گروه جامعه ایران اکونومیست - حوادث رانندگی در جهان یکی از عوامل اصلی مرگ و میر در جهان به شمار می‌رود و اهمیت آن سبب شده تا سومین یکشنبه ماه نوامبر میلادی به نام روز یادبود قربانیان این نوع حوادث نامگذاری شود تا کشورها برای کاهش این نوع تلفات انسانی برنامه ریزی کنند.
اگرچه طبق آمار سازمان جهانی بهداشت تعداد متوفیان ناشی از حوادث ترافیکی در جهان در سال های گذشته رو به بهبود نهاده به طوری که به میزان ۵ درصد نسبت به سال ۲۰۱۰ میلادی کاهش یافته اما در ایران این آمار رو به افزایش است به طوری که حوادث رانندگی عامل نخست در مرگ افراد بین ۵ تا ۲۹ ساله به شمار می رود.
آمارها حکایت از مرگ ۲۰ هزار نفر در سوانح رانندگی در ایران حکایت دارد و طبق بررسی‌های کارشناسی پلیس، سه عامل خطای انسانی، ایمنی خودرو و جاده بر بروز آن دخیل است؛ در کنار آن نباید فراموش کرد که تاخیر در مداخلات پزشکی در هنگام بروز حوادث ترافیکی نیز می‌تواند بر تلفات انسانی بیفزاید.
طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی هر ساله حدود یک میلیون و ۱۹۰ هزار نفر در سراسر جهان اثر تصادفات جاده ای جان خود را از دست می‌دهند اما نکته اینجاست که ۹۲ درصد از مرگ‌ومیرهای جاده‌ای جهان در کشورهای با درآمد کم و متوسط رخ می‌دهد که حدود ۶۰ درصد وسایل نقلیه جهان را در اختیار دارند.
بر اساس این گزارش صدمات ناشی از تصادفات جاده‌ای علت اصلی مرگ کودکان و جوانان ۵ تا ۲۹ ساله است در حالی که بیش از نیمی از مرگ‌ومیر ناشی از تصادفات جاده‌ای برای افرادی چون عابران پیاده، دوچرخه سواران و موتورسواران رخ می‌دهد.
با وجود تلاش‌های انجام شده در دو دهه اخیر برای کاهش تصادفات رانندگی و تلفات ناشی از آن، شرایط همچنان مساعد نیست و سالانه بالغ بر ۲۰ هزار نفر بر اثر چنین حوادثی جان خود را از دست می دهند. سردار احمدرضا رادان فرمانده کل انتظامی کشور که نخستین دستگاه مسئول در حوزه تصادفات جاده‌ای است، «با بیان اینکه آمار تلفات جاده‌ای کشور قابل قبول نیست و با تاکید بر اینکه حتی یک کشته در جاده های کشور نیز پذیرفتنی نیست، معتقد است، باید حلقه مفقوده افزایش شمار تلفات جاده‌ای از سوی پلیس راهور و دیگر دستگاههای متولی شناسایی و رفع شود.
بنا بر گزارش رئیس پلیس راهور فراجا، طی سال ۱۴۰۲ شمار تلفات حوادث و تصادفات رانندگی در کشور به ۲۰ هزار و ۴۵ نفر رسید که البته نسبت به سال قبل از آن کاهش حدود ۶ درصدی داشت و اگر اقدامات پلیس بازدارنده نبود، تلفات جاده‌ای به ۴۱ هزار نفر در سال می‌رسید.
در نیمه نخست امسال نیز تغییر محسوسی در حوزه تصادفات جاده ای شاهد نبوده ایم؛ به گفته سردار سیدتیمور حسینی رئیس پلیس راهور، با وجود کاهش ۶۱۸ نفری تلفات جاده ای در این مدت، ۱۰ هزار و ۹۷ نفر ظرف ۶ ماده در تصادفات جاده‌ای و درون‌شهری جان باختند.
خطای انسانی و تسهیل صدور گواهینامه رانندگی
خطای انسانی بیشترین نقش را در بروز تصادفات رانندگی دارد که به گفته دکتر مسعود خاتمی رئیس قطب ترومای کشور ۶۰ تا ۷۰ درصد آن ناشی از شیوه نادرست رانندگی است و بر اساس برآورد پلیس بی‌توجهی به جلو، خواب آلودگی، سرعت غیرمجاز و تجاوز به مسیر مخالف، در صدر این تخلفات قرار دارد.
به اعتقاد پلیس راهنمایی و رانندگی آموزش نادرست رانندگان، بازدارنده نبودن جرایم رانندگی و تمایل به رفتار ناهنجار توسط رانندگان از دلایل این رفتارهای نادرست در حین رانندگی است؛ البته در زمینه بازدارندگی جرایم خوشبختانه امسال با تغییر قانون شاهد افزایش تا ۵ برابری جرایم رانندگی بودیم که به اظهار پلیس طی همین چند ماه اخیر آثار خود را نشان داده‌است.
