به گزارش ایران اکونومیست، شاهین آخوندزاده ،معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت در سرمقاله قدس نوشت:
در سه سال اخیر ایران رتبه‌های خود را در زمینه تولیدات علمی در سطح منطقه و جهان از دست داده است.پیش از این به لحاظ تعداد مقاله و استنادات کشور، رتبه نخست منطقه و رتبه۱۵ جهانی را داشتیم؛ حتی در برهه‌ای نیز برای چند ماه در استنادات علمی جایگاه چهاردهم را در سطح جهانی بدست آورده بودیم؛ اما در حال حاضر ضمن از دست دادن جایگاه نخست تولید علم منطقه، در سطح جهان در جایگاه هفدهم ایستاده‌ایم. از سوی دیگر در فناوری تا حدی جایگاه خود را از دست داده و چند پله سقوط کرده‌ایم.درخصوص ریشه‌های چنین اتفاق تلخی باید گفت در پژوهش و فناوری، سرمایه‌گذاری دولت نقش بسیار پررنگی دارد، یعنی اینکه حوزه تحقیقات و فناوری از میزان تولیدات ناخالص ملی یا همان جی‌دی‌پی چقدر سهم می‌برد. در مقطعی سهم تحقیقات و فناوری از جی‌دی‌پی کشور به ۰.۵درصد می‌رسید حال آنکه تأکید رهبر معظم انقلاب بر این بود این میزان باید به ۱.۵درصد برسد. در برنامه‌های پنج ساله پنجم و ششم پیشرفت کشور این ارقام برای پژوهش پیش‌بینی شده بود اما این رقم در حال حاضر به ۰.۳درصد رسیده است. درواقع نه تنها به رقم پیش‌بینی شده در برنامه پیشرفت کشور نرسیده‌ایم بلکه همان میزان ۰.۵درصد هم کاهش یافته است.
بنابراین مهم‌ترین عامل در این خصوص به بودجه برمی‌گردد. واقعیت آن است بخش پژوهش کشور به لحاظ مالی فعلاً وضعیت خوب و مناسبی ندارد. علاوه بر این در کنار این موضوع بحث تحریم هم مطرح است؛ بدان معنا که ارتباطات بین‌المللی ما از نظر علمی قطع شده است. بخشی از مقالات علمی پژوهشگران ایرانی به‌سختی در نشریات معتبر دنیا چاپ می‌شوند، برای بعضی نشریات مثل آی‌اس‌آی یا پایگاه داده آپتودیت حتی پول عضویت هم پرداخت کنیم به ما اجازه دسترسی نمی‌دهند.
ضمن اینکه به دلیل اعمال تحریم‌های ظالمانه علیه کشور، بسیاری از تجهیزات آزمایشگاهی و مواد اولیه را بسیار گران‌تر از ارز ۷۰هزار تومانی خریداری می‌کنیم. حتی این مواد و تجهیزات گاهی با نرخ ۱۰۰هزار تومانی به دست پژوهشگران ایرانی می‌رسد و به همین خاطر توان مالی ما برای رقابت صنعتی با کشورهای منطقه هر روز بیشتر از گذشته کاهش می‌یابد. از سوی دیگر، مهاجرت نخبگان هم تا حدی توان علمی ایران را کاهش داده است. با وجود تربیت جوانان بسیار توانمند در دانشگاه‌های کشور نمی‌توانیم از این فرصت و ظرفیت به‌خوبی استفاده کنیم و بهترین‌های آن‌ها جذب کشورهای دیگر می‌شوند و به‌طور طبیعی همین موضوع نیز توان علمی ما را کاهش می‌دهد.
البته امید آن داریم با درایت دولت وفاق ملی، سهم افزایش پیدا کند و شاهد ماندگاری نخبگان علمی در کشور و استفاده حداکثری از ظرفیت آن‌ها باشیم. ضمن اینکه توسعه روابط بین‌الملل در حوزه علمی نیز می‌تواند به افزایش رشد علمی کشور کمک کند.
واقعیت آن است در حال حاضر کشورهای منطقه به‌شدت در حال سرمایه‌گذاری در حوزه‌های تحقیقات و فناوری هستند، در چنین شرایطی اگر دولت در تخصیص بودجه، کمی به این حوزه اهتمام ورزد با توجه به درون‌زا بودن رشد علمی در ایران و مزیت برخورداری از نیروی انسانی توانمند، حتی با سرمایه‌گذاری بسیار کمتر از دیگر کشورها می‌توان به اهداف مورد انتظار دست یافت.
وقت آن است وزارتخانه‌های علوم و بهداشت و همچنین معاونت علمی نهاد ریاست جمهوری تلاش بیشتری را برای افزایش بودجه سال آینده حوزه‌های تحقیقات و فناوری به کار بندند. در حال حاضر بودجه حوزه تحقیقات و فناوری پاسخگوی نیازهای این حوزه نیست؛ به‌گونه‌ای که برای مثال بودجه‌ای که در وزارت بهداشت برای معاونت تحقیقات و فناوری برای سال آینده تعیین شده حدود ۲۵۰میلیارد تومان است و کفاف هدف یاد شده را نمی‌دهد. این رقم حداقل باید دو برابر شود تا پاسخگوی نیازها باشد.
علاوه بر این باید شرایط جذب نیروی انسانی در حوزه تحقیقات و فناوری نیز فراهم شود. واقعیت این است مراکز تحقیقاتی برای بخشی از نخبگان جوان ما چندان جذاب نیست؛ به دلیل آنکه این مراکز از وضعیت مالی و رفاهی مناسبی برخوردار نیستند. حقوق اعضای هیئت علمی به‌خصوص استادیاران جوان بسیار ناچیز است؛ یک استادیار جوان در تهران حداکثر ۲۵میلیون تومان حقوق دریافت می‌کند. باید به وضعیت رفاهی و معیشتی نخبگان خود سامان دهیم وگرنه همچنان آن‌ها را از دست خواهیم داد؛ آن هم در شرایطی که تنها توانمندی کشور در حوزه علمی، نیروی انسانی است. ریل‌گذاری سومی که دولت می‌تواند در راستای تحقق هدف یاد شده انجام دهد بازسازی و نوسازی امکانات آزمایشگاهی کشور است.
بسیاری از تجهیزات آزمایشگاهی مراکز تحقیقاتی کشور فرسوده و مربوط به دو سه دهه گذشته است، این در حالی است که برای انجام فعالیت‌های تحقیقاتی در لبه دانش، نیاز به تجهیزات آزمایشگاهی مدرن داریم.فراموش نکنیم ارتقای جایگاه علمی کشورمان در سطح بین‌الملل نیازمند جبران عقب‌ماندگی‌ها در حوزه تحقیقات و فناوری از طریق تأمین اعتبارات، تسهیل امور پژوهشی و شایسته‌سالاری در مدیریت پژوهش کشور است.
به امید روزی که بتوان جایگاه از دست رفته را بار دیگر بدست آورد و بر قله رفیع علمی دنیا ایستاد.
