح نظام یارانه ای ایران است. دولت با افزایش قیمت سوخت هواپیما از لیتری ۶۰۰ تومان به ۶۶۰۰ تومان، هدف خود را به سمت کاهش هزینه های غیرضروری و ایجاد فضای مالی برای برنامه هایی برده است که به طور مستقیم به نفع خانوارهای کم درآمد است. این تغییر سیاست نشان دهنده تعهد گسترده تر به عدالت اجتماعی و کارایی اقتصادی است و تضمین می کند که از منابع عمومی برای حمایت از کسانی که بیشتر به آنها نیاز دارند استفاده می شود.
چند اقدام اصلاحی دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۴
محرابی در ادامه با اشاره به اقدامات صورت گرفته در زمینه اصلاح هدفمند یارانه انرژی گفت: با حذف تدریجی یارانه سوخت هواپیما در کنار آزاد کردن واردات بنزین سوپر و تمرکز بر پرمصرف‌های گازی در بودجه ۱۴۰۴ به صورت هدفمند اصلاح یارانه انرژی انجام پذیرفته است و دولت قصد دارد یارانه غیرضروری اعطایی به پرمصرف‌ها و مرفهین را به سمت مصارف سرمایه‌ای و همچنین حمایتی از خانواده‌های نیازمند پیش ببرد.
یارانه سوخت هواپیما عادلانه نیست
محرابی افزود: یکی از اصلی‌تری دلایل برای حذف یارانه سوخت هواپیما، توزیع ناعادلانه مزایای آن است. تنها ۴ درصد از مردم از سفر هوایی استفاده می کنند، یعنی اکثریت قریب به اتفاق ایرانیان از یارانه بهره نمی برند. علاوه بر این، سفرهای هوایی عمدتاً توسط افراد ثروتمندتر استفاده می شود که می توانند هزینه های بالاتری برای بلیط هواپیما را بپردازند و کشش بازاری و قیمتی آن برای ثروتمندان وجود دارد و حتی با افزایش قیمت به سمت استفاده از هواپیما خواهند رفت. با اعطای یارانه به سوخت هواپیما، دولت عملاً از منابعی در بودجه عمومی برای حمایت از هزینه های سفر ثروتمندترین اقشار جامعه استفاده می کند که این رویکرد غلط نابرابری قابل توجهی ایجاد می کند، زیرا اکثریت جمعیت، به ویژه خانوارهای کم درآمد، هیچ سودی از این یارانه نمی برند بنابراین حذف یارانه سوخت هواپیما در لایحه بودجه ۱۴۰۴ اقدام بسیار خوبی بوده است
حذف یارانه سوخت هواپیما پیام قوی دولت درباره عدالت اجتماعی است
وی در پایان گفت: مهمترین پیامد اجتماعی این اصلاح در یارانه سوخت هواپیما، پتانسیل آن برای کاهش نابرابری درآمد و بهبود معیشت خانوارهای کم درآمد است. با هدایت منابع یارانه سوخت هواپیما به برنامه هایی که به طور مستقیم به نفع اکثریت مردم است، دولت می تواند به برخی از علل ریشه ای فقر و نابرابری اجتماعی رسیدگی کند. این اصلاحات همچنین پیامی قوی در مورد تعهد دولت به عدالت اجتماعی می‌فرستد و نیازهای بسیاری را بر امتیازات معدود اولویت می‌دهد. همچنین با کاهش هزینه‌های غیرضروری، دولت می‌تواند فضای مالی برای سرمایه‌گذاری‌های سازنده‌تر نیز در زیرساخت‌ها، آموزش و مراقبت‌های بهداشتی ایجاد کند. این رویکرد می تواند تأثیر چند برابری بر رشد اقتصادی داشته باشد، زیرا بهبود خدمات عمومی و زیرساخت ها می تواند بهره وری را افزایش داده و فرصت های جدیدی برای اشتغال و ایجاد درآمد ایجاد کند.