اما همچنان در زمینه رانندگی پرخطر که بیشتر ناشی از آموزش و فرهنگ رانندگی می‌شود ضعف‌هایی وجود دارد. یکی از این ضعف‌ها دریافت گواهینامه رانندگی در کوتاه ترین زمان ممکن است؛ البته پلیس با تسهیل فرآیند دریافت مجوز رانندگی مخالف است و به تازگی نیز رئیس پلیس راهور فراجا تاکید کرده است که پلیس با هرگونه روانسازی و آسان‌سازی دریافت گواهینامه رانندگی وسائل نقلیه مخالف است زیرا نباید در حوزه‌هایی که با جان مردم سر و کار دارد، تسهیل‌گری شود.
قطع امید پلیس از بهبود ایمنی وسائل نقلیه
سومین عامل در بالا بودن تلفات جاده ای در ایران به کیفیت وسایل نقلیه موتوری باز می گردد؛ در حالی که خودروسازان معتقدند تولیدات آنان با استانداردهای اعلامی سازمان ملی استاندارد همخوانی دارد و حتی آن را همپای استانداردهای بین المللی می‌دانند، پلیس راهور بر این باور است که گوش شنوایی در خودروسازان برای ارتقای سیستم ایمنی خودروها وجود ندارد.
در این رابطه سردار احمدرضا رادان فرمانده کل انتظامی کشور مهرماه امسال از کیفیت پایین خودورهای داخلی به شدت انتقاد کرد و برخی از این خودروها را «ارابه مرگ» نامید.
وی با بیان اینکه ۵۰ درصد تلفات ناشی از ایمنی پایین خودروها است، تاکید کرد: با توجه به اینکه بیشترین تلفات مربوطه به خودروهای داخلی است، پیشنهاد می‌کنیم که خودروسازان و خانواده آنان از پایین ترین رده خودروهای داخلی استفاده کنند.
همچنین رئیس پلیس راهور فراجا در باره راههای کاهش تلفات جاده ای گفته بود: در زمینه ارتقای کیفیت خودرو امیدی به بهبود وضعیت نداریم و باید تمام تلاش خود را بر ۲ مقوله راه و عامل انسانی قرار دهیم، اگر این دو مقوله به خوبی مدیریت شود می‌توان امید داشت که موفقیت‌های خوبی در آینده کسب شود.
نقاط حادثه خیز و ضعف در امدادرسانی به مصدومان
ضلع سوم مقصرین حوادث رانندگی به ایمن نبودن راهها و کمبود تجهیزات امدادی برای کاهش تلفات و مصدومیت های رانندگی اختصاص دارد و بر این اساس افزایش مراکز و تجهیزات تروما، انتقال سریع بیمار به مراکز درمانی در کمترین زمان و همچنین توسعه امداد هوایی می‌توان در تسریع درمان حادثه دیدگان موثر باشد.
محمدرضا ظفرقندی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به تازگی با بیان اینکه ایران رتبه ۱۲ جهانی را میزان تصادفات و مرگ و میر جاده‌ای را دارد، بر ارتقای سیستم درمانی و امدادی به مجروحان حوادث جاده ای تاکید کرده و خونریزی را عامل نخست مرگ و میر در تصادفات دانسته است.
در کنار امدادرسانی به مصدومان، به رفع نقاط حادثه خیز نیز در کنار توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل همت گماشت؛ وجود حدود ۶ هزار نقطه حادثه خیز در جاده‌های کشور و لزوم اصلاح و رفع این نقاط پر خطر که به طور مستمر قربانی می گیرند از دیگر اقداماتی است که باید مورد توجه مجریان و مسئولان قرار گیرد.
تلفات جاده‌ای به صفر نمی رسد اما...
اگرچه سالهاست نهادهای درگیر در بحث حوادث جاده‌ای اعم از وزارت راه و شهرسازی، پلیس، وزارت بهداشت و هلال احمر از لزوم کاهش تلفات انسانی ناشی از حوادث ترافیکی سخن می گویند اما تا رسیدن به نقطه مطلوب در شرایط کنونی فاصله وجود دارد و باید همه این دستگاهها در حیطه وظایف خود اقدامات لازم را در دستور کار قرار دهند.
بی شک وقوع یک حادثه و مرگ تعدادی از هموطنان نه تنها هزینه های اجتماعی و اقتصادی به جامعه تحمیل می کند، بلکه به دلیل آنکه آسیب های اجتماعی و انسانی به دنبال دارد، تا سال ها آثار آن بر خانواده های قربانیان حادثه باقی خواهد ماند.
در این مسیر استفاده از روش های موفق کشورهایی که موفق شدند حوادث ترافیکی خود را به حداقل برسانند، می‌تواند تسهیل‌گر این مسیر باشد.
