پاک‌سازی خاک‌های آلوده به هیدروکربن‌های نفتی در ۵ استان کشور

به گزارش روز یکشنبه گروه علمی ایران اکونومیست از دانشگاه تهران، در پروژه‌ای هفت‌ساله با مدیریت احمدعلی پوربابائی، استاد دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، بانک اطلاعاتی جامعی از انواع آلودگی‌های نفتی در پنج استان کشور تهیه و راهکاری جامع برای پاک‌سازی خاک این مناطق ارائه شد.

پوربابائی در معرفی این طرح تحقیقاتی گفت: این پروژه با همکاری گروهی از پژوهشگران، از جمله متخصصان میکروبیولوژی، علوم خاک، مهندسی فرایند، هوش مصنوعی، کامپیوتر، مهندسی شیمی، در قالب یک پروژه تحقیقاتی پایه و کاربردی با حمایت دبیرخانه شورای عالی وزارت علوم و قرارداد پژوهشی شرکت ملی نفت مناطق نفت‌خیز جنوب با دانشکدگان کشاورزی دانشگاه تهران با عنوان "مدیریت جامع آلودگی‌های نفتی خاک‌های مناطق نفت‌خیز جنوب" از سال ۱۳۹۶ آغاز شد.

وی هدف این پروژه را مطالعه آلودگی خاک‌ها به انواع هیدروکربن‌های نفتی حاصل از فرایندهای اکتشاف، استخراج و انتقال از گذشته تا امروز و ارائه راهکاری برای پاک‌سازی آنها برشمرد.

پوربابائی درباره پیشینه پاک‌سازی آلودگی‌های هیدروکربنی خاک در کشور توضیح داد: پیش از این پروژه، فعالیت‌های پراکنده‌ای برای پاک‌سازی خاک‌های آلوده با روش‌های مختلف انجام شده بود، اما این روش‌ها به دلیل عدم پویایی، بی‌توجهی به شاخص‌های محیط زیستی و تنوع زیستی خاک به ندرت مورد پذیرش سازمان‌های ذی‌ربط واقع شده بودند.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران درباره فرایند این پژوهش گفت: از آنجا که انتخاب یک روش سریع، کارامد و به‌صرفه پاک‌سازی، نیازمند مطالعه جامع وضعیت زمین‌شناختی و خاک‌شناختی منطقه و رفتار خصوصیات خاک در مقابل آلاینده‌ها بود، ابتدا انتشار افقی و عمودی آلودگی نفتی و فلزات سنگین در خاک‌های واحدهای عملیاتی شرکت نفت کارون، مارون، آغاجاری و مسجدسلیمان واقع در پنج استان خوزستان، ایلام، بوشهر، فارس و کهگیلویه و بویراحمد به صورت کمی و کیفی پایش شد. سپس پاک‌سازی و بازسازی زیستی برخی از خاک‌ها با درجه آلودگی غیرمتعارف، با کمک میکروب‌های توانمند در مقیاس آزمایشگاهی و پایلوت در حوالی شرکت نفتی مارون در استان خوزستان اجرا شد.

وی درباره نتایج این پروژه گفت: تهیه بانک اطلاعاتی و فیزیکی خاک‌های مختلف آلوده مبتنی بر سن و تنوع آلودگی‌های هیدروکربنی در مناطق مورد مطالعه، شناسایی خواص ذاتی خاک‌های منطقه در پاک‌سازی به منظور تعیین حد خطر و پاک‌سازی، همچنین تنوع عملکردی میکروب‌های توانمند در حذف آلاینده در گونه‌های مختلف خاک منطقه، از دیگر دستاوردهای این پروژه بود. افزون بر این، با بهره‌گیری از هوش مصنوعی، عوامل مؤثر در پایداری آلودگی‌های نفتی در خاک و مناسب‌ترین روش پاک‌سازی هیدروکربن‌های نفتی چندحلقه‌ای پر خطر، با توجه شاخص‌های محیط زیستی برای تیپ‌های مختلف خاک مشخص شد.

پوربابائی در پایان تأکید کرد: مدیریت آلودگی خاک، هم به دلیل نقش محیط زیستی خاک و هم به دلیل نقش آن در تولید غذا اهمیت ویژه‌ای در مقیاس محلی و جهانی دارد، از همین رو مطالعه رفتار خاک در برابر آلودگی‌های ناگزیر نفتی و پاک‌سازی آن، لازمه یک صنعت نفت پایدار است.